Puglia

Puglia
Bandera de Apulia (es)
Alministración
País	Italia
ISO 3166-2	IT-75
Tipu d'entidá	rexón d'Italia
Capital	Bari
President of Apulia (en)	Michele Emiliano
Nome llocal	Puglia (it)
División	ver Bari (es) , Provincia de Barletta-Andria-Trani, Provincia de Brindisi, Provincia de Foggia, Provincia de Lecce, Provincia de Tarento, Ciudá metropolitana de Bari y Provincia de Matera;
Xeografía
Coordenaes	41°00′31″N 16°30′46″E / 41.008611111111°N 16.512777777778°E
Superficie	19365.8 km²
Llenda con	Molise (es) , Campania, Basilicata y Molise
Demografía
Población	4 029 053 hab. (2019)
Densidá	208,05 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00 y UTC+02:00
	regione.puglia.it

Puglia ([ˈpuʎʎa]; en dialeutu barese y dialeutu foggiano: Púgghie; en dialeutu salentín: Puia; en francu-provenzal: Poulye) ye una de les venti rexones que conformen la República italiana. La so capital y ciudá más poblada ye Bari. Ta allugada en Italia meridional, llindando al norte y este col mar Adriáticu, al sur col golfu de Taranto (mar Xónicu, mar Mediterraneu), al oeste colos montes Apeninos que la dixebren de Basilicata y Campania, y al noroeste con Molise. Con 209 hab/km² ye la sesta rexón más densamente poblada del país, por detrás de Vénetu, Campania, Lombardía, Lazio y Liguria.^[1]

Correspuende al tacón» de la forma de «bota» que tien la península Itálica, esto ye, tópase nel estremu sureste de la península itálica; la Punta Palascìa, cerca d'Otranto, queda a alredor de 80 km de la mariña d'Albania. Entiende la Ciudá metropolitana de Bari y les provincies de Barletta-Andria-Trani, Brindisi, Foggia, Lecce y Taranto.^[2]

Etimoloxía

El topónimu históricu Apulia (traducción llatina del griegu Ἰαπυγία, Yapigia) deriva de l'antigua población de los apulios (gr. yápigos) qu'en dómina prerromana habitaben la parte centro-septentrional de la rexón (los daunos al norte, y los peucetios nel centru, ente que al sur taba'l pueblu allegáu de los mesapios). El términu Yapudes (Yapigios) componer del prefixu arcaicu "yap-", que se refería a los pueblos provenientes de la otra mariña del Adriáticu.

Según una pseudo-etimoloxía espublizada, en llugar d'eso, Apulia derivaría de Apluvia, esto ye tierra ensin agua.^[3]

Cola ocupación romana se instituyó la Regio II Apulia et Calabria, qu'incluyía un territoriu menos estensu que l'actual rexón: namái dempués el topónimu Apulia adoptar pa designar tamién la península salentina.

Namái nos últimos decenios l'usu del singular Puglia estabilizóse; hasta principios de la institución de les rexones, ello ye qu'usábase de manera indiferente, n'italianu'l nome -y Puglie.^[4]

Xeografía física

Asitiada nel estremu sureste de la península italiana, Apulia estender por 19.357 km² nuna socesión d'anches llanures y ondulaes llombes. Ye la rexón menos montascosa d'Italia, concentrándose nel norte les mayores altitúes: na llende cola Campania el Monte Vulture (1.327 msnm), los Montes Daunos, que nun entepasen de 1.150 msnm y el puexu del Gargano, col so altiplanicie cárstica que s'enllarga hasta'l mar Adriáticu, formando una prominencia o península arrondada llamada Testa (cabeza) del Gargano. Tamién cárstiques son les llamaes Murge. La llanura más destacada ye Tavoliere delle Puglie, a los pies del puexu del Gargano, una de les llanures más granibles agrícolamente n'Italia.

Al sur queda la península salentina, riberana de los mares Adriáticu (al nordeste) y Xónicu al este y sur. Na mariña norte de Apulia ta como traza notable una prominencia o península arrondada llamada Testa (cabeza) del Gargano. Pol suroeste llenda col ampliu Golfu de Taranto. Na zona en que se toquen l'Adriáticu y el Xónicu allúgase la Canal d'Otranto, que dixebra a esta parte d'Italia de la península de los Balcanes. Nesta rexón incluyir al pequeñu archipiélagu de les Tremiti y la pequeña islla Pianosa, allugaos nel Mar Adriáticu.

Apulia ye una rexón bien greba. Los principales ríos son el Fortore, el Candelaro, el Cervaro y el Ofanto. Los sos pocos ríos son enchentes y atópense nel Tavoliere. Nel restu de llugares, l'agua d'agua penerar pol llechu de caliar pa formar cursos soterraños d'agua qu'aprucen cerca de la mariña. El agua soterraño ye polo tanto abondosu, y hai munches cueves y fuexos. La cueves en Castellana Grotte son particularmente espectaculares.

El clima pullés ye mediterraneu, salvu nel Tavoliere, onde reviste calteres de continentalidad. El paisaxe ta cubiertu de garrigues o maquies (n'italianu, macchias, por cuenta de un clima bastante secu provocáu polos templaos vientos procedentes del norte d'África y del Llevante (tramontana), lo mesmo que de los fríos y tamién desecantes vientos del nordés (bóreas).

Molise	Molise	Molise
Basilicata, Campania, Golfu de Taranto		Mar Adriáticu


Golfu de Taranto	Mar Adriáticu	Mar Adriáticu

Historia

Una de les zones más riques n'Italia polos sos afayos arqueolóxicos, la rexón foi habitada dende'l I mileniu e.C. por dellos pueblos ilirios y itálicos. Nel sieglu VIII e.C. los griegos se expansionaron hasta qu'algamaron la zona de Taranto y Salento na Magna Grecia. Nos sieglos V y IV e.C., l'asentamientu griegu en Tares produció un estilu distintivu de cerámica.

Na Antigüedá namái la parte septentrional de la rexón llamábase Apulia; la península meridional conocíase como Calabria, un nome que más tarde designó namái la "punta" de la "bota" italiana.

Apulia foi una zona importante pa los antiguos romanos, quien la conquistaron mientres el cursu de les guerres contra los samnitas y contra Pirro d'Epiru nos sieglos IV y III e.C. pero tamién sufrió una aplastante derrota equí na batalla de Cannas contra Aníbal. Sicasí, dempués de que los cartaxineses dexaren la rexón, los romanos prindaron los puertos de Brindisi y Taranto, y establecieron el so dominiu sobre la rexón. Mientres la dómina imperial, Apulia foi una rexón floreciente pa la producción de cebera y aceite, convirtiéndose nel más importante esportador escontra les provincies orientales.

Tres la cayida de Roma, Apulia foi apoderada polos godos, los lombardos y, dende'l sieglu VI d'equí p'arriba, polos bizantinos. Bari convertir na capital d'una provincia que s'estendía hasta la moderna Basilicata, y yera gobernada por un catapano (gobernador), d'ende'l nome de Capitanata del barriu barés. Dende'l 800 d'equí p'arriba, el dominiu sarracenu de la zona foi intermitente, pero Apulia tuvo na so mayor parte so autoridá bizantina hasta'l sieglu XI, cuando los normandos conquistar con relativa facilidá.

Roberto Guiscardo estableció'l ducáu de Apulia nel añu 1059. Dempués de la conquista romana de Sicilia a finales del sieglu XI, Palermo reemplazó a Melfi (xusto al oeste de lo que ye la Apulia actual) como'l centru del poder normandu, y Apulia convertir nuna mera provincia, primero del Reinu de Sicilia, depués del Reinu de Nápoles. A finales del sieglu XII y principios del XIII, Apulia foi una de les residencies preferíes de los emperadores Hohenstaufen, destacadamente Federico II. Dempués de la cayida del so herederu, Manfredo, so les dominaciones angevina y aragonesa/española Apulia pasó a tar apoderada en gran midida por un pequeñu númberu de terratenientes (Baroni). En 1734 producióse la batalla de Bitonto, una victoria española sobre les fuercies austriaques. La mariña foi ocupada dacuando polos turcos y polos venecianos. Los franceses tamién controlaron la rexón en 1806-1815, lo que produció l'abolición del feudalismu y la reforma del sistema xudicial.

Los movimientos de lliberación empezaron a espublizase nos años 1820. En 1861, cola cayida de les Dos Sicilies, la rexón xunir a Italia. Les reformes social y agrariu que se fueron produciendo amodo dende'l sieglu XIX acelerar a mediaos del sieglu XX.

Xeografía humana

Demografía

Apulia foi una rexón d'emigración. Anguaño, cuenta con 4,084.941 hab. (31 de marzu de 2010). La densidá de población de 211,02 hab./km² queda xusto percima de la media nacional. Foggia ye, de lloñe, la provincia con menor densidá, 96 habitantes per km², ente que Bari ye la más densamente poblada (308 hab./km². Trátase d'una zona qu'entá conserva importantes centros de población rural.

La emigración dende les zones ablayaes de la rexón escontra'l norte d'Italia y el restu d'Europa foi bien intensa nos años ente 1956 y 1971. Darréu l'enclín decayó conforme les condiciones económiques ameyoraron, hasta'l puntu de qu'hubo una inmigración neta nos años ente 1982 y 1985. Dende 1986 l'estancamientu del emplegu llevó a una nueva inversión del enclín, causada non tantu por una medría nel númberu de persones qu'abandonen la zona sinón por una cayida de los que van vivir a la rexón,^[5] pero nos años 2000 la inmigración neta foi positiva de nuevu. Pal añu 2008, l'institutu nacional d'estadística italianu (ISTAT) calculaba que 63.868 inmigrantes nacíos nel estranxeru viven en Apulia, igual al 1,6% de la población rexonal total.

La capital ye Bari, que ye la más poblada, con 319.978 habitantes (2010). Otres ciudaes con población cimera a los 50.000 habitantes son: Taranto (Provincia de Taranto, 192.645 hab.), Foggia (Provincia de Foggia, 152.883), Andria (Provincia de Barletta-Andria-Trani, 99.734), Lecce (Provincia de Lecce, 95.196), Barletta (Barletta-Andria-Trani, 94.186), Brindisi (Provincia de Brindisi, 89.800), Altamura (Ciudá metropolitana de Bari, 69.369), Molfetta (Bari, 59.987), Cerignola (Foggia, 58.912), Manfredonia (Foggia, 57.277), Bitonto (Bari, 56.481), San Severo (Foggia, 55.396), Bisceglie (Barletta-Andria-Trani, 54.670) y Trani (Barletta-Andria-Trani, 53.912).

Divisiones alministratives

Apulia, alministrativamente, estremar nuna Ciudá metropolitana, Bari, y cinco Provincies: Barletta-Andria-Trani, Brindisi, Foggia, Lecce y Taranto.

Área	Superficie (km²)	Población	Densidá (hab./km²)
Ciudá metropolitana de Bari	3.821	1.256.821	328,9
Provincia de Barletta-Andria-Trani	1.543	392.237	254,2
Provincia de Brindisi	1.839	402.973	219,1
Provincia de Foggia	6.965	640.989	92,0
Provincia de Lecce	2.759	812.690	294,5
Provincia de Taranto	2.437	580.497	238,2

Política

Apulia ye de normal considerada una rexón de dereches tradicional. Nes eleiciones xenerales d'Italia de 2006, Apulia dio alredor del 51,54% de los sos votos a Silvio Berlusconi, y nes eleiciones xenerales italianes de 2008 los pulleses diéron-y el 47% de los sos votos a la coalición liderada por el Pueblu de la Llibertá, once puntos más que la coalición liderada pol Partíu Democráticu.

A pesar d'ello, llocalmente la rexón foi gobernada por una coalición de centru esquierda liderada pol Partito Democráticu (PD) y el partíu de la Izquierda Ecoloxía y Llibertá (SEL) dende 2005. Nichi Vendola, nesi entós dirixente del Partíu de la Refundación Comunista, foi escoyíu presidente, convirtiéndose nel primer presidente d'una rexón italiana abiertamente gai. Vendola foi reelixíu nes eleiciones de 2010 esta vegada representando a SEL. Nel 2015 foi escoyíu presidente Michele Emiliano del PD, que foi l'alcalde de la ciudá de Bari dende 2004 a 2014.

Economía

La contribución de la rexón al PIB d'Italia taba alredor del 4,6% en 2000, ente que la so población yera de 7% del total. El PIB per cápita ye baxu en comparanza cola media nacional y representa alredor del 68,1% de la media europea.^[6]

En comparanza col país nel so conxuntu, la economía de Apulia carauterizar por un mayor énfasis na agricultura y los servicios y un papel menor de la industria. La participación nel PIB xeneráu polos sectores agrícola y de servicios nel PIB total agregu de la rexón ta percima de la media nacional en 2000, ente que'l porcentaxe de la industria ta per debaxo.^[7]

La economía tradicional basar na agricultura col cultivu de la tríada mediterránea (vide, olivar, cebera) y remolacha. Dientro de la minería puede citase la bauxita.

Acabante rematar la Segunda Guerra Mundial, la economía de Apulia empecipió un lentu desenvolvimientu al crease per parte del estáu italianu la Cassa di Sviluppo del Mezzogiorno (Caxa pal Desenvolvimientu del Sur). Aun así, siguen siendo preponderantes les actividaes tradicionales: pesca y agricultura, nesti segundu rubro predomina'l cultivu de llimones, olivares, vides y ceberes como'l maíz. Na dómina del sorpasso (recuperación) italianu (años sesenta y setenta) estableciéronse centros en Bari y les capitales de les provincies de desenvolvimientu industrial (alimentaria, mecánica, química y siderúrxica). Sicasí, dempués de los años noventa l'actividá industrial italiana (y con esto la de Apulia) nun pudo caltener una tasa de crecedera notable por cuenta de la competencia de la industria de países más poderosos y la de los países emerxentes. Otru rubro relativamente nuevu na economía de Apulia ye'l turismu y los sos servicios derivaos. Hai un intensu tránsitu dende los puertos de Brindisi y Otranto escontra Grecia y Albania.

Nos últimos venti años la base industrial de la economía de la rexón camudó radicalmente. Xunto con plantes de gran escala como ILVA (acerería) en Taranto y Eni (petroquímica) en Brindisi y Manfredonia - una rede de pequeñes y medianes empreses foise ampliando gradualmente, y anguaño proporcional alredor del 70% de trabayos de la rexón. La mayoría de tales firmes tán financiaes por capital local. Como resultancia, les zones altamente especializaes desenvolviéronse al producir nuna escala non yá de significáu domésticu sinón tamién internacional: procesamientu de comida y vehículos na provincia de Foggia; calzáu, testiles, madera y muebles na zona de Barletta al norte de Bari; madera y moblame na zona de les Murge al oeste; inxeniería, goma, madera y moblame y software d'ordenador alredor de la mesma Bari; testiles y ropa en Monopoli-Putignano al sur; y calzáu y testiles na zona de Casarano.

En dalgunos d'estos sectores, especialmente testiles, ropa, calzáu, vehículos y productos alimenticios - la rexón llogró un grau significativu de competitividá con productores estranxeros. Una gran contribución a la competitividá de la economía de la rexón brota de la esistencia d'importantes centros d'investigación y desenvolvimientu como Tecnopolis-CSATA cerca de Bari, la Cittadella della ricerca (Centru pa la investigación y los nuevos materiales) cerca de Brindisi y los nuevos centros de desenvolvimientu de software, de nuevu cerca de Bari.^[7]

La rexón tien una bona rede de carreteres pero la rede de ferrocarril ye daqué desaparente, particularmente nel sur. Los 800 km de mariña de Apulia ta llarada de puertos, que fai esta rexón un importante terminal de tresporte y turismu a Grecia y el Mediterraneu oriental.^[7]

Cultura

Idioma

L'idioma mesapio que se faló enantes na rexón quedó escastáu nel sieglu I e.C. por cuenta de la romanización de la zona que tuvo llugar dempués de la conquista definitiva de la rexón polos romanos mientres el sieglu III e.C. (veanse les guerres púniques).

L'idioma oficial nacional (dende 1861) ye'l italianu. Sicasí, como una consecuencia de la so llarga y variada historia, otros idiomes históricos faláronse nesta rexón mientres sieglos. Nes seiciones septentrional y central, fálase daqué del idioma napolitanu: por casu el dialeutu de Bari, que se fala na zona de Bari o foggiano cerca de Foggia. Na parte meridional de la rexón, fálense dialeutos del idioma sicilianu llamaos tarentino y salentín.

En 1900 el 80% de la población de la Península Salentina falaba una variedá arcaica del griegu (llamáu "griko"), pero les campañes de italianización a partir de los años 1920 fixeron qu'en 1977 el porcentaxe amenorgárase al 30% concentrándose los grecoparlantes na Grecia Salentina. Poro, na actualidá, el griko falar en bolsos aisllaos na parte meridional de Salento,^[8] faláu por namái unos pocos miles de persones. Un dialeutu raru del idioma francu-provenzal llamáu faetar falar en dos ciudaes aisllaes na provincia de Foggia. Nun par de pueblos, falóse'l dialeutu arbëreshë^[9] del albanés por una bien pequeña comunidá desque una fola de refuxaos asitiáronse ellí nel sieglu XV.

Arte

Dende l'antigüedá, por cuenta de la so posición, Apulia recibió fuertes influxos dende l'este; en particular, dende Grecia, hasta'l puntu de que l'idioma griegu foi'l común de la rexón mientres l'Imperiu Romanu y tola Edá Media. La carauterística arquiteutura apuliana de los sieglos XI-XIII reflexa les influencies griegues, árabe, normanda y pisana. Les universidaes atópase en Bari, Lecce y Foggia, con cañes en Taranto y Brindisi.

Dende un puntu de vista urbanísticu, Apulia caracterízase, respectu al restu d'Italia, pola presencia d'un númberu de comuñes amenorgaes, de dimensiones demográfiques y territoriales mediu-grandes, salvu nel Salento.

Los conceyos de Apulia caltuvieron la so estructura medieval inalterada hasta'l sieglu XIX cuando los burgos, inda zarraos nos sos murios y torres, empezaron a expansionarse. Esta situación verificar por dos tipos de razones: la necesidá de defensa de la ciudá menguó y na mesma dómina rexistróse un aumentu de población que nun podía contenese dientro de los antiguos burgos. En dómina moderna, la rexón vio tresformase les sos ciudaes con dellos exemplos del periodu modernista, y les construcciones de numberoses estructures públiques nel periodu fascista.

Ente los llugares d'interés artísticu cabo mentar, de primeres, les ilesies rupestres. Son numberoses los covarones cársticos pintaes con motivos relixosos de la dómina medieval,^[10] llugares de cultu antiguu escavaos en cueves naturales polos monxos basilianos procedentes d'Oriente, que los sos techos y parés tán recubiertos de pintures n'estilu bizantín. Relevante ye l'exemplu de la cripta de Santa Cristina en Carpignano Salentín que data de 959 y foi pintada por Teofilato. Na parte occidental de la provincia de Taranto hai una notable concentración d'ilesies rupestres, principalmente nos términos de Massafra, Mottola, Ginosa y Palagianello.

La posición xeográfica de Apulia, tierra natural pa embarcase escontra Tierra Santa primero polos pelegrinos y depués, a partir de 1090 tamién polos cruciaos, determinó la receición d'una gran variedá d'influencies culturales que se manifestaron sobremanera na arquiteutura, la escultura y nel mosaicu. El románicu pullés, qu'algama la so máxima rellumanza ente'l sieglu XI y mediaos del XIII,^[11] foi l'antecedente más inmediatu del arte que se desenvolvió na corte de Federico II Hohenstaufen nel sieglu XIII y que, al traviés del movimientu d'artistes como Nicola Pisano de Apulia, llevó a la renovación artística empecipiáu en Toscana y de ende a toa Italia. Na arquiteutura relixosa, les ilesies pullesas recibieron carauterístiques lombardes, pisanas, borgoñones y orientales, reelaboradas según un esquema peculiar. Unu de los edificios más representativos ye la basílica de San Nicolás en Bari, empezada nel añu 1087 y que s'acabó escontra finales del sieglu XII. La concatedral de Bitonto, de finales del sieglu XII, ye considerada como una de les espresiones más completes del románicu pullés.^[12] La catedral de Trani, definida como la reina de les catedrales pullesas, única pola so posición sobre'l mar, presenta una fachada harmonioso y sorrayao pola presencia del altu campanariu (59 m) que se sofita sonre un arcu.

En Lecce puede trate sobremanera arquiteutura barroca, pos esti estilu espublizar por tola provincia salentina, usando una piedra local d'escelente calidá, la pietra leccese, una caliar blandia y compacta de tonos templaos y doraos. El barocco del Salento reconocer poles sos decoraciones que caractericen los revestimientos de los edificios. Nun primera momnento, tal estilu interesó namái a los edificios sacru y noble, pero darréu, la esuberancia barroca, los motivos floríos, les figures, los animales mitolóxicos, los adornos y los blasones trunfaron tamién na arquiteutura privada.

Gastronomía

Atópase en Apulia toles verdures d'estación, dende la Brassica rapa al repollu verde, al cardu, a los pimientos, a les berenxenes, a les alcachofes, toles llegumes, dende les fabes a les llenteyes, les almortas, les fabones, o la cebolla colorada d'Acquaviva delle Fonti, amás de tolos productos del marsobremanera del Adriáticu. Nes estaciones templaes, la primavera y el branu, dase preferencia a los platos de verdures y de pexe ente que nes otres predominen los platos de llegume, la pasta casera condimentada con diverses mueyos o combinada con verdures o pexe.

El platu más típicu son la "Orecchiette al ragù di carne", receta bien espublizada en tolos recetarios. Ciudad símbolo de la variada cultura gastronómica pullesa ye Ceglie Messapica, que colos sos diversos restoranes y la escuela internacional de gastronomía, propónse como la capital gastronómica pullesa.

Los productos pulleses con denominación d'orixe (DOP) inclúin:

Los cítricos naranxa del Gargano, llimón femenín del Gargano y clementinas del golfu de Taranto
La Bella de la Daunia (llamada tamién [[Bella de Cerignola]AMSER])
L'aceite d'oliva nes denominaciones Dauno, Terra di Bari, Collina di Brindisi, Terre Tarentine y Terra d'Otranto
El pan de Altamura
El caciocavallo silano y el canestrato pugliese

Numberosos son tamién los vinos pulleses con denominación d'orixe (DOC, DOCG y IGT), cultivándose la vide especialmente nel suelu caliar de les Murge. La uva más estendida ye la negroamaro, base de les denominaciones Alezio, Brindisi, Leverano y Saleci Salentín. Amás, cultívense otres variedaes d'uva, como la primitivu o la uva aglinico. La tinta uva di Troia usar na DOC Castel del Monte, Rosso Barletta y Rosso Canoxa. Otres denominaciones d'orixe son: el Locorotondo, el Martina Franca y el Lizzano.^[13]

Música

De les tradiciones musicales pullesas destaca la tarantela, llamada tamién còrea, una danza popular de la Italia meridional, de tiempu rápidu, con compás de 6/8 y polo xeneral, en tonu menor. En Carpino, pequeñu centru del Gargano, caltiénse una tradición bien activa. La música, pobablemente influyida pola cultura árabe o Grecia, son acompañaes pola voz, con guitarra, castañueles y tambor.

Deporte

Tres equipos de fútbol de Apulia xugaron en Serie A: Bari, Lecce y Foggia.

La rexón cunta con equipos profesionales d'otros deportes, tales como New Basket Brindisi y New Basket Brindisi de baloncestu.

Ver tamién

Referencies

↑ Balance demográficu mensual actualizáu al 31-12-2014 (DATI ISTAT)
↑ «Ley de 11-06-2004 nᵘ 148».
↑ «Regione Puglia».
↑ Por casu, de la unidá d'Italia hasta 1931 el nome oficial de l'actual capital de la rexón yera Bari delle Puglie.
↑ Circa.europa.eu. «Eurostat». Archiváu dende l'orixinal, el 21 de xunetu de 2011. Consultáu'l 22 d'abril de 2010.
↑ Greenreport. «Eurostat». Archiváu dende l'orixinal, el 2014-04-24. Consultáu'l 2 d'agostu de 2010.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Eurostat.
↑ Ethnologue.com. «Ethnologue report for language code:ell». Consultáu'l 22 d'abril de 2010.
↑ Ethnologue.com. «Ethnologue report for language code:aae». Consultáu'l 22 d'abril de 2010.
↑ «Chiese rupestri in Puglia».
↑ P. Belli D'Elia, Alle sorgenti del romanico. Puglia XI secolo, Bari 1975.
↑ «La Gazzetta del Mezzogiorno». Archiváu dende l'orixinal, el 21 d'ochobre de 2007.
↑ «Zones vinícoles del mundu - Italia.». Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-21.

Enllaces esternos

Sitiu web oficial (n'italianu)

Puglia n'OpenStreetMap.

Tou sobre'l paisaxe karstico de "Le Murge", Parque Nacional (n'italianu)

[1] Balance demográficu mensual actualizáu al 31-12-2014 (DATI ISTAT)

[2] «Ley de 11-06-2004 nᵘ 148».

[3] «Regione Puglia».

[4] Por casu, de la unidá d'Italia hasta 1931 el nome oficial de l'actual capital de la rexón yera Bari delle Puglie.

[5] Circa.europa.eu. «Eurostat». Archiváu dende l'orixinal, el 21 de xunetu de 2011. Consultáu'l 22 d'abril de 2010.

[6] Greenreport. «Eurostat». Archiváu dende l'orixinal, el 2014-04-24. Consultáu'l 2 d'agostu de 2010.

[circa.europa_1-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Eurostat.

[8] Ethnologue.com. «Ethnologue report for language code:ell». Consultáu'l 22 d'abril de 2010.

[9] Ethnologue.com. «Ethnologue report for language code:aae». Consultáu'l 22 d'abril de 2010.

[10] «Chiese rupestri in Puglia».

[11] P. Belli D'Elia, Alle sorgenti del romanico. Puglia XI secolo, Bari 1975.

[12] «La Gazzetta del Mezzogiorno». Archiváu dende l'orixinal, el 21 d'ochobre de 2007.

[13] «Zones vinícoles del mundu - Italia.». Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-21.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]