Prêrie
Die Noord-Amerikaanse grasvlaktes staan algemeen as prêrie (afgelei van die Franse prairie) bekend. Sedert die wit koloniste in die tweede helfte van die 19e eeu besef het hoë vrugbaar die gebied is, is dit vinnig in akkerbouland omgeskep en daarmee het die oorspronklike fauna en flora feitlik heeltemal verdwyn.
Die Noord-Amerikaanse grasvlaktes tussen die Rotsgebergte (Rocky Mountains) in die weste en die loofbosse in die ooste staan as prêrie bekend. Sowat 500 miljoen jaar gelede was die grootste deel van die gebied by tye deur die see bedek, waardeur lae sandsteen, leisteen en kryt afgeset is. Die Rotsgebergte het sowat 60 miljoen jaar gelede deur plooiing van die aardkors ontstaan en as gevolg van erosie in die gebergte is die vlakte geleidelik met 'n laag fyn puin en gruis bedek.
Die laag word ooswaarts al hoe dunner sodat daar byvoorbeeld tussen Denver in Colorado en St. Louis in Mississippi 'n hoogteverskil van 1000 m is. Die gemiddelde jaarlikse reënval is nie in die hele prêrie dieselfde nie. In die westelike deel sak 250 tot 500 mm per jaar uit en in die ooste 500 tot 1000 m. Hoewel die plantegroei oor die hele prêrie deur snel groeiende grasse oorheers word, bring die reënvalverskil mee dat 3 streke onderskei kan word, naamlik die oostelike of egte prêrie, die sentrale prêrie en die westelike prêrie.
Die grond van die egte prêrie is baie vrugbaar en daar kom talle waterpoele en moerasagtige gebiede voor. In hierdie nat dele groei sooivormende grasse met diep wortels soos Andropogon gerardii en Spartina pectinata. Die hoër geleë, droër dele is bedek met polvormende grasse met vlakker wortels, soos Stipa spartea en Sporobolus heterolepsis. In die sentrale prêrie kom pol- en sooivormende grasse deurmekaar voer, veral spesies van die genera Bouteloua, Stipa, Agropyron en Buchloë. Die westelike streek word gekenmerk deur droë grasvlaktes waarin Buchloë- en Bouteloua-grasse oorheers.
Fauna
[wysig | wysig bron]
As gevolg van die trek na die weste en die landbouontginning van die prêrie het die natuurlike fauna en flora van die gebied grootliks verdwyn. Die groot planteters soos die bison (Bison bison) was teen die einde van die vorige eeu feitlik heeltemal deur die koloniste uitgeroei. Ook die wolf het verdwyn. Die getalle gaffelantilope (Antilocapra americana), prêriewolwe (Canis latrans) en die prêriehonde (genus Cynomys) het drasties verminder, net soos die van die verskeie spesies prêriehoenders (genus Tympanuchus).
In die dele wat nog nie vir grootskaalse landbou gebruik word nie, kom daar teenswoordig veral knaagdiere voor soos die prêriehaas of witsterthaas (Lepus townsendii) en die swartsterthaas (Lepus californicus), asook voëls soos lewerikke, fisante, patryse en hawikke. Die natter dele is die broeiplek van verskeie watervoëls, waaronder die trompetkraanvoël (Grus americana), wat 'n baie ernstig bedreigde spesie is.
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409648, volume 23, bl. 102