Digitale Sloan-lugopname
Die Digitale Sloan-lugopname of SDSS is ’n rooiverskuiwingopname en kartering van ’n groot deel van die noordelike lugruim. Sowat 35% van die lugruim en miljoene hemelliggame is gedek met ’n optiese wyehoekteleskoop van 2,5 meter by die Apache Point-sterrewag in Nieu-Mexiko, VSA. Die projek is na die Alfred P. Sloan-stigting genoem.
Die projek
[wysig | wysig bron]Die insameling van data het in 2000 begin en die eindresultaat sluit in fotometriese data vir sowat 500 miljoen voorwerpe en die spektra van meer as ’n miljoen voorwerpe. Die sterrestelsels het ’n mediaan-rooiverskuiwing van z = 0.1; daar is rooiverskuiwings vir helder rooi sterrestelsels tot so ver as z = 0.7, en vir kwasars so ver as z = 5. Kwasars met ’n rooiverskuiwing van meer as z = 6 is ook waargeneem.
Dataverslag 8 (DR8), wat in Januarie 2011 uitgereik is,[1] sluit in fotometriese waarnemings deur die SDSS-kamera van 14 555 vierkante grade van die hemelruim. Dataverslag 9 (DR9), wat op 31 Julie 2012 uitgereik is,[2] sluit in alle vorige data plus nuwe data van die BOSS spektroskopiese opname, met meer as 800 000 nuwe spektra. Meer as 500 000 van die nuwe spektra is van voorwerpe in die heelal van meer as 7 miljard jaar gelede (rofweg die helfte van die heelal se bestaan).[3]
Datatoegang
[wysig | wysig bron]Data van die opname is op die internet beskikbaar. Die SkyServer gebruik ’n verskeidenheid koppelvlakke. Beide spektra en beelde is beskikbaar en die koppelvlakke is maklik om te gebruik sodat byvoorbeeld ’n volkleurfoto van enige streek in die lugruim wat gedek is, verkry kan word deur slegs die koördinate te verskaf. Die data is slegs beskikbaar vir niekommersiële gebruik, sonder dat toestemming nodig is. Daar is ook handleidings wat gemik is op van skoolkinders tot professionele sterrekundiges. DR9 verskaf foto's, katalogusse, spektra en rooiverskuiwings met behulp van ’n verskeidenheid soekkoppelvlakke.
Google Sky sluit data van die SDSS in vir streke waarvoor dit beskikbaar is. Direkte toegang tot SkyServer-data is ook van binne Google Sky moontlik.[4]
MilkyWay@home gebruik ook SDSS-data vir die skep van ’n baie akkurate 3D-model van die Melkweg.
Verdere leesstof
[wysig | wysig bron]- Ann K. Finkbeiner. A Grand and Bold Thing: An Extraordinary New Map of the Universe Ushering In A New Era of Discovery (2010)
Verwysings
[wysig | wysig bron]- Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
- ↑ "SDSS Data Release 8" (in Engels). sdss3.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Oktober 2019. Besoek op 10 Januarie 2011.
- ↑ "SDSS Data Release 9" (in Engels). sdss3.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Oktober 2019. Besoek op 31 Julie 2012.
- ↑ http://www.nyu.edu/about/news-publications/news/2012/08/08/new-3d-map-of-massive-galaxies-and-black-holes-offers-clues-to-dark-matter-dark-energy.html
- ↑ "Google Earth KML: SDSS layer" (in Engels). earth.google.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Januarie 2009. Besoek op 24 Maart 2008.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- SDSS-webtuiste
- SkyServer
- SDSSbeelde in Nasa World Wind
- Segue-webtuiste Geargiveer 29 Junie 2007 op Wayback Machine
- A Flight Through The Universe by APOD
- Sloan Digital Sky Survey Niekommersiële gebruik
- Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Digitale Sloan-lugopname.