Afrikaners
- Hierdie artikel handel oor Afrikaners as etniese groep. Vir inligting oor die beesras, sien Afrikanerbees.
| Afrikaners | |
|---|---|
 Andries Pretorius • Jan Christian Smuts • Charlize Theron • Piet Joubert • J.M. Coetzee • Coert Steynberg | |
| Totale bevolking: | ca. 3,5 miljoen[1] |
| Belangrike bevolkings in: |  Suid-Afrika 2 710 461 (2011)[2]
|
| Taal: | Moedertaal Afrikaans Tweede of derde taal Engels, Bantoetale |
| Geloofsoortuiging: | Calvinisme (Nederduitse Gereformeerde Kerk • Nederduitsch Hervormde Kerk • Gereformeerde Kerk • Afrikaanse Protestantse Kerk) • Protestantisme • Rooms-Katolieke Kerk • Ateïsme • Agnostisisme • Judaïsme |
| Verwante etniese groepe: | Basters • Anglo-Afrikane • Kaapse Maleiers • Kleurlinge • Nederlanders • Vlaminge • Friese • Duitsers • Griekwas • Oorlam |
Die Afrikaners is die grootste en oudste van Suid-Afrika se twee inheemse blanke bevolkings. Hulle verskil van Engelssprekende Suid-Afrikaners deur hul taalkundige en religieuse agtergrond. So is hulle merendeels van Nederlandse, Duitse en Franse afkoms, met kleiner invloede van onder meer Switsers, Skandinawiërs en Portugese, en is tradisioneel aanhangers van Calvinisme, 'n vorm van Protestantisme. Naas Franko-Kanadese was Afrikaners die enigste noemenswaardige nie-Engelssprekende blanke bevolkingsgroep in die vroeëre Britse Ryk. Hul verspreiding oor die hele land het die vorming van selfregerende eentalige politieke entiteite volgens die voorbeeld van Kanada se eentalige Franssprekende provinsie Quebec of die vorming van nasionale etniese state soos in postkommunistiese Oos-Europa tot dusver verhoed.
Die totale Afrikanerbevolking word tans op 3,5 miljoen beraam, van wie net onder 3 miljoen in Suid-Afrika woon en waar hulle 5% van die nasionale bevolking uitmaak. Alhoewel die verstedelikingspatroon van Afrikaners nie merkbaar van dié van Engelssprekende blanke Suid-Afrikaners verskil nie, vorm landbou en 'n plattelandse leefstyl, wat daaraan verbonde is, deel van Afrikaners se nasionale tradisies. In die heersende klimaat van wetteloosheid het boerderye 'n sagte teiken vir moordende roofbendes geword. So word Afrikanerboere teen 'n koers van meer as drie keer die nasionale moordsyfer, en teen een van die hoogste koerse ter wêreld, vermoor.[11][12]
In die verlede is ook eienskappe met Afrikanerskap in verband gebring, soos volkstrots, morele standaarde, taaltrots en 'n affiniteit met die geskiedenis van die Afrikaner en die Boererepublieke soos die Zuid-Afrikaansche Republiek en die Republiek van die Oranje-Vrystaat, asook die Kaapkolonie.
Die Afrikaners het in die verlede na hulself verwys as Hollandssprekendes, die Hollandssprekende bevolking of Hollandssprekende Afrikaners. Voor 1925 is byna altyd na die Afrikaners verwys as Hollandssprekende Afrikaners, want in die tyd is ook soms verwys na Engelssprekende Afrikaners. Tussen 1925 en die Tweede Wêreldoorlog is nog dikwels na die Afrikaners verwys as Hollandssprekende Afrikaners. Ná die Tweede Wêreldoorlog het die benaming Afrikaanssprekende Afrikaner skering en inslag gevind. Vandag word slegs na Afrikaners verwys.
Oorsprong van die woord
[wysig | wysig bron]Volgens oorlewering is die woord die eerste keer in 1707 deur ene Hendrick Bibault geuiter in sy uitspraak "Ik ben een Afrikander!". Hy het egter bedoel dat hy "van Afrika" is en homself nie meer as 'n Europeër beskou nie. Teen die middel van die negentiende eeu word die woord egter meestal gebruik om na blanke Afrikaanssprekendes te verwys.
Voorouers
[wysig | wysig bron]
Die tradisionele beskouing is dat Afrikaners van Nederlandse, Vlaamse, Duitse en Franse afkoms is, alhoewel heelwat immigrante uit die Verenigde Koninkryk en ander Europese lande binne enkele geslagte ondertrou en verafrikaans het en dus hulself as Afrikaners beskou. Die aankoms van Jan van Riebeeck met drie skepe op 6 April 1652 en die daaropvolgende personeelruilings en -uitbreidings was die sterk Nederlandse element, terwyl die Franse Hugenote se aankoms in die 17de eeu en die 1820 Britse Setlaars beduidende invloed gehad het in die vorm van groepe uit een streek wat aangekom het. Tussendeur was daar deurlopend Nederlanders, Duitsers, Franse en Britte wat as werknemers van Europese instansies, of avonturiers of mense wat op soek was na nuwe geleenthede, wat die Afrikanervolk gevorm het. Die laaste aanduibare groep immigrante wat deel van die Afrikanervolk geword het, het in die 1950's aangekom, toe daar groepe Nederlanders met die gereelde skeepsreisgeleenthede tussen Europa en Suid-Afrika in die omstandighede na die Tweede Wêreldoorlog na Suid-Afrika geïmmigreer het.
Hoewel taal en kultuur tussen Nederlanders en Franse in die eerste twee eeue van Afrikanerwording (17e en 18e eeu) aanvanklik 'n mate van skeiding en groepering op Afrika-bodem meegebring het, het hierdie Nederlanders en Franse uit dieselfde Protestantse agtergrond gekom en het die kerklike band en dus onderliggende kulturele eenheid assimilering tussen die groepe maklik gemaak.
Navorsing deur die genealoog Hans Heese dui aan dat Afrikaners die afstammelinge is van mense wat reeds sedert die laat sewentiende en agtiende eeu in die Kaapse Verenigde Oos-Indiese Kompanie (VOC) nedersetting bymekaargekom het. VOC amptenare, latere Vryburgers en sogenaamde "Vry Swartes" het met vroue uit Europa, uit die Ooste en uit Afrika ondertrou. Volgens hierdie teorie sou Afrikaners se stammoeders Khoi en slawevroue insluit, soos Krotoa as beweerde stammoeder van Paul Kruger, Jan Smuts en FW de Klerk. Die familiename Greeff en Basson se stammoeder sou dan Ansela van Bengale wees, en die van die Snymans, Catharina van Bengale.[13]
Volgens Heese is die moderne Afrikaners geneties 34% Nederlands, 33% Duits, 13% Frans, en 5% Brits.[13] Verder voer J. A. Heese aan dat in 1867 die Afrikaner geneties ook 2,7% ander Europese nasies en 3,5% onbekend is.[14]
Beramings na die persentasie nie-blanke genetiese erfenis van die Afrikaner wissel van 4,7%[15] tot 7%.[13][16]
Afrikaners en Boere
[wysig | wysig bron]
Daar word soms na blanke Afrikaners verwys as Boere. Die woord Boere is 'n verwysing na die feit dat die inwoners van die Boere-republieke uit die negentiende eeu hoofsaaklik landbouers was. Die meeste blanke Afrikaans-sprekendes is egter nie meer landbouers nie en woon in stede en dorpe, waar hul kultuur baie in gemeen het met dié van Engelssprekende blanke Suid-Afrikaners.
'n Ander siening word gehuldig dat die terme 'n politieke inhoud het: Die Boere het gestreef na onafhanklikheid van Europa en is as konserwatief en weens hul pioniersbestaan as ru en onbeskaaf gebrandmerk, terwyl die Afrikaner juis sy verbintenisse met Europa en die hogere Europese/Britse kultuur nagevolg het; dus pro-Brits en liberaal. Dit is egter 'n problematiese stelling, want ondanks politieke sentiment het erflating van eiendom, soos plase, tog 'n groot rol gespeel met betrekking tot die migrasiepatrone. Die eerste teken van volkseenheid het eers tydens die Tweede Vryheidsoorlog begin plaasvind, want die Boere was inherent familielede van die Kaaps-Hollandse Kolonialers (Afrikaners). Sommige van die Kolonialers word gevang en, omdat hulle hul eed van trou aan die Koningin verbreek het, word doodgeskiet; ander wat van trou aan die Boere verdink word, ondergaan dieselfde lot. Die wat na die vredesluiting na die Kolonie terugkeer en daarvan bewys kon word dat hulle teen Britse troepe geveg het, verloor weens hoogverraad hul kiesreg vir 'n aantal jare of vir altyd; altesaam 'n beduidende 10 000 persone.[17] Sedert die Uniewording het die skeiding tussen Afrikaner en Boer begin verdwyn. Hierdie band is deur die Groot Depressie en die daaropvolgende Nasionalisme in die 1950's verstewig. Afrikaner, het in die politiek voorkeur geniet as iemand modern en vooruitstrewend, terwyl Boer ietwat gestigmatiseer gebly het.
Selfs al sou Afrikaner en Boer as twee afsonderlike volke beskou word, bly dit 'n onmoontlike taak om op grond van sy voorkoms, taalgebruik, godsdiens of moderne volkskultuur 'n blanke Afrikaanssprekende te kategoriseer – slegs stamboomnavorsing kan dit uitwys.
Afrikaners en Afrikaanses
[wysig | wysig bron]Vanweë die assosiasie van die woord Afrikaner met ras, word die woord soms afgewissel met woorde Afrikaanse, Afrikaans-spreker en Afrikaans-sprekende om na enige Afrikaans-sprekende Suid-Afrikaner (ongeag sy kleur) te verwys. Afrikaanses is 'n verwysing na almal wat Afrikaans praat, terwyl Afrikaners na 'n etniese groepering binne die taalgemeenskap is. Hierdie etniese identiteit word versterk deur 'n gemeenskaplike historiese en Christelike wêreldbeskouing. Mense wat verskil van hierdie wêreldbeskouing verkies gewoonlik ook om nie as Afrikaner gesien te word nie.
Taal
[wysig | wysig bron]
Die Afrikaners het sedert 1652 Nederlands as kultuurtaal gebruik, maar verskillende Afrikaanse dialekte as omgangstaal gebruik. In 1925 is Afrikaans grondwetlik aan Nederlands gelykgestel, wat beteken het dat Afrikaans amptelike status verkry het. Die grondwet van 1961 het Afrikaans erken as amptelike taal naas Engels, maar in 'n subklousule is bepaal dat by Afrikaans ook Nederlands bedoel word. In die grondwet van 1983 is slegs Afrikaans en Engels as amptelike tale erken.
Afrikaans floreer tans buite die grense van Suid-Afrika. Afrikaans kan as universiteitsvak geneem word in o.a. Nederland, België, Duitsland, Pole, Rusland en Amerika waar die leesprogram letterkunde, taalkunde, kultuurgeskiedenis en/of taalverwerwing insluit.
Letterkunde
[wysig | wysig bron]Die Afrikaanse letterkunde is deur 'n ryk verskeidenheid van Afrikaners en andere opgebou en is van die mees-vertaalde werke uit Afrika. Name soos CJ Langenhoven, Totius, NP van Wyk Louw, DJ Opperman en Ingrid Jonker is bekend in die letterkunde van die vorige eeu, terwyl Deon Opperman 'n voorbeeld is van 'n eietydse skrywer wat plaaslik en internasionaal sukses behaal.
Musiek
[wysig | wysig bron]
'n Groot verskeidenheid musiek is al deur Afrikaners gekomponeer. Daar is ook tradisionele Boeremusiek en -danse (volkspele) wat deur toegewyde geesdriftiges in tradisionele drag beoefen word. Hedendaags is ligte Afrikaanse musiek en toenemend Afrikaanse rock gewild. Afrikaans word bykans in elke genre gebruik: Vanaf populêre musiek (byvoorbeeld Kurt Darren, Steve Hofmeyr) tot rock (byvoorbeeld Johannes Kerkorrel), punk, industriële musiek (byvoorbeeld Battery 9), en metal (byvoorbeeld K.O.B.U.S.).
Afrikaners neem voluit deel aan klassieke musiek: pianiste soos Wessel van Wyk, Ben Schoeman en Petronel Malan is voorbeelde hiervan, en die musiekdepartemente van die verskeie universiteite (Pretoria, Stellenbosch, Potchefstroom, Vrystaat) wat as Afrikaanse universiteite begin het, lewer steeds bekwame musici op. In die 20ste eeu was Mimi Coertse, 'n operasangeres wat internasionale roem behaal het, baie bekend. Sy is ook bekend as vertolker van Afrikaanse Lieder deur Stephanus le Roux Marais.
Die UNISA-musiekeksamens geniet wêreldwye erkenning en is grotendeels deur Afrikaners opgebou. Die voorgeskrewe werke vir hierdie eksamens sluit 'n afdeling van Suid-Afrikaanse kontemporêre musiek in, wat erkenning gee aan Afrikanerkomponiste.
Afrikanerskrywers en -komponiste behaal sukses met moderne musiekspele, soos die dramatiese "Ons vir jou, Suid-Afrika", wat oor die Tweede Vryheidsoorlog handel. Dit is geskryf deur Deon Opperman in samewerking met die liedjieskrywer Sean Else. Die musiek is deur Johan Vorster saamgestel.
Die Afrikaanse musiekrolprent was bekend veral in die vyftiger en sestigerjare van die 20ste eeu, en dit het weer in die 21ste eeu opgevlam met suksesvolle Afrikaanse musiekblyspele soos die twee rolprente, Liefling en Pretville wat besonder gewild was. Bekende Afrikanersangers soos Bobby van Jaarsveld, Steve Hofmeyr en Kevin Leo het hierin opgetree.
Groot sangfeeste, soos Afrikaans is Groot (AIG) word jaarliks aangebied en trek groot gehore, wat wys dat baie Afrikaners die populêre Afrikaanse sang geniet. Hierdie populêre styl het verskillende nuanses, en is 'n mengsel van country, ballades en elemente van rock, asook elemente uit boeremusiek en volksliedjies.
Geskiedenis en tradisie
[wysig | wysig bron]Afrikaners deel 'n geskiedenis en tradisie wat strek vanaf die stigting van 'n verversingstasie deur Jan van Riebeeck in 1652, die Groot Trek, die Tweede Vryheidsoorlog en Republiekwording verteenwoordig.
Kookkuns
[wysig | wysig bron]
Afrikaners se kookkuns het saam met die volk se herkoms uit verskeie oorde ontwikkel, en word steeds deur wêreldtendense beïnvloed. Drie terme, naamlik boerekos, potjiekos en braaivleis is baie eie aan die Afrikaner, hoewel laasgenoemde eintlik al uitgebrei het tot 'n algemeen Suid-Afrikaanse gewoonte.
Boerekos het ontwikkel vanuit Europese kosmaaktradisies, gepaardgaande met plaaslike bestanddele, kulturele vermengings en nuutskeppings. 'n Tipiese bord boerekos bestaan uit vleis (meestal in pan of oond gebraai), groente soos groenbone, wortels of ertjies, en stysel soos aartappels of rys, met sous wat in die pot waarin die vleis gaargemaak is, gemaak word. Die bord boerekos kan ook pampoen of soetpatats hê, en van die bestanddele word soms verder verwerk soos pampoenkoekies (pampoen wat in 'n soort poffer gebak word) of "plaasboontjies" waar groenboontjies met aartappels en uie saamgekook en fyngestamp word. Afrikaners eet meeste vleissoorte soos skaap, bees, hoender, vark en verskeie wildsoorte, maar die vleis van trekdiere soos perde en donkies, word selde geëet en is nie deel van die tradisionele kookkuns nie.
'n Mate van Oos-Indiese invloed kom na vore in geregte soos bobotie en die aanwending van kerrie, borrie en ander speserye in die kookkuns. Afrikanerhuishoudings eet graag kombinasies soos pap-en-wors, kerrie(vleis)-en-rys en selfs vis-en-tjips (hoewel laasgenoemde eerder gekoop as self voorberei word). Afrikaners is ook lief vir biltong, droëwors, koeksisters, melktert en 'n verskeidenheid van koeke en terte wat in huishoudings voorberei word, maar veral in die stede, al hoe meer in winkels gekoop word.
Godsdiens
[wysig | wysig bron]
In die verlede was die meeste Afrikaners gereformeerde Christene wat in die sogenaamde drie susterkerke gegroepeer was, met die gereformeerde beskouings van die Sinode van Dordrecht van 1618/19 as teoretiese gemeenskaplike basis, maar met verskille in uitlewing hiervan. Hierdie tradisie is egter besig om te verdwyn en sommige Afrikaners is besig om te verengels en/of oor te skakel na charismatiese kerke. Daar kom ook meer openlike ateïste onder Afrikaners voor. Sommige individue hang ander godsdienste aan soos Boeddhisme en Islam. Heelwat Afrikaners beskou egter steeds die Calvinistiese wêreldbeskouing as 'n integrerende deel van die Afrikaneridentiteit, alhoewel slegs 40% van Afrikaners nog amptelik lidmate van gereformeerde kerke is[18] en 'n heelwat kleiner persentasie gereeld eredienste bywoon. Volgens 'n aanlyn-opname deur Volksblad in Augustus 2012 beweer 65% van Afrikaners dat hulle gereeld kerk toe gaan,[19] alhoewel die ware syfer waarskynlik laer as 40% is. Teen Februarie 2015 het net 38% van Afrikaners nog beweer hul gaan weekliks kerk toe.[20]
In 1838 is 'n gelofte aan God afgelê toe die Voortrekkers uitwissing in die oë gestaar het deur 'n oormag Zoeloes onder Dingaan. Op 16 Desember 1838 het die Voortrekkers die Zoeloe-magte verslaan by die Slag van Bloedrivier. Volgens die Gelofte erken die Voortrekkers dat hulle dit nie uit eie krag sou kon doen nie, en word die dag tot vandag nog herdenk, gewoonlik met feesgeleenthede wat 'n erediens en 'n feesrede (toespraak vir die geleentheid) insluit. Daar is Afrikaners wat die gelofte nie meer ag nie en die tradisionele Christen-kultuur wat die Afrikaner vir so lank gekenmerk het, verlaat. In 'n onlangse meningspeiling in Die Burger (Januarie 2013), het 'n meerderheid Afrikaners aangedui dat hulle gekant is teen 'n privaat Bybelskool se reg om teen praktiserende homoseksueles te diskrimineer in terme van hul toelatingsbeleid.[21]
'n Ander opname in Februarie 2013 het getoon minder as 'n derde van Afrikaners beweer hulle hou nog huisgodsdiens.[22] Tog word daar steeds baie aandag in die media gegee aan wat in sinodale vergaderings van die susterkerke gebeur sodat die doen en late van die Nederduits Gereformeerde Kerk (NG Kerk), die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika (GKSA) en die Nederduits Hervormde Kerk (NHK) steeds 'n belangrike rol in die denke van Afrikaners speel.
Die totstandkoming van die Afrikaanse Protestantse Kerk in 1987 is 'n uiting van groeperinge onder Afrikaners wat op alle lewensterreine sterk klem lê op kulturele verband. Hierdie kerkverband het net soos die drie susterkerke die Drie Formuliere van Eenheid (Nederlandse Geloofsbelydenis, Heidelbergse Kategismus en die Dordtse Leerreëls) as belydenisgrondslag, maar voeg Afrikanerskap by as voorvereiste vir lidmaatskap van hierdie kerkverband.
Sport
[wysig | wysig bron]Afrikaners beoefen 'n verskeidenheid sportsoorte, maar deur hul geskiedenis het hulle veral uitgeblink in atletiek, boks, swem, hengel, tennis en rugby. Hedendaags het fietsry, motorresies, krieket, karate, stoei en gholf as sporte bygekom waarin Afrikaners gedy.
Argitektuur en meubels
[wysig | wysig bron]In die vroeë dae van die Kaap het Afrikaners 'n unieke Kaaps-Hollandse boustyl ontwikkel, en daarmee saam meubels van stinkhout en geelhout aangekoop of vervaardig. Die verwoesting wat die Britse magte tydens die Tweede Vryheidsoorlog in die Transvaal en die Vrystaat aangerig het, het 'n groot deel van veral die landelike meublement vernietig, sodat daar in hierdie gebiede min 19de eeuse meubels bestaan en die huishoudelike voorkoms van baie Afrikanerfamilies 'n 20ste eeuse begin het.
In die meer onlangse tyd was daar die Pretoriase skool van argitektuur wat ná die Tweede Wêreldoorlog 'n inheemse modernistiese argitektuur geskep het. Baie voorbeelde hiervan is in die Pretoriase middestad te vinde. Van die mooiste moderne woonhuise in Suid-Afrika is deur Afrikaner-argitekte soos Gawie Fagan, Louis Louw, Achilles Apostollelis en Sam Pellisier ontwerp. Die nuutste argitektoniese neiging wat veral in die noorde van Suid-Afrika ontstaan het en algaande suid uitgebrei het, is die bou van "Boere-Toskaanse" huise, oftewel huise met 'n verlangse Italiaanse karakter. Hedendaagse meubelment is in lyn met goedkoper Westerse neigings wat leer of nagemaakte leer of lapmeubels insluit.
Kultuur en monumente
[wysig | wysig bron]Afrikaners het 'n verskeidenheid van monumente in Suid-Afrika opgerig wat hul kultuur-historiese erfenis uitbeeld. Voorbeelde hiervan is die Voortrekkermonument in Pretoria, die Eerste Taalmonument in Burgersdorp, die Afrikaanse Taalmonument in Paarl, die Hugenotemonument in Franschhoek, die Bloedriviermonument naby Newcastle en die Vrouemonument in Bloemfontein.
Skole en universiteite
[wysig | wysig bron]
Afrikaners het die Britse tradisie van uniforms en dissipline oorgeneem en 'n verskeidenheid skole opgebou, feitlik in elke dorp met 'n Afrikanerbevolking in die land. Tot onlangs het die Afrikaanse kultuur in elke skool gebloei, met operettes, toneelspel, voordragte, koorsang, musiek, kunswedstryde, die studie van letterkunde, en ander bedrywighede. Die verengelsing van die samelewing het egter sy tol begin eis, met menige skole wat verengels het, dissipline en tradisies wat meer en meer uitsterf en kulturele bedrywighede wat as gevolg van 'n doelbewuste onderwysbeleid deur die huidige regering in Suid-Afrika uitsterf. Baie Afrikaners het begin om ook hul kinders in veral Engelsmedium-privaatskole in te skryf, terwyl daar met privaatinstellings soos Curro 'n groter aanbieding vir privaatskole met 'n mate van geleentheid vir Afrikaanse onderrig is. Baie Afrikaners is steeds tevrede met van die Afrikaanse staatskole, veral die sterker skole in Pretoria, wat hulle momentum uit die vorige regeringstydperk (voor 1994) behou het, hoewel die druk van staatsvoorskrifte onsekerheid oor die gehalte van die onderwys veroorsaak.
'n Gedeelte van die Afrikanervolk se sterk behoefte aan eie identiteit het die stigting van Christelik-Volkseie Onderwys (CVO) skole wat in verskillende dele van die land is en as 'n alternatief tot staatskole gestig is, tot gevolg gehad. Die skole werk saam in die Beweging vir Christelik-Volkseie Onderwys, afgekort as "BCVO". Daar is ook enkele skole wat losweg binne die Instituut vir Christelike Onderwys (ICO) gegroepeer is en sterk klem plaas op gereformeerde belydenis in die onderwys. Aangesien gereformeerdheid en Afrikaanstaligheid sterk saamval in Suid-Afrika, is hierdie skole ook in wese Afrikaans, hoewel hierdie groepering uitdruklik nie gesien wil word as Afrikanerskole nie. Beide hierdie groeperinge van skole werk binne die raamwerk van die staatskurrikulum, maar volg 'n christelike onderwysplan, lewer onderrig in Afrikaans, en in die BCVO se geval, word geskiedenis vanuit 'n Afrikaner-perspektief aangebied.
Aros, die selfstandige onderwysersopleidingsinstansie wat noue bande met die Gereformeerde Kerke van Suid-Afrika (GKSA) het, is nog 'n meestal Afrikaanse onafhanklike onderwysinstelling wat in die onlangse geskiedenis tot stand gekom het. Ander name soos die Suid-Afrikaanse Onderwysersunie (SAOU) en Impakonderwys word ook in Afrikaner-onderwys gesien, wat aantoon dat daar heelwat inisiatief en 'n liefde vir onderwys onder Afrikaners is, hoewel hierdie organisasies tweetalig (Afrikaans en Engels) diens lewer. Daar is ook 'n privaatmaatskappy, indicato met 'n selfstandige vakgerigte kurrikulum in Afrikaans.
Solidariteit, 'n vakbond wat oorspronklik as die Blanke Mynwerkersunie bekend gestaan het, is in Afrikaanse tersiêre onderrig betrokke met Sol-Tech vir tegniese opleiding, en Akademia wat diploma- en graadkursusse aanbied. Solidariteit se Helpende Hand-afdeling is betrokke by maatskaplike hulp aan skoolkinders, en het in 2014 aangekondig dat hulle meer aktief by skoolonderwys se akademiese kant betrokke gaan raak.
Verspreiding van destydse en hedendaagse Afrikaners
[wysig | wysig bron]
| nie beskikbaar nie ~10 000 | +10 000 +1 000 000 |
Na die Tweede Vryheidsoorlog het sommige Afrikaners 'n soort wanderlust gekry en weggetrek uit hul geboorteland: hulle het weggetrek na Duits-Suidwes-Afrika, Gazaland (Melsetter), Oos-Afrika, Uganda en Argentinië. Staatsmanne soos generaals Louis Botha en J.B.M. Hertzog het hulle beywer om die volk bymekaar te hou en die totstandkoming van die Unie van Suid-Afrika in 1910 het hulle reg bewys dat die Afrikaner se toekoms in Suid-Afrika en meer bepaald 'n verenigde Suid-Afrika lê.
In Argentinië was die kwyning van Afrikaanssprekendes in 1910 reeds merkbaar.[23]
Tans is daar ongeveer 2,7 miljoen tot 3 miljoen Afrikaners waarvan 'n beduidende deel in die buiteland leef in lande soos Namibië, Australië, Nieu-Seeland, die Verenigde Koninkryk, Kanada, die Verenigde Arabiese Emirate, die Verenigde State van Amerika en Nederland. Die grootste gedeelte (sowat 2,5 miljoen) kom in Suid-Afrika voor, terwyl daar beraam word dat 300 000 tot 400 000 Afrikaners permanent of tydelik in die buiteland woon.
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ (en) Afrikaner – Unrepresented Nations and Peoples Organization. Besoek op 24 Augustus 2014.
- ↑ (en) "Census 2011: Census in brief". Statistics South Africa. p. 26. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 25 Desember 2018. Besoek op 26 Junie 2013.
- ↑ "Demographics" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Mei 2019. Besoek op 18 Maart 2015.
- ↑ 4,0 4,1 (en) "Afrikaans". Ethnologue. 19 Februarie 1999. Besoek op 12 Mei 2014.
- ↑ (en) Chris McIntyre. Botswana: Okavango Delta – Chobe – Northern Kalahari (2010 uitg.). Bradt Travel Guides Ltd. p. 37. ISBN 978-1-84162-308-5.
- ↑ (en) The People of Australia: Statistics from the 2011 Census Geargiveer 14 Julie 2014 op Wayback Machine – Department of Immigration and Border Protection. bl. 29, bl. 55. Besoek op 8 Augustus 2014.
- ↑ (en) 2013 Census QuickStats about culture and identity Geargiveer 24 Mei 2014 op Wayback Machine (Excel file) – Statistics New Zealand. Besoek op 8 Augustus 2014.
- ↑ (en) Ricky Hunt (4 Februarie 2011). "The last Boers of Patagonia". Mail & Guardian. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Oktober 2018. Besoek op 16 Mei 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - ↑ (fr) Paul Coquerel: L'Afrique du Sud des Afrikaners. Bruxelles: Éditions Complexe 1992
- ↑ (af) Maroela Media, 16 Januarie 2014: SA regering 'betreur' ooreenkoms oor taalsamewerking
- ↑ (en) http://unpo.org/members/8148
- ↑ (en) [1] Geargiveer 14 April 2019 op Wayback Machine
- ↑ 13,0 13,1 13,2 (en) What’s in a (South African) name?. Brand South Africa. URL besoek op 29 Mei 2017. Hierdie bron groepeer Khoi, Bengaals, en swart onder kleurling, wat ten tye van die vorming van die Afrikaner nog nie 'n begrip was nie. Dus verwys die artikel na hierdie groep nie-Europeërs as nie-blankes.
- ↑ (af) J. A. Heese, Die Herkoms van die Afrikaner 1657–1867. A. A. Balkema, Kaapstad, 1971. Bladsy 54.
- ↑ Greeff, Jaco; Schlebusch, Carina (20 Mei 2021). "What genetic analysis reveals about the ancestry of SA's Afrikaners". TimesLive. Besoek op 21 Mei 2021.
{{cite web}}:|archive-url=requires|archive-date=(hulp) - ↑ Du Preez, Max (9 Maart 2011). "Are we all 'coloured'?" [Is ons almal "gekleur"?]. News24 (in Engels). Besoek op 16 Junie 2021.
{{cite web}}:|archive-url=requires|archive-date=(hulp) - ↑ (nl) De Kaapkolonie en de Boeren-Oorlog, 1899. - De Zuid-Afrikaanse oorlog van 1899 en volgende jaren bleef niet zonder invloed op de Kaapkolonie. Veel Kaapkolonisten, door familie en geschiedenis nauw verbonden met de oorlogvoerende stamverwanten, vatten de wapenen op en vochten tegen de britse troepen. Sommigen van hun werden gevangen en, omdat ze hun eed van trouw aan de Koningin hadden gebroken, doodgeschoten; anderen van wie de trouw verdacht werd ondergingen hetzelfde lot. Allen, die na de vrede in de Kolonie terugkeerden en waarvan bewezen kon worden dat ze tegen britse troepen hadden gevocht en, verloren wegens hoogverraad hun kiesrecht voor een aantal jaren of voor altijd, bijelkaar ruim 10,000 personen. Geschiedenis van Zuid-Afrika voor schoolgebruik; saamgesteld op verzoek van De Zuid-Afrikaanse Taalbond, De Zuid-Afrikaanse Onderwijzers Unie en De Afrikaanse Christelike Vrouwen Vereniging door Godée-Molsbergen., E.C, Hoogleraar in de geschiedenis aan het Victoria College te Stellenbosch lid van het historisch genootschap te Utrecht. 1910. Londen:Longmans, Green en Co. Bl. 101.
- ↑ (af) https://web.archive.org/web/20140530143254/http://www.rapport.co.za/Weekliks/Nuus/Krisis-kom-vir-lee-kerke-20140111
- ↑ (af) www.volksblad.com – Stem
- ↑ (af) [2]
- ↑ (af) www.dieburger.com – Stem
- ↑ (af) www.beeld.com – Stem
- ↑ (nl) Voormannen raden de trek af. - Geen wonder dat velen toch nog de oude trek-lust in zich voelden opkomen, en wegtrokken uit het land waar ze geboren waren; dat ze wegtrokken naar Duits-Zuid-West-Afrika, naar Gazaland (Melsetter), naar Oost-Afrika, Oeganda, ja zelf over zee naar Argentinië. Dit leek die voormannen een verkeerde beweging; met alle overredingskracht werd dit trekken tegengehouden en zo werden velen voor het volk behouden, die anders spoedig tot Portugezen of Duitsers zouden geworden zijn. In Argentinië is het verlorengaan voor de Hollands sprekende stam reeds merkbaar. Geschiedenis van Zuid-Afrika voor schoolgebruik; saamgesteld op verzoek van De Zuid-Afrikaanse Taalbond, De Zuid-Afrikaanse Onderwijzers Unie en De Afrikaanse Christelike Vrouwen Vereniging door Godée-Molsbergen., E.C, Hoogleraar in de geschiedenis aan het Victoria College te Stellenbosch lid van het historisch genootschap te Utrecht. 1910. Londen:Longmans, Green en Co. bl. 160.
Bronne
[wysig | wysig bron]- (en) A.J. Boëseken: Slaves and Free Blacks at the Cape. 1658–1700, bl. 28, 41, 89-91, 97, 113.
- (af) GC de Wet: Die Vryliede en Vryswartes in die Kaapse Nedersetting. 1657–1707, bl. 102,175, 207, 208, 211, 212-215.
- (af) HF Heese: Groep Sonder Grense. bl. 52.
- (af) Karel Schoeman, Armosyn van die Kaap: Die wêreld van 'n slavin, 1652–1733. bl. 215, 646-649, 682.
- (af) Kaapstad se kerk doopboek.
Literatuur
[wysig | wysig bron]- Nederland
- (nl) Fred de Vries: Afrikaners. Een volk op drift. Amsterdam: Nijgh & Van Ditmar 2012
- Verenigde Koninkryk
- (en) Vernon February: Monographs from the African Studies Centre, Leiden – The Afrikaners of South Africa. London and New York: Routledge 2009 (oorspronklike uitgawe gepubliseer in 1991)
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Afrikaners.
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir Afrikaner.
| Etniese groepe in Suid-Afrika |
|
||
|---|---|---|---|
|
Afrikaners • Anglo-Afrikane • Asiate • Griekwas • Kaapse Maleiers • Khoisan • Kleurlinge • Ndebeles • Noord-Sotho's • Suid-Sotho's • Swazi's • Tsongas • Tswanas • Vendas • Xhosas • Zoeloes | |||
