Tuisblad

Welkom by Wikipedia, die vrye ensiklopedie wat deur enigiemand verbeter en uitgebrei kan word.	Vrydag, 20 September 2024 Hier is tans 118 578 artikels in Afrikaans.
Help ons om ’n wêreldklas-ensiklopedie in Afrikaans te skep.

Inleiding • Hulp • Kontak

Gebruikersportaal • Voorbladartikels • Kategorieë • Stel ’n vraag

Voorbladartikel

Frankenstein; or, The Modern Prometheus is 'n roman van 1818 deur die Engelse skrywer Mary Shelley. Frankenstein vertel die verhaal van Victor Frankenstein, 'n jong wetenskaplike wat in 'n onortodokse wetenskaplike eksperiment 'n intelligente wese skep. Shelley het die storie begin skryf toe sy 18 jaar oud was, en die eerste uitgawe is op 1 Januarie 1818, toe sy 20 was, naamloos in Londen gepubliseer. Haar naam verskyn die eerste keer in die tweede uitgawe, wat in 1821 in Parys gepubliseer is.

Shelley het in 1815 deur Europa getoer. Sy het met die Ryn in Duitsland langs gereis en Gernsheim besoek, wat 17 km van Frankenstein-kasteel af is. Vroeër het 'n alchemis (Johann Konrad Dippel, 1673-1734) eksperimente daar gedoen.

Sy vertrek van daar na Genève, Switserland, waar 'n groot deel van die verhaal afspeel. Chemiese eksperimente en die okkultisme was gespreksonderwerpe van haar medereisigers, onder andere haar toekomstige man, Percy Shelley.

In 1816 het Mary, Percy, John Polidori en Lord Byron 'n kompetisie gehou om te kyk wie die beste rillerverhaal kon skryf. Shelley is geïnspireer om Frankenstein te skryf nadat sy haar 'n wetenskaplike voorgestel het wat lewe skep en met afsku vervul is oor wat hy gedoen het.

Hoewel Frankenstein vol elemente van die Gotiese roman en die Romantiese beweging is, meen Brian Aldiss dit is die eerste ware wetenskapsfiksieverhaal. Die roman het 'n aansienlike invloed op die letterkunde en op die moderne kultuur gehad; dit het gelei tot 'n hele genre van rillerstories, rolprente en toneelstukke.

Sedert die publikasie van die roman word die naam "Frankenstein" dikwels verkeerdelik gebruik om na die monster te verwys, eerder as na die skepper daarvan.

...lees verder

In die nuus

In Parys, Frankryk, is die Paralimpiese Somerspele 2024 met 'n pragtige sluitingseremonie beëindig.
Tydens die VSA-Ope wen die Belarussiese tennisspeler Aryna Sabalenka haar derde Grand Slam-toernooi, terwyl die Italiaanse tennisspeler Jannik Sinner sy tweede toernooi inpalm.
Mandisa Maya het Raymond Zondo opgevolg as Hoofregter in die Konstitusionele Hof van Suid-Afrika
Die twaalfde Rugbykampioenskapreeks duur voort tussen die nasionale spanne van Argentinië, Australië, Nieu-Seeland en Suid-Afrika; gelyktydig word die Stille Oseaan-nasiesbeker tussen Fidji, Japan, Kanada, Samoa, Tonga en die Verenigde State beslis.
Tydens die 46ste sessie in Delhi, Indië, lys die Unesco onder ander die Appiese Weg, die Lençóis Maranhenses Nasionale Park, die Marquesaseilande, Morawiese kerkstede en Schwerin as nuwe wêrelderfenisgebiede.

Het u geweet...

... dat die Wes-Kaapprovinsie drie amptelike tale het? Die amptelike tale van die provinsie is Afrikaans, Engels en Xhosa en die 1998-grondwet is in al drie tale beskikbaar. Volgens die 2011-sensus praat 49,7% van die bevolking Afrikaans, gevolg deur Xhosa (24,7%) en Engels (20,2%).

... dat die chemiese element en radioaktiewe edelgas radon, wat natuurlik uit die grond vrygestel word, beskou word as die belangrikste oorsaak van longkanker naas sigaretrook? Jaarliks sterf meer as 40 000 mense wêreldwyd aan longkanker wat deur radon veroorsaak is.

... dat 'n mens baguettes van gehalte in stede soos Phnom Penh in Kambodja kan koop? Kambodja was 'n protektoraat van Frankryk van 1863 tot 1953 en die Franse invloed is steeds te bespeur in die land se kookkuns, waar geroosterde baguettes dikwels saam met kerriegeregte geëet word.

... dat party stowwe se smelt- en stoltemperature nie ooreenstem nie? Alhoewel seewierjellie by 85 °C smelt, sal dit eers stol wanneer dit tot tussen 32 en 40 °C afgekoel het. Dit kan dus tussen 32 en 85 °C 'n vastestof of 'n vloeistof wees; 'n verskynsel wat bekend staan as histerese.

... dat radiogolwe vinniger as klankgolwe beweeg? Tydens 'n regstreekse uitsending sal radioluisteraars duisende kilometers weg 'n stem hoor nog voor die mense wat agter in die opnamelokaal sit dit hoor.

Vandag in die geskiedenis

20 September:

1562 – Die Verdrag van Hampton Court word onderteken, waarvolgens Engeland troepe na Rouen (die historiese hoofstad van Normandië), Frankryk, sou stuur om aan die Protestante hulp te verleen.
1778 – Geboortedag van Fabian Gottlieb von Bellingshausen in Saaremaa (Ösel) in Estland. As bevelvoerder van die tweede Russiese vaart om die wêreld word hy een van die drie mense wat Antarktika vir die eerste keer waarneem.
1839 – Die eerste Nederlandse spoorlyn tussen Haarlem en Amsterdam word amptelik geopen.
1932 – Vier maande ná die voltooiing van die Afsluitdyk in Nederland word die naam van die Suidersee amptelik verander na die IJsselmeer.
2006 – Tydens die Cassini-Huygens-missie word 'n voorheen onontdekte ring buite Saturnus se helder hoofringe en binne die G- en E-ring ontdek.