Urfa Kontluğu

Urfa Kontluğu Comitatus Edessanus Conté de Édese ܐܘܪܗܝ ܐܲܬ݂ܪܵܐ
1098-1149
Bayrak Courtenay hanedanının arması
1135 yılında Urfa Kontluğu
Başkent	Urfa (1098-1144; 1146) Tilbaşar (1144-1146; 1146-1149)
Yaygın dil(ler)	Latince (Resmî/Tören) Süryanice (Popüler) İtalyanca Arapça Yunanca Eski Fransızca Ermenice
Resmî din	Katolik Kilisesi (Resmî) Ermeni Apostolik Süryani Ortodoksluğu Rum Ortodoksluğu İslam Yahudilik
Hükûmet	Feodal Monarşi
Kont
• 1098-1100 I. Baudouin • 1100-1118 II. Baudouin • 1118-1131 I. Joselin • 1131-1150/1159 II. Joselin • 1159-1200 III. Joselin
Tarihçe
• Kuruluşu 1098 • Birinci Haçlı seferi 1096 • İkinci Haçlı seferi 1145 • Dağılışı 1149
Öncüller Ardıllar Fatımiler Devleti Zengiler Doğu Roma İmparatorluğu

Bu madde Edessa Kontluğu hakkındadır. Kontluğun başkenti Edessa için Şanlıurfa maddesine ve aynı adı taşıyan Yunanistanın kenti için Vodina maddesine bakabilirsiniz.

Urfa Kontluğu veya Edessa Kontluğu, Birinci Haçlı seferi sonucu 12. yüzyılda Urfa şehri ve civarında Haçlılar tarafından kurulmuş bir devlettir. Kurucusu, daha sonra Kudüs kralı olacak olan I. Baudouin'dir.

Kuruluşu

Birinci Haçlı seferi sırasında Anadolu'yu baştan başa geçen Haçlı orduları 1097 Ekim'inde Tarantolu Boemondo'nun kumandası altında Antakya'yı kuşattılar. Kuşatma devam ederken Urfa'nın Ermeni hakimi "Toros" Baudouin'i şehrine davet ederek Selçuklu Hanedanına karşı onunla işbirliğine gitti (Şubat 1098). Toros yardımı karşılığı Baudouin'i kendine veliaht tayin etti. Fakat Baudouin Toros'la olan antlaşmasına uymadı ve onu öldürterek Urfa Kontluğu'nu kurdu (10 Mart 1098).

Urfa Kontluğu'nun kurulmasından hemen sonra 3 Haziran 1098'de Antakya Boemondo tarafından ele geçirilmiş ve Antakya Prensliği kurulmuştur.

Yıkılışı

Boulogne'lu Baudouin'in 1098 Şubat'ında Urfa'ya girişi.

1143 yılında, II. İoannis ve Foulques'un ölmeleri II. Joselin'i Urfa'yı savunmaya yardım edecek güçlü müttefiklerden mahrum bıraktı. 1144 Sonbaharında Artuklu Beyi Kara Aslan ile ittifak kurdu ve onların Zengi hanedanının kurucusu Musul Atabegi I. İmâdüddin Zengî ile olan mücadelelerine yardım etmek için büyükçe bir orduyla kuzeye yürüdü. Başkenti zayıf bir savunma ile bıraktı, Zengî ordusunu oraya yönlendirdi ve Urfa'yı ele geçirdi. Bu zafer Haçlılara karşı Müslümanların ilk büyük başarısı olarak kabul edilir. Joselin, Fırat'ın batısında kontluğundan elinde kalan Tilbaşar Kalesi'ne sığındı.

1146 yılında Yarenkeş isimli Frank kökenli hadım bir köle tarafından Zengî öldürüldükten sonra, Joselin Ekim 1146'da Urfa'yı geri aldı. Haçlı devletlerinden hiçbir yardım alamadığı için, Joselin'in seferi Zengî'nin oğlu Nûreddin Mahmud Zengî tarafından püskürtüldü ve Kasım'da şehir tekrar kaybedildi. İkinci Haçlı Seferi, Urfa'nın kaybedilmesine cevap olarak toplandı, ancak odağı Şam'a kaydı.

Urfa Kontluğu hükümdarları listesi

• I. Baudouin (1098 - 1100)
• II. Baudouin (1100 - 1118)
  • Tancred naip, vali Riccardo di Salerno ile (1104-1108)
• I. Joselin (1118 - 1131)
• II. Joselin (1131 - 1150)
• III. Joselin (1150 - 1200), kontluk 1149'da yıkılmış olsa da, Joselin kutsal topraklarda Urfa Kontu unvanına sahipti.

Kaynakça

• Demirkent, Işın (1990) Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi (1098-1118), Cilt I, Ankara:Türk Tarih Kurumu, ISBN 975-16-0221-1.
• Demirkent, Işın (1994) Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi (1118-1146), Cilt II, Ankara:Türk Tarih Kurumu, ISBN 975-16-0664-0.