İçeriğe atla

Siirt (il)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Siirt
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İlin Türkiye'deki konumu
Harita
İl sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
Coğrafi bölgeGüneydoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • ValiKemal Kızılkaya[1]
Yüzölçümü
 • Toplam5.718 km²
Nüfus
 • Toplam318.366
 • Yoğunluk58/km²
 • Kır
119.551
 • Şehir
198815
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu484
İl plaka kodu56

Siirt, Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan bir ildir.

Siirt ilinin nüfusu 331.070'tir. Bu nüfusun %72,4'ü şehirlerde yaşamaktadır (2020 sonu). İlin yüzölçümü 5.718 km2'dir. İlde km2'ye 58 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde 268'dir.) İlde yıllık nüfus artışı %0,24 olmuştur.[3] İl merkezinin denizden yüksekliği 887 metredir.[4]

2021 TÜİK verilerine göre 7 ilçe, 12 belediye, bu belediyelerde 63 mahalle, ayrıca 274 köy bulunmaktadır.[3]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye Cumhuriyeti dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyet döneminde il olan Siirt, 1924'te Beytüşşebap'ın; 1926'da Beşiri ve Sason'un katılmasıyla genişledi. Ancak Beytüşşebap, 1936'da yeniden il yapılan Hakkâri'ye bağlandı. 1938'de Garzan (bugün Yanarsu) ilçesinin merkezi Mısrıç'a (bugün Kurtalan) taşındı ve aynı ilçeye bağlı Baykan bucağı ilçe oldu. Aynı yıl Sason'a bağlı bucak olan Hazo, Kozluk adıyla ilçe yapıldı. 1943'te Garzan ilçesinin ve merkezinin adı Kurtalan olarak değiştirildi. 1957'de Beşiri'nin bucağı olan İluh, Batman adıyla ilçe yapıldı. 1962'de Pervari ilçesinin Müküs bucağı, Van'ın Gevaş ilçesine bağlandı. 1990 yılında Siirt'in Batman, Beşiri, Kozluk ve Sason ilçeleri yeni kurulan Batman iline bağlandı. Aynı yıl Siirt'in Şırnak ilçesiyle, Eruh'tan ayrılarak ilçe yapılan Güçlükonak beldesi yeni kurulan Şırnak iline bağlandı ve Merkez ilçeye bağlı Tillo bucağı Aydınlar adıyla ilçe yapıldı.

Yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Siirt'in ilçeleri

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır. İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[5][6]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Siirt Valisi, 1975-Akyazı doğumlu Kemal KIZILKAYA’dır. Ağustos 2023 tarihinde Bilecik Valisi iken atanmıştır.

2019 Türkiye yerel seçimleri sonunda Siirt Belediye Başkanlığını kazanan Berivan Helen Işık (HDP), 15 Mayıs 2020 tarihinde görevden alınmış, yerine Siirt Valisi Osman HACIBEKTAŞOĞLU kayyum olarak atanmıştır.[7] Ayrıca Baykan ve Kurtalan ilçelerinin HDP'li belediye başkanları da seçildikten sonra İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınmış, yerine ilçe kaymakamları kayyum atanmıştır.

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Siirt İl Genel Meclisi üye sayısı, 15 AK Parti, 7 HDP olmak üzere 22’dir.[8] Siirt Belediye Meclisi ise 13 AK Parti ve 18 HDP olmak üzere 31 üyeden oluşur.[9]

2018 Genel seçimleri sonucu, Siirt'i temsilen TBMM'de AK Parti'den 1 milletvekili (Osman Ören) ve HDP'den 2 milletvekili (Meral Danış Beştaş, Sıdık Taş) seçilmiştir.[10]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2025 verileri[11])

Siirt ili nüfusu: 336.453'dür. Bu nüfusun % 74,81'i şehirlerde yaşamaktadır (2024 sonu). İlin yüzölçümü 5.718  km2'dir. İlde  km2'ye 59 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde 286'dır.)

İldeki ilçelerin tamamında nüfus azalmıştır. İldeki nüfus azalış oranı  % 3,15 olmuştur. Nüfusu en çok azalan ilçe Baykan'dır (-% 8,24)- Bu ilçenin nüfusu 2023 yılında %8,25 oranında artmıştı)

06 Şubat 2025 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 7 İlçe, 12 belediye, bu belediyelerde 63 mahalle ve ayrıca 281 köy vardır.

2024 yılı sonunda Siirt ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe Nüfus

2023

Nüfus

2024

Fark Nüfus

Artışı %

Belediye

Sayısı

Mahalle

Sayısı

Köy

Sayısı

Köy

Nüfusu

Şehir

nüfusu

Şehirde

oturan %

Alanı

 km2[12]

 km2'ye

düşen kişi

Baykan 26.338 24.168 -2.170 -8,24 3 9 30 8.707 15.461 63,97 488 50
Eruh 20.011 18.932 -1.079 -5,39 1 3 58 9.744 9.188 48,53 1061 18
Kurtalan 62.232 61.004 -1.228 -1,97 2 16 55 17.641 43.363 71,08 811 75
Merkez 184.163 181.118 -3.045 -1,65 2 23 36 11.585 169.533 93,60 633 286
Pervari 29.448 27.407 -2.041 -6,93 2 4 38 19.359 8.048 29,36 1651 17
Şirvan 20.779 19.563 -1.216 -5,85 1 5 58 15.717 3.846 19,66 936 21
Tillo 4.441 4.261 -180 -4,05 1 3 6 2.012 2.249 52,78 138 31
Siirt 347.412 336.453 -10.959 -3,15 12 63 281 84.765 251.688 74,81 5.718 59

İlin yıllara göre nüfusları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Siirt il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1927[13] 102.433 57
  %22     22.681
79.752     %78  
1935[14] 127.518 54 %24
  %19     24.678
102.840     %81  
1940[15] 146.522 53 %15
  %21     30.558
115.964     %79  
1945[16] 133.627 55 %9
  %22     29.303
104.323     %78  
1950[17] 156.703 54 %17
  %19     29.561
127.142     %81  
1955[18] 191.234 55 %22
  %20     37.331
153.903     %80  
1960[19] 232.243 54 %21
  %24     54.686
177.557     %76  
1965[20] 264.832 51 %14
  %29     75.520
189.312     %71  
1970[21] 320.684 44 %21
  %35     111.206
209.478     %65  
1975[22] 381.503 43 %19
  %39     148.521
232.982     %61  
1980[23] 445.483 41 %17
  %41     183.804
261.679     %59  
1985[24] 524.741 38 %18
  %45     237.014
287.727     %55  
1990[25] 243.435 66 %54
  %45     110.139
133.296     %55  
2000[26] 263.676 64 %8
  %58     153.522
110.154     %42  
2007[27] 291.528 59 %11
  %60     173.770
117.758     %40  
2008[28] 299.819 59 %3
  %60     178.960
120.859     %40  
2009[29] 303.622 59 %1
  %61     183.924
119.698     %39  
2010[30] 300.695 59 %1
  %60     181.410
119.285     %40  
2011[31] 310.468 58 %3
  %61     189.854
120.614     %39  
2012[32] 310.879 58 %0
  %62     191.703
119.176     %38  
2013[33] 314.153 58 %1
  %62     193.282
120.871     %38  
2014[34] 318.366 58 %1
  %62     198.815
119.551     %38  
2015[35] 320.351 58 %1
  %64     204.023
116.328     %36  
2016[35] 322.664 58 %1
  %64     206.917
115.747     %36  
2017[35] 324.394 58 %1
  %65     209.390
115.004     %35  
2018[35] 331.670 58 %2
  %66     218.347
113.323     %34  
2019[35] 330.280 58 %0
  %66     218.553
111.727     %34  
2020[35] 331.070 58 %0
  %67     220.812
110.258     %33  
2021[35] 331.980 58 %0
  %67     223.550
108.430     %33  
2022[35] 331.311 58 %0

Not: 1990 yılında Batman ve Şırnak illerinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Konum

[değiştir | kaynağı değiştir]
Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[36] Önceden bağlı olduğu ilçe Alanı km²[37] Rakım mt. Merkeze km[38] Ulaşan Yollar[38]
Siirt Merkez 633 887 D.370-04, 56.01, 56.50
Baykan 1938 Kurtalan 488 720 48 /D.965-14
Eruh Cumh.önce 1.061 1.164 53 D.370-04, 56.25
Kurtalan Cumh.önce 811 715 30 D.370-03, 56.52, 56.76
Pervari Cumh.önce 1.651 1.376 90 D.370-04 (Siirt)=>56.01=>56.03, 56.06, 56.07
Şirvan Cumh.önce 936 905 28 D.370-04 (Siirt)=>56.01=>56.03
Tillo 1990 Merkez 138 1.188 9 D.370-04 (Siirt)=>56.01
SİİRT Cumh.önce 5.717

Spor

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Siirt'te spor

2018-2019 Sezonu sonunda, Siirt İl Özel İdare Spor, futbol Bölgesel Amatör Lig (BAL) de grubunu 3. sırada tamamlamıştır. 2019-2020 Sezonu sonunda 3. Lig'e yükselmiştir. 3. Lig Kadın futbol liginde de 2 takımı vardır. Hentbol erkekler 2.ligi takımı ligden çekilmiştir.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Siirt İl Özel İdare Spor, 3.turda elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Siirt Atatürk Stadyumu (5.650), Siirt Kapalı Spor Salonu (1.500), 100.Yıl Yüzme Havuzu (750)'dur.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Valiler Kararnamesi yayınlandı: 41 ilin valisi değişti". NTV. 10 Haziran 2020. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020. 
  2. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  3. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Güncel Nüfus Değerleri isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  4. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :0 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. 
  8. ^ http://siirtozelidaresi.gov.tr/meclis-uyelerii[ölü/kırık bağlantı]
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. 
  11. ^ "2024 yılı nüfusu". 26 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2025. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 19 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Şubat 2020. 
  13. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  14. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  15. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  16. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  17. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  18. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  19. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  20. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  29. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  30. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  31. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  32. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  33. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  34. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  35. ^ a b c d e f g h
    • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Siirt Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Siirt Nüfusu". nufusune.com. 
    • "Siirt Nüfusu". nufusubu.com. 
  36. ^  İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  37. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :1 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  38. ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Siirt_(il)&oldid=35032377" sayfasından alınmıştır