Elamais
Elamais Elamais | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 147 MÖ-221/222 MS | |||||||||
 MÖ 51 yılında Elamais'in yaklaşık sınırları. | |||||||||
| Tür | Özerk devlet, sıklıkla Part İmparatorluğu'nun bir vasalı | ||||||||
| Başkent | Susa | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| |||||||||
| Tarihî dönem | Klasik Antik Çağ | ||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Elymais veya Elamais (Ἐλυμαΐς, daha eski adın Helenik biçimi olan Elam ), MÖ 2. yüzyıldan MS 3. yüzyılın başlarına kadar uzanan özerk bir devlet ve sıklıkla Part kontrolü altında bir vasaldır. Susa'da (günümüzde Huzistan, İran bölgesi) Basra Körfezi'nin başında yer alıyprdu.[1] Nüfusun çoğu muhtemelen bir zamanlar bu bölgenin kontrolünü elinde bulunduran antik Elamlılardan[1] geliyordu.
Genel bilgi
[değiştir | kaynağı değiştir]Elamaislıların yetenekli okçular olduğu biliniyordu. MÖ 187'de Bel tapınaklarını yağmaladıktan sonra III. Antiohos'u öldürdüler. Elamais krallığının ortaya çıkmasından 250 yıl önce Ahameniş İmparatorluğu tarafından Elamca hâlâ kullanılıyor olmasına rağmen dilleri hakkında hiçbir şey bilinmiyor.[2] Elamais'te çok sayıda Aramice yazıt bulunmuştur.[3]
Bölgenin "gümüş ve altın zenginliğinden", Elamais'ten IV. Antiohos'un ilgisini çeken bir "şehir" olarak söz eden deuterokanonik eser 1. Makabeler'de bahsedilmektedir: Buradaki anlatıda "tapınağının çok zengin olduğu, Yunanlıların ilk hükümdarı Makedon kralı II. Filip'in oğlu İskender'in oraya bıraktığı altın kaplamalar, göğüs zırhları ve silahlar. Bunun üzerine [Antiohos] geldi ve şehri alıp yağmalamaya çalıştı, ancak vatandaşlarca planı öğrenildiğinden bunu başaramadı."[4] Yahudi tarihçi Uriel Rappaport, 1 Maccabees'in yazarının "yanıldığını", "Elamais'in bir şehir değil, bir ülke olduğunu" ve "Elamais'te kalan hazineler (İskender) hakkında başka hiçbir hikayeden bahsedilmediğini" yazıyor.[5]
Elamais'in eyaletleri Massabatice (daha sonra Masabadhan), Corbiane ve Gabiane idi. Susa, Elamais bölgesinin doğusunda yer alıyordu. Elamais krallığı, MS 3. yüzyılın başlarında Sasani istilasıyla yok olana kadar varlığını sürdürdü.
Madeni para
[değiştir | kaynağı değiştir]
Elamais sikkelerinde bir kral tasvir edilmiştir; Bunun bir Part kralı mı yoksa yerel bir hükümdar mı olduğu bilinmiyor çünkü bu tür bilgiler gün ışığına çıkmıyor. Bu madeni paralar, Yunan Drahmi ve Tetradrahmi standartlarını temel alıyordu. Kraliyet resmi genellikle Part sikkelerine dayanır ve genellikle hilal şeklinde yıldız içeren bir çapa bulunur. Arka yüzde, çevresinde metin bulunan bir Artemis figürü veya büstü, bir kartal veya genellikle yalnızca uzun noktalar bulunur (bu, nümismatçıların gravürcülerin Yunanca bilmediğine veya yazıları zaten anlaşılmaz olan madeni paralardan kopyaladıklarına inanmalarına yol açmıştır).[6]
Doğu Mezopotamya'da konuşulan çağdaş Geç Eski Doğu Aramicesinden daha muhafazakar olan Aramicenin bir çeşidi, Sasanilerin yükselişine kadar Elamais'te kaydedilmiştir. Elamais'in kançılaryası, el yazısı harflerle ve bitişik harflerin sık kullanımıyla karakterize edilen ve görünüşe göre çağdaş Part kançılarya yazısından etkilenen, Aramice alfabesinin kendi versiyonunu geliştirdi. Ancak Aramice'nin Elamais'te konuşulan bir dil olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur.[7] Yalnızca madeni paralarda (III. Orodes'ten beri) ve Tang-e Sarvak'ınki gibi yazıtlarda kayıtlıdır.[8]
Kralların listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kamnaskirid hanedanı
[değiştir | kaynağı değiştir]- I. Kamnaskires Soter (y. MÖ 147) ?)[9]
- II. Kamnaskires Nikephoros (MÖ 147-139)[9]
- MÖ 140/139'dan itibaren Elamais, MÖ 82 civarına kadar ara sıra isyanlarla birlikte birkaç on yıl boyunca doğrudan Part kontrolü altındaydı.[10] Bilinen gaspçılar veya isyancılar şunları içerir:
- III. Kamnaskires, Anzaze ile (MÖ 82–62/61)[15][c]
- IV. Kamnaskires (MÖ 1. yüzyıl)[18]
- V. Kamnaskires (MÖ 1. yüzyılın sonları)[9]
- VI. Kamnaskires (MS 1. yüzyılın ortası/sonu)[19][d]
Arşak hanedanı
[değiştir | kaynağı değiştir]- I. Orodes (1. yüzyılın sonları)[21]
- II. Orodes (1. yüzyılın sonu/2. yüzyılın başı)[22]
- Fraates (1. yüzyılın sonu/2. yüzyılın başı)[22]
- Osroes (2. yüzyıl)[23]
- Ulfan ile III. Orodes (2. yüzyıl)[24]
- Abar-Basi (2. yüzyıl)[24]
- IV. Orodes ( y. 165/170'den itibaren)[24]
- Khwasak (3. yüzyıl)[25]
- V. Orodes (3. yüzyıl)[24]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Rezakhani (2013), Okkonapses'i MÖ 188-187'de Seleukos kralı III. Antiohos'a karşı yerel bir isyancı olarak önemli ölçüde daha erken bir tarihe yerleştirdi.[12]
- ^ Shayegan (2011) speculates that an Elamite prince referenced in Babylonian sources, Kamnaskires Soter, was placed on the Elamite throne by the Parthian king Phraates II after Tigraios's defeat and ruled Elymais 133–130 BC.[13] Other scholars omit this figure.[9]
- ^ Kamnaskires III's and Anzaze's coins are attested 82–75 BC.[9][16] Shayegan (2011), 62/61 yılında Roma generali Pompey ile diplomatik ilişkiler kurulana kadar ülkeyi yönettiklerini, ardından da oğulları Kamnaskires ile birlikte Partların onların yerini aldığını ileri sürmüştür.[17]
- ^ VI. Kamnaskires, sikkelerinde her zaman yaşlı olarak tasvir edilir; bu, muhtemelen 96 yaşına kadar yaşayan kimliği belirsiz bir Kamnaskires'in kayıtlarını yansıtır.[20]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b Hansman, John F. "ELYMAIS". Encyclopædia Iranica. 26 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2012.
- ^ G. Cameron Persepolis Treasury Tablets (1948), and R. Hallock, Persepolis Fortification Tablets (1969). See also Persepolis Fortification Archive.
- ^ Gzella, H. (2008) Aramaic in the Parthian Period: The Arsacid Inscriptions. In Gzella, H. & Folmer, M.L. (Eds.) Aramaic in its Historical and Linguistic Setting. Wiesbaden. P. 107-130
- ^ 1 Maccabees 6:1-3: New Revised Standard Version
- ^ Rappaport, Uriel (2001). "1 Maccabees". Barton, John; Muddiman, John (Ed.). The Oxford Bible Commentary. Online. Oxford University Press. ISBN 9780191979897.
- ^ "Coins of Elymais". 8 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2024.
- ^ Gzella, Holger; Folmer, M. L. (2008). Aramaic in Its Historical and Linguistic Setting (İngilizce). Otto Harrassowitz Verlag. s. 112. ISBN 978-3-447-05787-5.
- ^ Šafiʿī, I. (30 Aralık 2018). "Aramaic Traces through Coins in the Iranian World". The Oriental Studies. 2018 (82). ss. 101-122. doi:10.15407/skhodoznavstvo2018.82.101
.
- ^ a b c d e Wiesehöfer 1996, s. 318.
- ^ Shayegan 2011, s. 118.
- ^ a b Shayegan 2011, s. 122; Wiesehöfer 1996, s. 318.
- ^ Rezakhani 2013, s. 771.
- ^ a b Shayegan 2011, s. 122.
- ^ van't Haaff 2007, ss. 6–7, 61.
- ^ Shayegan 2011, ss. 118, 325; Wiesehöfer 1996, s. 318; Rezakhani 2013, s. 772.
- ^ Rezakhani 2013, s. 772.
- ^ Shayegan 2011, s. 325.
- ^ Shayegan 2011, s. 325; Wiesehöfer 1996, s. 318; Hill 1922, s. clxxxvii.
- ^ Rezakhani 2013, s. 772; Hill 1922, s. clxxxix.
- ^ Hill 1922, s. clxxxix.
- ^ Wiesehöfer 1996, s. 318; Rezakhani 2013, s. 772.
- ^ a b Wiesehöfer 1996, s. 318; Rezakhani 2013, s. 773; Hill 1922, s. cxci; Hansman 1998.
- ^ Wiesehöfer 1996, s. 318; Rezakhani 2013, s. 773; Hansman 1998.
- ^ a b c d Rezakhani 2013, s. 773; Hansman 1998.
- ^ Rezakhani 2013, s. 773.
- Genel
- Hansman, John F. (1998). "Elymais". Encyclopaedia Iranica. Erişim tarihi: 4 Mart 2022.
- Hill, George Francis (1922). Catalogue of the Greek Coins of Arabia, Mesopotamia and Persia (Nabataea, Arabia, Provincia, S. Arabia, Mesopotamia, Babylonia, Assyria, Persia, Alexandrine Empire of the East, Persis, Elymais, Characene). Londra: Order of the Trustees. OCLC 1041623470.
- Pakzadian, Hasan. "The Coins of Elymais", Tehran, 2007. (in Persian)
- Potts, Daniel T., (Ed.) (2017). The Oxford Handbook of Ancient Iran. Oxford University Press. ss. 1-1021. ISBN 9780190668662.
- Rezakhani, Khodadad (2013). "Arsacid, Elymaean and Persid coinage". Potts, Daniel T. (Ed.). Oxford Handbook of Ancient Iran. Oxford: Oxford University Press. ss. 766-777. ISBN 978-0-19-973330-9.
- Shayegan, M. Rahim (2011). Arsacids and Sasanians: Political Ideology in Post-Hellenistic and Late Antique Persia. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0521766418.
- van't Haaff, Pieter Anne (2007). Catalogue of Elymaean Coinage: Ca. 147 B.C.-A.D. 228. Lancaster: Classical Numismatic Group. ISBN 978-0-9709268-8-3.
- Wiesehöfer, Josef (1996). Ancient Persia: from 550 BC to 650 AD. Azodi, Azizeh tarafından çevrildi. Londra: I. B. Tauris. ISBN 1-85043-999-0.
