Operativna zona Jadransko primorje

	Operativna zona Jadransko primorje ; Operationszone Adriatisches Küstenland
zastava	grb
	Lokacija Operativne zone Jadranskoga primorjaOperativna zona Jadransko primorje
Glavni grad	Trst
Vlada	Nije dat
visoki komesar	Friedrich Rainer
Historija
• Uspostavljena	1943.
• Ukinuta	1945.

Operativna zona Jadransko primorje (njem. Operationszone Adriatisches Küstenland, skraćeno OZAK, tal. Zona d'operazioni del Litorale adriatico, slov. Operacijska cona Jadransko primorje), kolokvijalno Operativna zona Jadran (njem. Operationszone Adria) je bio distrikt nacističke Njemačke na sjevernojadranskoj obali stvoren 1943. godine tijekom 2. svjetskog rata.

Operativna zona Jadransko primorje je stvorena od teritorija koji su prethodno bili pod kontrolom fašističke Italije sve do njemačke invazije na nju. Uključivala je dijelove današnjih talijanskih, slovenskih i hrvatskih teritorija.^[1] Područjem se upravljalo kao dijelom Reichsgaua Koruške. Glavni grad zone bio je Trst.

Na čelu civilne uprave, čije je sjedište bilo u Trstu, bio je Friedrich Rainer. Za zapovjednika policije i SS-a postavljen je Odilo Globocnik. Vojno-operativnu komandu tokom 1943. imao je II SS oklopni korpus,^[2] od 24. januara 1944. LXXXVII armijski korpus,^[3] a od septembra 1944. XCVII armijski korpus pod komandom generala Ludwig Kübler. Ove formacije bile su u sastavu Armijske grupe C, a glavni su im zadaci bili organizacija obrane i velike protupartizanske akcije.^[4]

Uoči oslobođenja Jugoslavije 1945. godine, Nemci su u ovu oblast koncentrisali kolaboracionističke snage koje zbog napredovanja Narodnooslobodilačke vojske više nisu mogli upotrebljavati na njihovim terenima. Početkom maja 1945. godine, Nemci su prekinuli otpor zapadnim silama u Nemačkoj, ali su još kraće vreme nastavili borbu sa Rusima na istoku i Jugoslovenima u operativnoj zoni Jadransko primorje:

Došlo je do primirja sa Englezima, sa maršalom Montgomerijem, a u ime Nemačke, dogovor je sklopio admiral Denic, jer je rat protiv Zapadnih sila izgubio smisao i nepotrebno vodi do gubitka dragocene nemačke krvi... Otpor prema Sovjetima, međutim, nastavlja se i dalje... Naše jedinice vode borbu sa neprijateljem oko Rijeke, Opatije i Trsta.^[5]
– Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 5. maja 1945.

Nakon nemačkog vojnog poraza distrikt prestaje da postoji i ova teritorija je podeljena između posleratne Italije i posleratne Jugoslavije.

Izvori

Vanjske poveznice

Istarska enciklopedija: Jadransko primorje, Operativno područje

[1] (it) http://www.panzer-ozak.it/immagini/mappaozak100grande.gif

[2] II SS oklopni armijski korpus, digitalizovani snimci publikacije T354, roll 606, američke Nacinalne arhive (German II Panzer Corps documents, digitalized copies of publication T354, roll 606, form National Archive and Record Administration, Washington)^{[mrtav link]}

[3] IZVEŠTAJ ARMIJSKE GRUPE »FON CANGEN« OD 10. MARTA 1944. NAW, T312, roll 1640, frames 940-955

[4] Istarska enciklopedija: Jadransko primorje, Operativno područje

[Živković-5] Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]