Miloš Žanko
| Miloš Žanko | |
|---|---|
.jpg) | |
| Datum rođenja | 1915. |
| Mesto rođenja | Split Austrougarska |
| Datum smrti | 24. 1. 2000. (dob: 85) |
| Mesto smrti | Beograd, Srbija SR Jugoslavija |
| Profesija | pravnik |
| Član KPJ od | 1941. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Odlikovanja |  |
Miloš Žanko (Split, 1915 — Beograd, 24. januar 2000) bio je hrvatski i jugoslavenski komunistički političar, poznat kao zagovornik unitarističkih stavova u Drugoj Jugoslaviji i suprotstavljanju MASPOK-u.
Rođen je 1915. godine u Splitu. Završio je Pravni fakultet na Zagrebačkom univerzitetu.
Kao student pristupio je studentskom revolucionarnom pokretu i 1934. godine postao član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ). U članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) primljen je 1941. godine.
U Narodnooslobodilačkom ratu učestvovao je od 1941. godine i nalazio se na raznim vojnim i političkim dužnostima. Bio je većnik Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ) i Zemaljskog antifašističkog veća narodnog oslobođenja Hrvatske (ZAVNOH).
Posle oslobođenja Jugoslavije, 1945. godine bio je pomoćnik ministra za Hrvatsku u Privremenoj vladi DFJ Pavla Gregorića. Potom je obavljao funkcije u republičkim organima Narodne Republike Hrvatske:
- poslanik u Narodnom saboru NR Hrvatske
- glavni sekretar Vlade NR Hrvatske
- ministar za nauku i kulturu u Vladi NR Hrvatske
- član Izvršnog veća NR Hrvatske
- potpredsednik Izvršnog veća NR Hrvatske
- potpredsednik Sabora NR Hravstke
Godine 1967. je prešao da obavlja funkcije u federalnim organima Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije:
- poslanik Saveznog veća Savezne skupštine, od 1967. do 1969. godine
- poslanik Veća naroda Savezne skupštine, od 1969. do 1970. godine
- potpredsednik Savezne skupštine, od 1967. do 1970. godine
Bio je član Centralnog komiteta Saveza komunista Hrvatske, a na Devetom kongresu Saveza komunista Jugoslavije, 1969. godine izabran je za člana Stalnog dela Konferencije SKJ. Pored političkog bavio se i publicističkim radom. Objavio je niz članaka i rasprava o pitanjima iz društvene i političke problematike Jugoslavije.
Veliku pažnju javnosti, marta 1967. godine, privukli su njegovi članci u listu „Vjesnik“, gde je javno kritikovao objavljivanje „Deklaracije o položaju i nazivu hrvatskog književnog jezika“, iza koje su stajali Matica hrvatska, Društvo knjiženika Hrvatske i još neke kulturne i naučne ustanove. Tada je došao u sukob sa rukovostvom SK Hrvatske, na čijem su čelu bili Savka Dabčević-Kučar i Miko Tripalo, ali je intervencijom Josipa Broza Tita i rukovodstvo SKH osudilo objavljivanje Deklaracije.
Krajem 1969. godine, u svojim člancima u listu „Borba“ kritikovao je jačanje nacionalizma u Hrvatskoj i MASPOK, kao i rukovodstvo SKH koje se ne vodi borbu protiv nacionalista. Tada je ponovo došao u sukob sa rukovodstvom SKH, koje ga je na Desetoj plenarnoj sednici CK SKH, održanoj januara 1970. godine smenilo sa svih političkih i državnih funkcija zbog „stavova o međunacionalnim odnosima i ulozi federacije, koji su u suprotnosti sa politikom SK Hrvatske“. Tada se povukao iz političkog života i prešao da živi u Beograd, gde je i umro 24. januara 2000. godine.
Godine 1986. Savez udurženja boraca Narodnooslobodilačkog rata Hrvatske mu je dodelio Plaketu za „učvršćivanje bratstava i jedinstva naših naroda“.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja.
- Jugoslovenski savremenci - Ko je ko u Jugoslaviji. „Sedma sila“, Beograd 1957. godina.