Ljubomir Stojanović
| Ljubomir Stojanović | |
| Biografija | |
|---|---|
| Mesto rođenja | Užice (Kneževina Srbija) |
| Datum smrti | 16. 6. 1930. (69 godina) |
| Mesto smrti | Prag (Čehoslovačka) |
| Narodnost | Srbin |
| Politička partija | Narodna radikalna stranka Samostalna radikalna stranka Republikanska stranka |
| Diploma sa | Velika Škola |
| Profesija | filolog |
uredi  |
|
Ljubomir Stojanović (ponekad pominjan kao Ljuba Stojanović; Užice, 6/18. avgust 1860. – Prag, 16. jun 1930) bio je srpski državnik, političar i filolog, redovni član Srpske kraljevske akademije.
Filolog i istoričar po obrazovanju, Ljubomir Stojanović je završio Filozofski fakultet Velike škole u Beogradu, a usavršavao se u Beču, Petrogradu i Lajpcigu. Najpre gimnazijski profesor, Stojanović je bio profesor na Velikoj školi u Beogradu od 1891. do 1899. godine. U politiku, Stojanović ušao 1897, kao član Narodne radikalne stranke. Kao osnivač i predsednik Samostalne radikalne stranke, proizašle iz izdvajanja mlađih radikala iz Narodne radikalne stranke, posle 1901. godine (stranka zvanično od 1905) bio je više puta ministar prosvete i crkvenih dela (1903, 1904, 1906, 1909) u Srbiji, pod demokratskom i ustavnom vladavinom kralja Petra I Karađorđevića. U dva navrata bio je i predsednik samostalske vlade (1905-1906). Izbori koje je sprovela samostalska vlada Ljubomira Stojanovića (23. jula 1905), ostali su zapamćeni kao naslobodniji u nizu parlamentarnih izbora sprovedenih po Ustavu od 1903. godine. državni savetnik, Stojanović je bio od 1910. do 1912. Tokom Prvog svetskog rata
Posle Prvog svetskog rata Stojanović je bio jedan je od osnivača Republikanske stranke i prvi predsednik njenog Glavnog odbora. Od 1913 do 1923. godine bio je sekretar Srpska kraljevske akademija nauka, buduće Srpske akademije nauka i umetnosti; vrlo aktivan na naučnom polju. Stojanović je objavio izdanja velikog broja starih spomenika, rukopisa, dokumenata, zapisa, natpisa, rodoslova i pisama: Miroslavljevo jevanđelje, Stari srpski natpisi i zapisi (6 knj.), Stari srpski rodoslovi i letopisi, kataloge rukopisa Srpske kraljevske akademije i Narodne biblioteke u Beogradu i drugo. Stojanović je objavljivao kritički priređena dela Vukova dela, ukupno 17 tomova, od kojih je najznačajnija Vukova prepiska. Pisao je i priređivao udžbenike gramatike za srednje škole, studije o starim srpskim štamparijama, srpskim crkvama od 15. do 16. veka, o arhiepiskopu Danilu, a najznačajnije mu je delo biografija Život i rad Vuka Stefanovića Karadžića.
Opisivan je kao moralista u politici: „Drugi jedan cenzor javnih naravi, Ljuba Stojanović, više se bunio na njih što su onakve kakve su, nego što je ispitivao zašto su takve. S njegovim u neku ruku totalitarnim shvatanjem demokratije, na lenjir izvedene, savršene u poretku i ljudima, on je u potcenjivanju svega današnjeg polazio od onoga što u dalekoj budućnosti jednog dana treba da bude. Zato je svoj sud o svemu sekao kao na panju. Prilaziti „neobrađenim masama“ sa težnjom da ih razume i strpljivo ih preobražava, on nije umeo. S tim krutim stavom Ljubi Stojanoviću nelagodno je bilo praviti blagovoljenje birača, i zato je prilikom postavljanja njegove kandidacione liste u okrugu, objašnjavanja sa narodom, mesto njega morao vršiti neko drugi. Nesavitljiv u svom moralnom asketizmu, nezavisan od svega i svakog i gotov na svako lično samopregorenje, Ljuba Stojanović nije mogao da pojmi da i svaki drugi nije u stanju da čini kao i on – u kakvim god prilikama bio, ličnim, porodičnim, s kakvom god glavom i opterećenjem u glavi...“
Objavio je monumentalno delo o srednjovekovnim srpskim izvorima „Stari srpski zapisi i natpisi“ u 6. tomova: 1. knjiga 1902. na 480 strana; 2. 1903. godine na 482 strane; 3. 1905. godine na 487 strana; 4. 1923. godine na 227 strana; 5. 1925. godine na 334 strane; 6. 1926. godine na 347 strana.
U Užicu je postojala njegova rodna kuća srušena aprila 2016. godine.[1][2][3]
- Srpski rodoslovi i letopisi, uredio ih Lj. Stojanović, U Beogradu : Kraljevsko-srpska državna štamparija, 1883.
- Miroslavljevo jevanđelje (Évangéliaire ancien serbe du prince Miroslav), Preface (in Serbian and French) and notes (pp. 203–229) by Ljubomir Stojanović. - "Édition de sa majesté Alexandre I roi de Serbie" p. [iv], Fotografska reprodukcija i štampa c. i k. dvorskog umetničkog zavoda Angerera i Gešla, u Beču, 1897.
- Vuk Stefanović Karadžić : njegov rad na srpskom jeziku i pravopisu : govor prof. Ljub. Stojanovića u svečanoj sednici akademijskog saveta Velike škole na dan prenosa Vukovih kostiju iz Beča u Beograd 20. septembra 1897. godine, Ljub. Stojanović, Beograd : Državna štamparija Kraljevine Srbije 1899.
- Stare srpske štamparije, od Ljub. Stojanovića, Beograd : Nova električna štamparija Petra Jockovića, 1902.
- Katalog Narodne biblioteke u Beogradu. Knj. 4, Rukopisi i stare štampane knjigećć, sastavio Ljub. Stojanović, Beograd : Kralj.-srpska državna štamparija, 1903.
- Srpska gramatika za III razred gimnazijećć, sastavio Ljub. Stojanović, Beograd : Velimir Valožić, 1913.
- Život i rad Vuka Stefanovića Karadžića : (26. okt. 1787 + 26. jan. 1864), napisao Ljub. [Ljubomir] Stojanović, Beograd, Geca Kon, 1924, XXIV-783 str.
- Stare srpske povelje i pisma. Knj. 1, Dubrovnik i susedi njegovi. Deo 1, sredio Ljub. Stojanović, Beograd : Srpska Kraljevska Akademija, 1929.
- Milan Grol: „Iskušenja demokratije“, Službeni glasnik, Beograd 2006.
- Ljubomir Stojanović: život i delo / Naučni skup „Ljubomir Stojanović - život i delo“, (Užice, april 18-19. 2002); urednik Vidan Nikolić; Užice: Učiteljski fakultet, 2002.
- Dušan T. Bataković: Nova istorija srpskog naroda, Beograd 2000.
- Biografija na sajtu SANU Arhivirano 2016-03-03 na Wayback Machine-u
- Istorijska biblioteka: Stari srpski zapisi
- Istorijska biblioteka: Stari srpski natpisi
