Ante Kovačić
Antun - Ante Kovačić (Celine kraj Zaprešića, 6. jun 1854. – Stenjevac, 10. decembar 1889), hrvatski romanopisac, novelista i pesnik.
Mučan i naporan život proživio je kroz škole i kao advokatski pripravnik. Bio je pristalica Hrvatske stranke prava. Pred kraj života je, slomljen teškim prilikama i bolešću, završio u duševnoj bolnici u kojoj je i umro u 35. godini.
Prvi je veliki Kovačićev prozni tekst „Baruničina ljubav“, 1877, roman na granici romantizma i realizma, nastao na uzorima Eugena Suea i Balzaka: mešavina dinamične i počesto neverovatne radnje i jezičkog vatrometa u čemu se Kovačić pokazao, uz Šenou, jednim od glavnih hrvatskih jezikotvoraca 19. veka, po stepenu uticaja daleko važniji od mnogih akademskih filologa. Roman obiluje likovima fatalnih žena (Sofija Gerštajn), preljubima, incestom i samoubistvima, a kompozicijski je inovativan, i u evropskim razmerama. Sledeće godine izlazi „Smrt babe Čengićkinje“, travestija koja s pravaških nacionalnih pozicija ismejava ilirsku i jugoslovensku ideologiju, karikirajući kultno Mažuranićevo delo. Kovačić je i autor više značajnih pripovedaka, među kojima se izdvajaju „Ladanjska sekta“ i „Zagorski čudak“. U sledećem velikom romanu „Fiškal“, 1881, autor ponavlja svoje središnje teme i stileme: realistički pristup koji graniči s fantastikom i neretko se pretvara u grotesku, likove fatalnih žena, porugljivu, pa i otrovnu satiru stranaca (Nemaca, Mađara) i južnoslovenske ideologije, žestoki napadaj na obamrlost hrvatskoga plemstva i birokratski mentalitet, raspad ličnosti glavnih protagonista u ludilu ili samoubistvu. Pre svoga magnuma opusa, romana „U registraturi“, pisac je objavio i nedovršeni roman „Među žabari“, ubojitu satiru na onodobne političke moćnike koji su se prepali u aktu prepoznavanja i sprečili daljnje izlaženje (tekst je izlazio u podliscima).
U glavnom delu, „U registraturi“ (1888), Kovačić obilno koristi autobiografski materijal. Ta lična nota stvoriće u ovom delu stranice prožete s mnogo topline, neposrednog lirizma i usrdnijeg odnosa prema likovima, naročito u prikazu i opisu detinstva Ivice Kičmanovića, glavnog lika u delu. Iako svrstavan u klasike hrvatskog realizma, Kovačićev je veliki roman torzo koji u sebe upija oprečne svetonazore i poetike: u njemu nalazimo spektar situacija i motiva koji obuhvataju kanonska pravila i romantizma, realizma i naturalizma. Nastao u ognjici, nedoteran i rastrgan, Kovačićev je magnum opus najimpresivnije delo hrvatske narativne proze druge polovine 19. stoljeća.
Celo delo Ante Kovačića je najjače je ostvarenje hrvatskog realizma, i to u obliku karakterističnom za hrvatsku književnost u kojoj nema previše tekstova koji slave i posvećuju običnost i svakodnevnost: romani su to posvećeni savremenoj tematici (za razliku od Šenoe, čiji je opus najvećma uronjen u istorijsku problematiku), čudna mešavina romantizma, realizma i brutalnog naturalizma nabijena razornom satirom i očajem nad stanjem hrvatskog društva; kultom fatalne žene ukorenjenog u romantizmu; burnim zapletima i velikim strastima, te propašću glavnih likova u zločinu, ubistvu, ludilu i samoubistvu. Raspet između romantizma i naturalizma, Kovačić je senzibilitetom prethodnik velike tradicije hrvatskoga romana egzistencijalističke i političko-satiričkog usmerenja.
Ostala dela:
