Elepante nga Asyano
| Gadya nga Asyano | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Kahimtang han Pagpapabilin | ||||||||||||||||||
| Siyentipiko nga pagklasipika | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Binomial nga ngaran | ||||||||||||||||||
| Elephas maximus Linnaeus, 1758 |
An Elephas maximus[2][3][4][5][6] nga ha waray gintatawag nga gadya o gadya nga Asyano[7] , ngan gingagamit liwat an pulong nga elepante (tikang han Kinatsila nga elefante), in uska species han Proboscidea nga ginhulagway ni Linnaeus hadton 1758. An elepante in nahilalakip ha genus nga Elephas, ngan familia nga Elephantidae.[8][9]
An elepante it gidadakui nga hayop ha tuna ha kontinente han Asia[10]. Tikang han 1986, ginkaklasipika na han IUCN an species komo nangangarat-an.[1] Tungod kay ha urhi nga tulo nga henerasyon nabahin hin haros 50% an ira populasyon. Ha tuig nga 2019 inabot hin 48,323-51,680 an populasyon hit mga gadya.[11]
Nagtikang an genus nga Elephas ha Ubos-ha-Sahara nga Aprika hadton Pliocene antes pagsamwak nira tipagawas han Aprika pakadto ha Asia.
Mga Ubos-espesye
[igliwat | Igliwat an wikitext]Ini nga species ginbahin ha masunod nga subspecies o ubos-espesye:[8]
- E. m. indicus - makikit-an ini hira ha Bangladesh, Bhutan, Cambodia, China, India, Laos, Malay Peninsula, Myanmar, Nepal, Thailand, ngan Vietnam
- E. m. maximus - makikit-an ini hira ha Sri Lanka.
- E. m. sumatranus - makikit-an ini hira ha Sumatra nga puro han Indonesia.
Kinaiya o Paghulagway
[igliwat | Igliwat an wikitext]Kasagaran nga daru-dako it mga gadya nga tikang ha Aprika kon igpapariho ha mga gadya nga asyano gawas la han mga elepante ha kagurangan han Aprika. Daru-damo liwat it mga kulo ha mga tiil hin mga elepante nga asyano kontra ha mga gadya nga aprikano.[10] May-ada hira lima nga kulo ha atubangan ngan upat nga kulo ha luyo nga tiil.
Kadako
[igliwat | Igliwat an wikitext]Naabot ha 2.75 m (9.0 ft) kahitaas ha may sugbong ngan 4 ka tonelada (4.4 short tons) nga bug-at in mga kalalakin-an nga gadya. It kababayin-an naman naabot ha 2.40 m (7.9 ft) kahitaas ha may sugbong ngan 2.7 ka tonelada (3.0 short tons) nga bug-at.[12]Diri sugad kadakô an kaibahan ha kadakò hin kababayin-an nga gadya ha mga kalalakin-an nga elepante nga asyano. Mga 15% la nga hiru-hitaas an mga kalalakin-an nga gadya kompara ini ha 23% nga kahitaas han mga kalalakin-an nga elepante nga aprikano.[12]
Bulalay (Trunk) ngan Tango
[igliwat | Igliwat an wikitext]Usa in bulalay (tikang ha filipino) nga ginbag-o nga kinaiya han simod nganhin irong. Inin bulalay an gingagamit hin mga gadya nga bagan kamot o tudlo. Gingagamit naman an tango sugad hin parag-ukad, paraggabot, pandepensa ngan iba pa. Kasagaran nga diri natubo pahalaba masyado an mga tango hin mga kababayin-an nga elepante nga asyano kon igpapariho ha mga kalalakin-an ngan mga elepante nga aprikano.
Kitaa liwat
[igliwat | Igliwat an wikitext]Mga kasarigan
[igliwat | Igliwat an wikitext]- ↑ 1.0 1.1 "Elephas maximus". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.2. International Union for Conservation of Nature. 2008. Ginkuhà 24 Oktubre 2012.
- ↑ Wilson, Don E., and DeeAnn M. Reeder, eds. (1992) , Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference, 2nd ed., 3rd printing
- ↑ (1998) , website, Mammal Species of the World
- ↑ Wilson, Don E., and DeeAnn M. Reeder, eds. (2005) , Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference, 3rd ed., vols. 1 & 2
- ↑ Wilson, Don E., and F. Russell Cole (2000) , Common Names of Mammals of the World
- ↑ (2001) , website, 2000 IUCN Red List of Threatened Species
- ↑ Alcina, Francisco Ignacio and Martín-Merás, Maria (1975) , Historia de las islas e indios visayas del Padre Alcina, 1668 (1178799839 882956757 M. Higueras, Ed.). Madrid, Spain: Editorial CSIC - CSIC Press.
- ↑ 8.0 8.1 Bisby F.A., Roskov Y.R., Orrell T.M., Nicolson D., Paglinawan L.E., Bailly N., Kirk P.M., Bourgoin T., Baillargeon G., Ouvrard D. (ed.) (2011). "Species 2000 & ITIS Catalogue of Life: 2011 Annual Checklist". Species 2000: Reading, UK. Ginkuhà 24 Septyembre 2012.CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: extra text: authors list (link)
- ↑ ITIS: The Integrated Taxonomic Information System. Orrell T. (custodian), 26 Abril 2011
- ↑ 10.0 10.1 Shoshani, Jeheshkel and Eisenberg, John F. (1982) , Elephas maximus (PDF). Mammalian Species (182): 1–8 doi:10.2307/3504045. JSTOR 3504045.
- ↑ Menon, Vivek and Tiwari, Sandeep R. (2019). Population status of Asian elephants Elephas maximus and key threats Ginhipos 2020-04-28 han Wayback Machine. International Zoo Yearbook. 53 (1): 17–30. doi:10.1111/izy.12247 Ginhipos 2020-04-28 han Wayback Machine.
- ↑ 12.0 12.1 Larramendi, Asier (2016) , Shoulder height, body mass and shape of proboscideans. Acta Palaeontologica Polonica. 61 (3): 537–574. doi:10.4202/app.00136.2014.
Mga sumpay ha gawas
[igliwat | Igliwat an wikitext] |
An Wikimedia Commons mayda media nga nahahanungod han: Elephas maximus |
 |
An Wikispecies in may-ada impormasyon nga may pagkahisumpay ha: Elephas maximus |