Bước tới nội dung

Dự đoán về sự kết thúc của Wikipedia

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
"Liệu Wikipedia sẽ tồn tại trong 20 năm nữa?", Cuộc thảo luận năm 2017 giữa học giả Yochai Benkler và giám đốc điều hành Wikimedia Foundation Katherine Maher

Dự đoán về sự kết thúc của Wikipedia từng được nhiều ấn phẩm và nhà bình luận khác nhau đưa ra. Ngay sau khi Wikipedia trở nên nổi tiếng—khoảng năm 2005—hết kịch bản suy giảm này đến kịch bản khác xuất hiện, dựa trên nhiều giả thiết và luận điệu khác nhau. Ví dụ, một số cho rằng chất lượng các bài viết trên Wikipedia bị suy giảm, trong khi những người khác cho rằng các biên tập viên tiềm năng đang quay lưng. Số khác cho rằng những bất đồng trong cộng đồng Wikipedia sẽ dẫn đến sự sụp đổ của Wikipedia như một dự án.

Một số dự đoán đưa ra lời chỉ trích Wikipedia là một sai lầm chí mạng, và một số dự đoán rằng một trang web đối thủ sẽ làm những gì Wikipedia từng làm, nhưng không có sai lầm chí mạng đó. Điều này sẽ biến nó trở thành một sát thủ Wikipedia, thu hút sự chú ý và tài nguyên mà Wikipedia hiện có. Nhiều bách khoa toàn thư trực tuyến tồn tại; những đề xuất nhằm thay thế cho Wikipedia bao gồm Knol đã đóng cửa của Google,[1][2] Wolfram Alpha,[3] và Owl của AOL.[4]

Tuy nhiên, trái ngược với dự đoán trên, Wikipedia vẫn thực ra vẫn tăng trưởng về cả số lượng và tầm ảnh hưởng.[5][6][7][8]

Nhân tố

[sửa | sửa mã nguồn]

Một số nhà phê bình viện dẫn những trò lừa bịp, sai sót, tuyên truyền và nội dung nghèo nàn khác, và khẳng định rằng việc thiếu nội dung tốt sẽ khiến mọi người tìm thấy nội dung tốt hơn ở nơi khác.[9][10]

Wikipedia được góp sức bởi một vài triệu biên tập viên tình nguyện. Hàng chục nghìn người đóng góp phần lớn nội dung vài nghìn người làm công việc bảo trì và kiểm soát chất lượng. Khi bộ bách khoa toàn thư mở rộng vào những năm 2010, số lượng các biên tập viên tích cực không tăng đều đặn và đôi khi giảm sút. Nhiều nguồn tin khác nhau đã dự đoán rằng Wikipedia cuối cùng sẽ có quá ít biên tập viên đủ chức năng và bị sụp đổ do thiếu sự tham gia.[9][11][12][13][14][15]

Wikipedia có vài nghìn quản trị viên tình nguyện thực hiện các chức năng khác nhau, bao gồm các chức năng tương tự như chức năng do người điều hành diễn đàn đảm nhận. Giới phê bình đã mô tả hành động của họ là hà khắc, quan liêu, thiên vị, không công bằng hoặc thất thường và dự đoán rằng kết quả là làm phương hại đến việc đóng cửa trang web.[9][16][17] Một số nhà phê bình như vậy nhận thức được nhiệm vụ của các quản trị viên; những người khác chỉ đơn thuần cho rằng họ quản lý trang web.

Nhiều bài báo năm 2012 đưa tin rằng việc Wikipedia tiếng Anh tuyển dụng quản trị viên mới có thể kết thúc Wikipedia.[18][19]

Những người khác cho rằng việc xóa không chính đáng các bài viết hữu ích khỏi Wikipedia có thể báo trước sự kết thúc của nó. Điều đó đã dẫn đến sự ra đời của Deletionpedia — bản thân nó đã không còn tồn tại  – với nội dung của nó được gửi vào kho lưu trữ web.[20]

Suy giảm biên tập viên

[sửa | sửa mã nguồn]

Một bản phân tích xu hướng năm 2014 được công bố trên tờ The Economist cho biết rằng "Số lượng biên tập viên cho phiên bản tiếng Anh đã giảm một phần ba trong bảy năm."[21] Tỷ lệ hao mòn đối với các biên tập viên tích cực trên Wikipedia tiếng Anh được The Economist mô tả là cao hơn đáng kể so với các ngôn ngữ khác (Wikipedia không phải tiếng Anh). Tờ báo tường thuật rằng bằng các ngôn ngữ khác, số lượng "biên tập viên tích cực" (những người có ít nhất năm lần chỉnh sửa mỗi tháng) tương đối không đổi kể từ năm 2008: khoảng 42.000 biên tập viên, với sự chênh lệch theo mùa hẹp còn lại khoảng 2.000 biên tập viên trở lên.

Trong Wikipedia tiếng Anh, số lượng biên tập viên tích cực đạt đỉnh vào năm 2007 với khoảng 50.000 biên tập viên và giảm xuống 30.000 biên tập viên vào năm 2014.[21] Một sự sụt giảm tuyến tính với tốc độ này sẽ khiến không có biên tập viên tích cực nào của Wikipedia tiếng Anh trong 11 năm nữa.

Do phân tích xu hướng được đăng trên The Economist cho thấy số lượng biên tập viên tích cực cho Wikipedia bằng các ngôn ngữ khác (Wikipedia không phải tiếng Anh) là tương đối không đổi, duy trì số lượng của họ ở mức khoảng 42.000 biên tập viên tích cực, điều tương phản đã chỉ ra tính hiệu quả của Wikipedia trong những ngôn ngữ đó để giữ chân các biên tập viên tích cực của họ trên cơ sở tái tạo và duy trì.[21] Mặc dù các phiên bản Wikipedia ngôn ngữ khác nhau có các chính sách khác nhau, nhưng không có bình luận nào xác định sự khác biệt về chính sách cụ thể có khả năng tạo ra sự khác biệt về tỷ lệ biên tập viên tiêu tốn cho Wikipedia tiếng Anh.[22] Số lượng biên tập viên đã tăng nhẹ một năm sau đó và không có xu hướng rõ ràng về sau này.

Andrew Lih và Andrew Brown đều duy trì việc chỉnh sửa Wikipedia bằng điện thoại thông minh là điều khó khăn và không khuyến khích những người đóng góp tiềm năng mới.[11][13] Trong một bài báo năm 2013, Tom Simonite của tờ MIT Technology Review nói rằng trong vài năm điều hành, số lượng biên tập viên Wikipedia đã sụt giảm và cho biết cấu trúc và quy tắc quan liêu là một yếu tố gây ra điều này. Simonite cáo buộc rằng một số nhân vật Wikipedia sử dụng các quy tắc và hướng dẫn rối ren phức tạp để thống trị những người khác và có lợi ích nhất định trong việc giữ nguyên hiện trạng.[23] Lih tố cáo rằng có sự bất đồng nghiêm trọng giữa những người đóng góp hiện tại về cách giải quyết vấn đề này. Lih lo sợ cho tương lai lâu dài của Wikipedia trong khi Brown lo ngại các vấn đề với Wikipedia sẽ vẫn còn và các bộ bách khoa toàn thư đối thủ sẽ không thay thế được.[11][13]

Nguồn người xem và quỹ

[sửa | sửa mã nguồn]

Tính đến năm 2015, số người xem Wikipedia từ máy tính của họ đã giảm rõ rệt. Việc tăng cường sử dụng điện thoại được coi là một mối đe dọa, ít nhất là đối với việc gây quỹ. Vào thời điểm đó, Wikimedia Foundation đã báo cáo lượng dự trữ tương đương với chi tiêu ngân sách của một năm. Mặt khác, số lượng nhân viên được trả lương đã tăng lên, do đó làm chi phí tăng theo.[24]

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ Helft, Miguel (ngày 23 tháng 7 năm 2008). “Wikipedia, Meet Knol”. The New York Times (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2017.
  2. ^ Dawson, Christopher (ngày 28 tháng 7 năm 2008). “Google Knol – Yup, it's a Wikipedia killer”. ZDNet (bằng tiếng Anh). CBS Interactive.
  3. ^ Dawson, Christopher (ngày 17 tháng 5 năm 2009). “Wolfram Alpha: Wikipedia killer?”. ZDNet (bằng tiếng Anh). CBS Interactive.
  4. ^ Techcrunch (ngày 18 tháng 1 năm 2010). “Is Owl AOL's Wikipedia-Killer?”. www.mediapost.com (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2017.
  5. ^ “Wikipedia is 20, and its reputation has never been higher”. The Economist. 9 tháng 1 năm 2021. ISSN 0013-0613. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2021.
  6. ^ Gebelhoff, Robert. “Opinion | Science shows Wikipedia is the best part of the Internet”. Washington Post (bằng tiếng Anh). ISSN 0190-8286. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2021.
  7. ^ Cooke, Richard. “Wikipedia Is the Last Best Place on the Internet”. wired.com. Wired. Truy cập ngày 24 tháng 11 năm 2021.
  8. ^ Greene, Tristan (20 tháng 9 năm 2017). “Forget what your school says, MIT research proves Wikipedia is a source for science”. The Next Web (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2021.
  9. ^ a b c Simonite, Tom (ngày 22 tháng 10 năm 2013). “The Decline of Wikipedia”. MIT Technology Review (bằng tiếng Anh). Massachusetts Institute of Technology.
  10. ^ Dawson, Christopher (ngày 9 tháng 12 năm 2008). “Will Virgin Killer be a Wikipedia killer?”. ZDNet (bằng tiếng Anh). CBS Interactive.
  11. ^ a b c Lih, Andrew (ngày 20 tháng 6 năm 2015). “Can Wikipedia Survive?”. The New York Times (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 6 năm 2015. Truy cập ngày 18 tháng 12 năm 2019.
  12. ^ Chen, Adrian (ngày 4 tháng 8 năm 2011). “Wikipedia Is Slowly Dying”. Gawker. Bản gốc lưu trữ ngày 18 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2017.
  13. ^ a b c Brown, Andrew (ngày 25 tháng 6 năm 2015). “Wikipedia editors are a dying breed. The reason? Mobile”. The Guardian. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 4 năm 2019. Truy cập ngày 29 tháng 4 năm 2019.
  14. ^ Angwin, Julia; Fowler, Geoffrey A. (ngày 27 tháng 11 năm 2009). “Volunteers Log Off as Wikipedia Ages”. Wall Street Journal. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2017.
  15. ^ Derakhshan, Hossein (ngày 19 tháng 10 năm 2017). “How Social Media Endangers Knowledge”. Wired. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 10 năm 2018. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2017.
  16. ^ James, Andrea (ngày 14 tháng 2 năm 2017). “Watching Wikipedia's extinction event from a distance”. Boing Boing. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2017.
  17. ^ Carr, Nicholas G. (ngày 24 tháng 5 năm 2006). “The death of Wikipedia”. ROUGH TYPE. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2017.
  18. ^ Meyer, Robinson (ngày 16 tháng 7 năm 2012). “3 Charts That Show How Wikipedia Is Running Out of Admins”. The Atlantic. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 3 năm 2017. Truy cập ngày 30 tháng 6 năm 2019.
  19. ^ Henderson, William (ngày 5 tháng 9 năm 2012). “Wikipedia reaches a turning point: it's losing administrators faster than it can appoint them”. Telegraph. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 12 năm 2012. Truy cập ngày 30 tháng 6 năm 2019.
  20. ^ Sankin, Aaron. “Archive of deleted Wikipedia articles reveals site's imperfections”. The Daily Dot. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 9 năm 2018. Truy cập ngày 13 tháng 12 năm 2019. Wikipedia, which has an entry on fart jokes, still deems some topics unworthy of inclusion.
  21. ^ a b c “The future of Wikipedia: WikiPeaks?”. The Economist. ngày 1 tháng 3 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 4 năm 2014. Truy cập ngày 11 tháng 3 năm 2014.
  22. ^ Andrew Lih. Wikipedia. Các chính sách chỉnh sửa thay thế tại Wikipedia bằng các ngôn ngữ khác.
  23. ^ Simonite, Tom (ngày 22 tháng 10 năm 2013). “The Decline of Wikipedia”. MIT Technology Review. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 6 năm 2015. Truy cập ngày 30 tháng 11 năm 2013.
  24. ^ Dewey, Caitlin (ngày 2 tháng 12 năm 2015). “Internet Culture: Wikipedia has a ton of money. So why is it begging you to donate yours?”. Washington Post. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 7 năm 2018. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2019.

Đọc thêm

[sửa | sửa mã nguồn]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Dự_đoán_về_sự_kết_thúc_của_Wikipedia&oldid=70339737”