Cổng thông tin:Thiên văn học
|
Cổng thông tin Thiên văn học
Giới thiệu  Thiên văn học (tiếng Anh: Astronomy; từ tiếng Hy Lạp: ἀστρονομία, chuyển tự astronomía, nghĩa đen là khoa học nghiên cứu quy luật của các vì sao) là một ngành khoa học tự nhiên nghiên cứu những thiên thể (như các ngôi sao, hành tinh, sao chổi, tinh vân, quần tinh, thiên hà) và các hiện tượng có nguồn gốc bên ngoài vũ trụ (như bức xạ nền vũ trụ). Nó nghiên cứu sự phát triển, tính chất vật lý, hóa học, khí tượng học, và chuyển động của các vật thể vũ trụ, cũng như sự hình thành và phát triển của vũ trụ. Thiên văn học là một trong những ngành khoa học hiện đại nhất. Các nhà thiên văn học của những nền văn minh đầu tiên đã tiến hành những cuộc quan sát có phương pháp bầu trời đêm, và các dụng cụ thiên văn học đã được tìm thấy từ những giai đoạn còn sớm hơn nữa. Tuy nhiên, sự xuất hiện của kính viễn vọng là thời điểm thiên văn học bắt đầu bước vào giai đoạn khoa học hiện đại. Về lịch sử, thiên văn học từng gồm cả các ngành đo sao, hoa tiêu thiên văn, quan sát thiên văn, làm lịch, và thậm chí cả chiêm tinh học, nhưng ngành thiên văn học chuyên môn hiện đại ngày nay thường chỉ có nghĩa vật lý học thiên thể. Từ thế kỷ XX, lĩnh vực thiên văn học chuyên nghiệp được chia thành các nhánh quan sát và thực nghiệm. Thiên văn học quan sát chú trọng tới việc thu thập và phân tích dữ liệu, sử dụng các nguyên tắc cơ bản của vật lý. Thiên văn học lý thuyết định hướng theo sự phát triển các mô hình máy tính hay mô hình phân tích để miêu tả các vật thể và hiện tượng thiên văn. Hai lĩnh vực bổ sung cho nhau, thiên văn học lý thuyết tìm cách giải thích các kết quả quan sát, và việc quan sát lại thường được dùng để xác nhận các kết quả lý thuyết. Các nhà thiên văn nghiệp dư đã đóng góp nhiều khám phá quan trọng cho thiên văn học, và thiên văn học là một trong số ít ngành khoa học nơi các nhà thiên văn nghiệp dư có thể đóng vai trò quan trọng, đặc biệt trong sự phát hiện và quan sát các hiện tượng thoáng qua. Thiên văn học cổ hay thậm chí thiên văn học cổ đại không nên bị nhầm lẫn với ngành chiêm tinh học, hệ thống niềm tin rằng những công việc của con người liên quan tới các vị trí của các vật thể vũ trụ. Dù hai lĩnh vực cùng có nguồn gốc chung và một phần phương pháp thực hiện (cụ thể, việc sử dụng lịch thiên văn), chúng là khác biệt. Năm 2009 đã được Liên Hợp Quốc coi là Năm Thiên văn học Quốc tế (IYA2009). Mục tiêu là tăng cường nhận thức và sự tham gia của mọi người vào thiên văn học. (Đọc thêm...)
|
||||||||||||||||||||
.jpg) Ảnh màu thật của Callisto được chụp bởi tàu vũ trụ Voyager 2 |
Callisto (/kəˈlɪstoʊ/, hay Jupiter IV) là vệ tinh lớn thứ hai của Sao Mộc. Trong hệ Mặt Trời, Callisto là vệ tinh lớn thứ ba, sau Ganymede cũng của Sao Mộc và vệ tinh Titan của Sao Thổ. Callisto cũng là vật thể lớn thứ 12 trong Hệ Mặt Trời về đường kính. Vệ tinh được Galileo Galilei phát hiện vào năm 1610. Tuy kích thước bằng 99% Sao Thủy nhưng do có khối lượng riêng nhỏ, khối lượng của Callisto chỉ bằng 1/3 so với Sao Thủy. Trong số 4 vệ tinh lớn của Sao Mộc mà Galilei đã phát hiện từ thế kỉ 17, Callisto có khoảng cách với Sao Mộc xa nhất, trung bình 1.880.000 km. Callisto cũng không tạo ra với 3 vệ tinh lớn còn lại hệ quỹ đạo cộng hưởng (1 chu kì quanh Sao Mộc của Ganymede bằng 2 lần chu kì của Europa và bằng 4 lần của Io). Dưới sức hút cực lớn của một "hành tinh khí khổng lồ" (gas giant) như Sao Mộc, một mặt của Callisto luôn luôn hướng về phía Sao Mộc, giống như Mặt Trăng luôn chỉ quay một mặt về phía Trái Đất. Do ở xa nhất trong 4 vệ tinh lớn, tác động của lực hấp dẫn và từ trường của Sao Mộc lên Callisto là yếu nhất. Với những vệ tinh gần hơn, sức hút của Sao Mộc làm biến dạng chúng, khiến các lớp của những vệ tinh này ma sát sinh ra năng lượng. Ví dụ điển hình là Io, vệ tinh lớn nằm gần Sao Mộc nhất, dưới tác động của những năng lượng ngoại sinh này, đã hình thành các núi lửa vẫn đang hoạt động.
Callisto có cấu tạo một nửa là đất đá và nửa còn lại là băng, khối lượng riêng xấp xỉ 1,83 g/cm³. Theo những quan sát quang phổ, bề mặt của Callisto được cấu tạo từ băng nước, C02, silicates và các hợp chất hữu cơ. Tàu thám hiểm Galileo khi nghiên cứu Sao Mộc và các vệ tinh của nó đã chỉ ra rằng, rất có thể ở phía dưới lớp bề mặt băng đá 1.000 km là một đại dương. (Đọc thêm...)Tiểu thể loại
- Nhấp [►] để xem các tiểu thể loại
Hình ảnh chọn lọc -
Vết đen Mặt Trời là các khu vực có sự suất hiện Vết Đen trên bề mặt Mặt Trời. Độ sáng bề mặt của vết đen vào khoảng 1/4 độ sáng của những vùng xung quanh. Nguyên nhân xuất hiện vết đen là do nhiệt độ của chúng thấp hơn các vùng xung quanh (nhiệt độ vết đen vào khoảng 4000 đến 5000 K, theo định luật Stefan-Boltzmann, trong khi vùng xung quanh vào khoảng 6000 K), một hiện tượng gây ra bởi các biến đổi từ trường rất mạnh trên Mặt Trời.
Bạn có biết -
- …được phát hiện năm 2016, 2016 WF9 cho thấy rằng ranh giới giữa các tiểu hành tinh và sao chổi là không rõ ràng?
- …thoát ly khí quyển do gió có thể khiến các hành tinh nhiều nước như Trái Đất phát triển thành các hành tinh như Sao Kim?
- …có những ước tính số lượng hành tinh lang thang nhiều hơn 100.000 lần số ngôi sao trong Ngân Hà?
- …hành tinh Kepler-10b trong hệ sao Kepler-10 là hành tinh đá đầu tiên ngoài hệ Mặt trời được phát hiện?
- …nghiên cứu khí hậu Sao Hỏa trong quá khứ qua phân tích các thiên thạch Sao Hỏa cho thấy nhiệt độ bề mặt của hành tinh này dường như thấp hơn 0°C trong bốn tỷ năm qua?
Chủ đề liên quan đến không gian
Các dự án
Wikibook
Những cuốn sách này có thể nằm trong nhiều giai đoạn hoàn thiện. Xem thêm các đề tài sách liên quan là Khoa học và Toán học.
- Thiên văn học
- GAT: Bảng chú giải thuật ngữ thiên văn học
- Giới thiệu về Vật lý thiên văn
- Thuyết tương đối rộng
- Quan sát bầu trời từ 30°N
- Quan sát bầu trời từ 40°B
Wiki cho thiếu nhi
Các hạng mục bài chất lượng khác
Chủ điểm chọn lọc
|
9 bài viết  Các hành tinh trong Hệ Mặt Trời
| ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
|
5 bài viết  Vệ tinh Galileo
| ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Danh sách chọn lọc
| 1 bài viết |
|---|
Bài viết tốt
| 6 bài viết |
|---|
Việc cần làm
- Thêm mã nguồn
{{Chủ đề|Thiên văn học}}vào đề mục "Xem thêm" của các bài viết liên quan đến thiên văn học. - Mở trang thảo luận của những bài viết, trang thể loại và bản mẫu đề tài Thiên văn học bằng mã {{Dự án Thiên văn học}}
- Gia nhập Dự án Thiên văn học.
- Hỗ trợ chống phá hoại trên trang chủ đề này và những bài viết về đề tài Thiên văn học.
- Cập nhật trang chủ đề này!
- Sơ khai: Giúp mở rộng các bài viết đính tại trang Thể loại:Sơ khai thiên văn học
Dự án Wikimedia liên quan
Các cổng thông tin
- Viết tắt đến trang này: Chủ đề Thiên văn học • CĐ:TVH
