Toronto

**Toronto**
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Kanad
Eläjiden lugu (2021)	2,794,356 ristitud
Pind	630,20 km²
Pämez'	Olivia Čou; (heinku 2023—,; Olivia Chow)
Telefonkod	+1−416, +1−647, +1−437
Aigvö	tal'vel UTC−5,; kezal UTC−4

Toronto (mugažo anglijan i francijan kelil, angline virkand: [təˈrɒntoʊ], sijaline [təˈrɒnoʊ], lühüdas [ˈtrɒn-]) om Kanadan kaikiš suremb lidn, Ontario-agjan administrativine keskuz.

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud anglijalaižil vl 1793 Üläkanadan agjan pälidnaks. Edel 1834. vot sen nimi oli Jork. Vl 1837 Toronto oli rahvahantorokan keskuseks Üläkanadan agjas. Vn 1998 vilukus ühtištadihe metropolitenižen territorijan kuz' lidnad i niiden ohjandaikundoid, kaik ned oma Toronto-lidnan rajonad: Vanh Toronto, Nort-Jork, Ist-Jork, Jork, Skarboro i Etobiko.

Toronto om Kanadan ižandusen kaikiš järedamb keskuz ičeze ezilidnoidenke, sen paloin rahaazjoiden da fil'miden tehmižen keskuz.

Geografijan andmused

Lidn om saudud Ontario-järven pohjoižel randal. Pind om 630,2 km², sidä kesken puištod ottas 80 km². Toronton keskuzpala seižub 76 metrad keskmäižel korktusel ülemb valdmeren pindad.

Klimat om kontinentaline neps. Keza om läm' päivoikaz, tal'vaig om pil'vekaz lujas. Voden keskmäine lämuz om +9,7 C°, kezakun-elokun +19,8..+22,5 C°, tal'vkun-uhokun −0,1..−3,5 C°. Ekstremumad oma −32,8 C° (viluku) i +40,6 C° (heinku). Kezaaigan minimum om −2,2 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +19,9 C° (tal'vku). Ei voi panda halad heinkus i elokus (heinkun minimum om +3,9 C°). Paneb sadegid 831 mm vodes, läz tazomäras kuidme, enamba semendkus (82 mm), elokus-sügüz'kus (81..85 mm kus) i kül'mkus (84 mm), vähemba uhokus-keväz'kus (54..55 mm kus). Paneb lunt 121,5 sm tal'ven 41 päiväs. Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 53..60 % röunoiš keväz'kus-sügüz'kus, 67..71 % kül'mkus-vilukus.

Tobmuz

Toronto jagase 140 lidnanlaptaks (angl.: neighbourhood), ühtetas niid 36 administrativižhe ümbrikho (C01-C15, E01-E11, W01-W10).

Lidnan tobmuden pämez' om mer (angl.: Mayor of Toronto). Edeline mer om Džon Tori (John Tory, tal'vku 2014 — uhoku 2023).

Eläjad

Vn 2011 Kanadan rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 2 615 060 ristitud. Kaik 2 731 571 eläjad oli lidnas vl 2016. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'. Läz 6,2 mln ristituid elädas lidnaglomeracijas 5 905,71 km² pindal (Sur' Toronto, vl 2011 oli läz 6 mln), sidä kesken Mississog- (korporacijoiden päfateroiden keskuz), Brempton- da Ošav-lidnad mülüdas aglomeracijha.

Religijan mödhe (2011): hristanuskojad — 54,1 %, religijatomad i ateistad — 24,2 %, islamanuskojad — 8,2 %, induistad — 5,6 %, judaizman uskojad — 3,8 %, buddistad — 2,7 %, sikhad — 0,8 %, toižed uskojad — 0,6 %.

Üläopendusen aluzkundad

Toronton universitet^[1] (angl.: University Of Toronto),
Jorkan universitet (York University),
Raiersonan universitet (Ryerson University),
Džordž-Braun-kolledž (George Brown College),
Hamber-kolledž (Humber College),
Seneka-kolledž (Seneca College),
Sentennial-kolledž (Centennial College),
Šeridan-kolledž (Sheridan College),
Ontarion čomamahtoiden da dizainan kolledž (Ontario College of Art & Design),
da toižed.

Transport

Avtobusad, tramvaid, velosipediden kortoman verk, metro da taksid oma kundaližeks transportaks lidnan südäimes. Vspäi 1954 metropoliten radab lidnas (vn 2023 andmusiden mödhe om koume jonod 70 stancijanke, 70,1 km raudted, niiden ližaks koume jonod 60 stancijanke oma sauvomas).

Kaik nell' lendimportad om lidnas da sen ezilidnoiš, niiden kesken kaks' rahvahidenkeskešt. Rahvahidenkeskeine civiline Toronto Pirson-lendimport^[2] (YYZ / CYYZ, 50,5 mln passažiroid vl 2019) om kaikiš suremb, se sijadase kaks'kümnes seičemes kilometras lodeheze lidnan keskuzpalaspäi Mississog-ezilidnas. Sišpäi tehtas reisid äjihe verhiže maihe kaiked mail'madme, mugažo Kanadadme. Toine rahvahidenkeskeine om lendimport Bišopan Billin nimed (YTZ, 2,8 mln passažiroid vl 2017), sijadase suvipäivlaskmha läz lidnan keskust Ontario-järven saril, sišpäi tehtas reisid AÜV:oiden da Kanadan lähižihe maihe.

Kaik kaks' pen't portad sijadasoiš lidnas, ned ratas turistoiden da jüguiden täht.

Galerei

Lidnan tobmuden sauvuz (2017)
Ph. Mikoi-arhangelan kafedraline bazilikjumalanpert', vn 2008 nägu (riman katoline, om saudud vll 1845−1848)
Toronton finansine rajon vl 2019
Toronton universitet, Universitetine kolledž (2006)
Ontarion kunigazline muzei (2021)
Ontarion čomamahtoine galerei (2023)
Toronton päraudtestancii i Scotiabank Arena (ende Air Canada Center) vl 2005

Homaičendad

↑ Toronton universitetan sait (utoronto.ca). (angl.)
↑ Rahvahidenkeskeižen Toronto Pirson-lendimportan sait (torontopearson.com). (angl.) (fr.)

Irdkosketused

Lidnan ohjastusen oficialine sait (toronto.ca, City of Toronto). (angl.)

Toronto Vikiaitas

	Kanadan provincijad da territorijad i niiden administrativižed keskused
	Provincijad	Al'bert (Edmonton) \| Britanine Kolumbii (Viktorii) \| Eduard-princan Sar' (Šarlottaun) \| Kvebek (Kvebek-lidn) \| Manitob (Vinnipeg) \| Nju Bransujik (Frederikton) \| Saskačevan (Redžain) \| Njufaundlend da Labrador (Sent Džons) \| Ontario (Toronto) \| Uz' Šotlandii (Galifaks)
	Territorijad	Jukon (Uaithors) \| Lodehližed territorijad (Jellounaif) \| Nunavut (Ikaluit)

[1] Toronton universitetan sait (utoronto.ca). (angl.)

[2] Rahvahidenkeskeižen Toronto Pirson-lendimportan sait (torontopearson.com). (angl.) (fr.)

[1]

[2]