muguz

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

mu-guz

Etimologiyasi

MUGUZ ' hayvon shoxi'. Yirik gavdalari, hay— batli muguzlari demasangiz, hoʻchhorlar tan— ballik bilan kavsh haytarardilar (Sunnatilla Anor-b°ev). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni ang— latgan bu soʻz oxiridagi -(ü)z qismi 'ikki' ('juft') maʼnosini ifodalovchi qoʻshimchaga teng deyiladi; unda bu qoʻshimcha qoʻshilgan qism ' hayvon shoxi' maʼnosini anglatgan boʻlib chiqadi. Bu soʻz asosan müŋüz tarzida talaffuz qilinib (ДС, 354), keyinchalik ŋ undoshi g undoshiga almashgan (ДС, 352); oʻzbek tilida ü unlisi — ning yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: müŋ + üz = müŋoʻz > mügüz > muguz.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

esk. Hayvon shoxi. ◆ Odam tilidan topadi, hayvon — muguzidan. Maqol . ◆ sht Yirik gavda/iapu, haybatli muguzlari demasangiz, qoʻchqorlar tanballik bilan kavsh qaytarardilar. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . ◆ Molxona-da bir muguzi singan qashqa echki ham boʻgʻilib maʼrardi. H. Oʻktam, „Navbahor“ ◆ Muguzlat yesa, tuyoq sirqiraydi. N. Yoqubov, „Jon“ .

Muguz parda anat. Koʻz soqqasining ustki tiniq pardasi.

Antonimlari

МУГУЗ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

muguz
1 рога; ◆ ~ lat yesa, sirqirar tuyoq погов. если ударят по рогам, мозжит в копытах (если сына наказали, родителям больно); odam tilidan topadi, hayvon muguzidan посл. человек находит с помощью речи, животное - с помощью рогов (человеку попадает за язык, скотине за рога, т. е. за то, что бодается); ◆ ~ parda анат. роговица;
2 могуз (название узора на вышивке, на разных произведениях искусства).