Georges Perec
| Georges Perec | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
7-mart 1936-yil |
| Vafoti |
3-mart 1982-yil Ivry-sur-Seine, Fransiya |
| Kasbi | yozuvchi, prodyuser |
| Ijod qilgan tillari | fransuz tili |
| Fuqaroligi |
 Fransiya |
| Faoliyat yillari | 1965—1982 |
| Turmush oʻrtogʻi | Paulette Petras |
| Otasi | Icek Judko |
| Onasi | Cyrla (Schulewicz) Peretz |
| Imzosi | |
 | |
Georges Perec (fransuzcha: [ʒoʁʒ peʁɛk];[1] 1936-yil 7-martda tugʻilgan) – fransuz yozuvchisi va film prodyuseri 1936-yil 7-martda Fransiyaning Parij shahrida tugʻilgan. U Oulipo guruhining aʼzosi boʻlgan. Uning otasi Ikkinchi jahon urushining dastlabki davrida askar sifatida ishtirok etgan va halok boʻlgan, onasi esa Holocaustda qurbon boʻlgan. Uning koʻplab asarlari yoʻqchilik, yoʻqotish va shaxsiyat masalalariga bagʻishlangan boʻlib, ularni koʻpincha soʻz oʻyinlari orqali ifodagan[2].
Yoshligi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Parijning ishchilar shaharchasida tugʻilgan Perec 1920-yillarda Fransiyaga koʻchib kelgan polshalik yahudiylar Icek Judko and Cyrla (Schulewicz) Peretzning yagona oʻgʻli boʻlgan. U yahudiy yozuvchisi Isaac Leib Peretzning uzoq qarindoshi boʻlgan. Ikkinchi jahon urushi paytida fransuz armiyasiga xizmatga ketgan Perecning otasi 1940-yilda daydi oʻq kelib tegishi tufayli vafot etgan va onasi Holocaustda 1943-yilda oʻldirilgan. Perec 1942-yilda xolasi va amakisi qaramogʻida boʻlgan va 1945-yilda ular tomonidan rasman asrab olingan.
Karyerasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Perec Sorbonneda tarix va sotsiologiya fanlarini oʻrganayotgan paytida taniqli adabiy nashrlar La Nouvelle Revue française va Les Lettres nouvelles uchun sharhlar va insholar yozishni boshlagan. 1958–1959-yillarda Perec armiyada desant boʻlib xizmat qilgan va armiyani tark etganidan keyin Paulette Petras bilan oila qurgan. Ular 1960-1961-yillarda Tunisning Sfaks shahrida bir yil davomida yashashgan. Paulette u yerda oʻqituvchi boʻlib ishlagan. Bu tajribalar „Things: A Story of the Sixties“ filmida aks etgan boʻlib, bu film Sfaksda bir yilini oʻtkazgan yosh parijlik er-xotinlar haqida hikoya qilgan.
1961-yilda Perec CNRS tomonidan moliyalashtiriladigan boʻlimning tadqiqot kutubxonasida neyrofiziologik tadqiqot laboratoriyasida arxivchi xodim sifatida ish boshlagan va bu kam maoshli ishda u 1978-yilgacha faoliyat olib borgan. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, ushbu kundalik yozuvlar va turli xil maʼlumotlar uning adabiy uslubiga taʼsir qilgan. Perecning akademik jurnallarni qayta baholash boʻyicha ishiga Parijda Eugene Garfield tomonidan berilgan ilmiy maʼlumotlarni qayta ishlash haqidagi nutqi taʼsir koʻrsatgan. Perecning Oulipo jamoasiga ham katta taʼsir koʻrsatgan boʻlib, u 1967-yilda ushbu jamoaga qoʻshilgan va Raymond Queneau bilan uchrashgan. Perec oʻzining „La Vie mode d’emploi“ deb nomlangan shoh asarini Raymond Queneauga bagʻishlagan, ammo Raymond asar nashr etilishidan oldin vafot etgan.
1960-yillarda Perec radio eshittirishlari ustida tarjimon Eugen Helmle va musiqachi Philippe Drogoz bilan birgalikda ishlashni boshlagan. Oradan 10 yildan kamroq vaqt oʻtgach u film suratga olishni boshlagan. Uning birinchi filmi „Un Homme qui dort“ asariga asoslangan boʻlib, bu filmni ishlash jarayonida u Bernard Queysanne bilan birgalikda ishlagan va ushbu film uchun Perec 1974-yilda Prix Jean Vigo mukofotiga sazovor boʻlgan. Shuningdek u 1976-yildan boshlab u Le Point jurnali uchun krassvordli oʻyinlarni ham yaratgan.
1978-yilda yaratilgan „La Vie mode d’emploi“ asari Perecka moliyaviy va ijodiy tomonlama muvaffaqiyat keltirgan va ushbu asar „Prix Médicis“ mukofoti bilan taqdirlangan. U Avstraliyadagi Queensland Universiteti yotoqxonasida yashab ijod qilgan. U 1981-yilda „53 Jours“ asari ustida ishlayotgan edi, ammo asar oxiriga yetmagan. Avstraliyadan qaytgach uning sogʻligʻi yomonlashgan. Juda koʻp tamaki chakishi tufayli u oʻpka saratoni kasalligiga chalingan. Georges Perec 1982-yil 3-mart kuni Ivry-sur-Seine qishlogʻida 45 yoshida vafot etgan. U Père Lachaise Cemetery qabristoniga dafn etilgan.
Faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Perecning koʻplab romanlari va esselarida eksperimental soʻz oʻyinlari, roʻyxatlar va tasniflashga doir urinishlar koʻp va ular odatda gʻamginlikni ifoda etgan.
Perecning 1965-yilda chop etilgan birinchi asari „Les Choses“ Prix Renaudot mukofotiga sazovor boʻlgan. Perecning eng mashhur romani „La Vie mode d’emploi“ 1978-yilda nashr etilgan. „La Vie mode d’emploi“ asaridagi hikoyalar va gʻoyalar toʻqib chiqarilgan, unda badiiy va tarixiy illyuziyalarga asoslangan Parij aholisi hayoti tasvirlangan. Perec oʻzining murakkab yozuv uslubi bilan ajralib turadi. Uning 1969-yilda nash etilgan 300 sahifali „La disparition“ romani tabiiy gap tuzilishi va toʻgʻri grammatika qoidalariga asosan yozilgan boʻlsada, asarda faqat „e“ harfini oʻz ichiga olmagan soʻzlar ishtirok etgan. Asar ingliz tiliga 1994-yilda „A Void“ nomi ostida Gilbert Adair tomonidan tarjima qilingan. Uning 1972-yilda chop etilgan „Les revenentes“ qissasi esa „La disparition“ romanini toʻldiruvchi oʻziga xos asar boʻlib, unda faqat „e“ harfi ishlatilgan.
Uning „W ou le souvenir d’enfance“ (1975) asari esa avtobiografik asar sifatida talqin etilgan.
David Bellos Perecning bir necha asarlarini tarjima qilgan va u haqida „Georges Perec: A Life in Words“ nomli biografik asar yozgan. Ushbu asar 1994-yilda Académie Goncourt mukofotini qoʻlga kiritgan.
Parijdagi George Perec assotsiatsiyasi muallif haqida keng arxivlar toʻplamiga ega[5].
Perecning 1992-yilda dastlab nashr etilishi rad etilgan „Gaspard pas mort“ nomli romani yoʻq boʻlib ketgan deya taxmin qilingan, ammo asar Perecning doʻsti Alain Guérinning uyidan David Bellos tomonidan topilgan. Roman bir necha marotaba qayta ishlangan[6] va 2012-yilda „Le Condottière“ nomi ostida nashr etilgan. Asar ingliz tiliga 2014-yilda „Portrait of a Man“ nomi bilan Bellos tomonidan tarjima qilingan[7] The initial title borrows the name Gaspard from the Paul Verlaine poem „Gaspar Hauser Chante“[2].
Mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]1982-yilda kashf etilgan 2817-sonli asteroid Perec sharafiga nomlangan. 1994-yilda Parijning 20-okrugidagi koʻcha uning nomi bilan atalgan. Fransiya pochta xizmati 2002-yilda uning sharafiga atab marka chiqargan. Yaratgan asarlari uchun Perec 1965-yilda Prix Renaudot, 1974-yilda Prix Jean Vigo va 1978-yilda Prix Médicis mukofotlarini qoʻlga kiritgan. U 80 yoshga toʻlgan kunda Googlening bosh sahifasida uning tavalludi aks ettirilgan poster taqdim etilgan[8].
Ishlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kitoblari
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Yili | Fransuzcha | Inglizcha tarjimasi |
|---|---|---|
| 1965-yil | Les Choses (Paris: René Juillard, 1965) | Things: A Story of the Sixties, trans. by Helen Lane (New York: Grove Press, 1967); Things: A Story of the Sixties in Things: A Story of the Sixties & A Man Asleep trans. by David Bellos and Andrew Leak (London: Vintage, 1999) |
| 1966-yil | Quel petit vélo à guidon chromé au fond de la cour? (Paris: Denoël, 1966) | Which Moped with Chrome-plated Handlebars at the Back of the Yard?, trans. by Ian Monk in Three by Perec (Harvill Press, 1996) |
| 1967-yil | Un homme qui dort (Paris: Denoël, 1967) | A Man Asleep, trans. by Andrew Leak in Things: A Story of the Sixties & A Man Asleep (London: Vintage, 1999) |
| 1969-yil | La Disparition (Paris: Denoël, 1969) | A Void, trans. by Gilbert Adair (London: Harvill, 1994) |
| 1969-yil | Petit traité invitant à la découverte de l’art subtil du go, with Pierre Lusson and Jacques Roubaud (Paris: Christian Bourgois, 1969) | A Short Treatise Inviting the Reader to Discover the Subtle Art of Go, trans. by Peter Consenstein (Cambridge, MA: Wakefield Press, 2019) |
| 1972-yil | Les Revenentes, (Paris: Editions Julliard, 1972) | The Exeter Text: Jewels, Secrets, Sex, trans. by Ian Monk in Three by Perec (Harvill Press, 1996) |
| 1972-yil | Die Maschine, (Stuttgart: Reclam, 1972) | The Machine, trans. by Ulrich Schönherr in „The Review of Contemporary Fiction: Georges Perec Issue: Spring 2009 Vol. XXIX, No. 1“ (Chicago: Dalkey Archive, 2009) |
| 1973-yil | La Boutique obscure: 124 rêves, (Paris: Denoël, 1973) | La Boutique Obscure: 124 Dreams, trans. by Daniel Levin Becker (Melville House, 2013) |
| 1974-yil | Espèces d'espaces (Paris: Galilée 1974) | Species of Spaces and Other Pieces, ed. and trans. by John Sturrock (London: Penguin, 1997; rev. ed. 1999) |
| 1974-yil | Ulcérations, (Bibliothèque oulipienne, 1974) | — |
| 1975-yil | W ou le souvenir d’enfance (Paris: Denoël, 1975) | W, or the Memory of Childhood, trans. by David Bellos (London: Harvill, 1988) |
| 1975-yil | Tentative d'épuisement d’un lieu parisien (Paris: Christian Bourgois, 1975) | An Attempt at Exhausting a Place in Paris, trans. by Marc Lowenthal (Cambridge, MA: Wakefield Press, 2010) |
| 1976-yil | Alphabets illust. by Dado (Paris: Galilée, 1976) | — |
| 1978-yil | Je me souviens, (Paris: Hachette, 1978) | Memories, trans./adapted by Gilbert Adair (in Myths and Memories London: HarperCollins, 1986); I Remember, trans. by Philip Terry and David Bellos (Boston: David R. Godine, 2014) |
| 1978-yil | La Vie mode d’emploi (Paris: Hachette, 1978) | Life: A User's Manual, trans. by David Bellos (London: Vintage, 2003) |
| 1979-yil | Les mots croisés, (Mazarine, 1979) | — |
| 1979-yil | Un cabinet d’amateur, (Balland, 1979) | A Gallery Portrait, trans. by Ian Monk in Three by Perec (Harvill Press, 1996) |
| 1980-yil | La Clôture et autres poèmes, (Paris: Hachette, 1980[9] | — |
| 1980-yil | Récits d’Ellis Island: Histoires d’errance et d’espoir, (INA/Éditions du Sorbier, 1980) | Ellis Island and the People of America (with Robert Bober), trans. by Harry Mathews (New York: New Press, 1995) |
| 1981-yil | Théâtre I, (Paris: Hachette, 1981) | — |
| 1982-yil | Epithalames, (Bibliothèque oulipienne, 1982) | — |
| 1985-yil | Penser Classer (Paris: Hachette, 1985) | Thoughts of Sort, trans. by David Bellos (Boston: David R. Godine, 2009) |
| 1986-yil | Les mots croisés II, (P. O. L.-Mazarine, 1986) | — |
| 1989-yil | 53 Jours, unfinished novel ed. by Harry Mathews and Jacques Roubaud (Paris: P. O. L., 1989) | 53 Days, trans. by David Bellos (London: Harvill, 1992) |
| 1989-yil | L’infra-ordinaire (Paris: Seuil, 1989) | — |
| 1989-yil | Voeux, (Paris: Seuil, 1989) | Wishes, trans. by Mara Cologne Wythe-Hall (Cambridge, MA: Wakefield Press, 2018) |
| 1990-yil | Je suis né, (Paris: Seuil, 1990) | — |
| 1991-yil | Cantatrix sopranica L. et autres écrits scientifiques, (Paris: Seuil, 1991) | „Cantatrix sopranica L. Scientific Papers“ with Harry Mathews (London: Atlas Press, 2008) |
| 1992-yil | L. G.: Une aventure des années soixante, (Paris: Seuil, 1992) | — |
| 1993-yil | Le Voyage d’hiver, 1993 (Paris: Seuil, 1993) | The Winter Journey, trans. by John Sturrock (London: Syrens, 1995) |
| 1994-yil | Beaux présents belles absentes, (Paris: Seuil, 1994) | — |
| 1999-yil | Jeux intéressants (Zulma, 1999) | — |
| 1999-yil | Nouveaux jeux intéressants (Zulma, 1999) | — |
| 2003-yil | Entretiens et conférences (in 2 volumes, Joseph K., 2003) | — |
| 2008-yil | L’art et la manière d’aborder son chef de service pour lui demander une augmentation (Hachette) | The Art of Asking Your Boss for a Raise, trans. by David Bellos (Verso, 2011) |
| 2012-yil | Le Condottière (Éditions du Seuil, 2012) | Portrait of a Man Known as Il Condottiere, translated by David Bellos (Chicago: University of Chicago Press, 2014) |
| 2016-yil | L’Attentat de Sarajevo (Éditions du Seuil, 2016) | |
| 2019-yil | Entretiens, conférences, textes rares, inédits (in one volume, 1104 p., Joseph K., 2019) |
Filmlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Un homme qui dort, 1974
- Les Lieux d’une fugue, 1975
- Série noire, 1979
- Ellis Island
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Biografiyasi
- Georges Perec: A Life in Words (1993)
Tanqidlar
- The Poetics of Experiment: A Study of the Work of Georges Perec by Warren Motte (1984)
- Perec ou les textes croisés by J. Pedersen (1985). In French.
- Pour un Perec lettré, chiffré by J.-M. Raynaud (1987). In French.
- Georges Perec by Claude Burgelin (1988). In French.
- Georges Perec: Traces of His Passage by Paul Schwartz (1988)
- Perecollages 1981–1988 by Bernard Magné (1989). In French.
- La Mémoire et l’oblique by Philippe Lejeune (1991). In French.
- Georges Perec: Ecrire Pour Ne Pas Dire by Stella Béhar (1995). In French.
- Poétique de Georges Perec: „…une trace, une marque ou quelques signes“ by Jacques-Denis Bertharion (1998) In French.
- Georges Perec Et I’Histoire, ed. by Carsten Sestoft & Steen Bille Jorgensen (2000). In French.
- La Grande Catena. Studi su „La Vie mode d’emploi“ by Rinaldo Rinaldi (2004). In Italian.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Jenny Davidson, Reading Style: A Life in Sentences, Columbia University Press, 2014, p. 107: „I have an almost Breton name which everyone spells as Pérec or Perrec—my name isnʼt written exactly as it is pronounced.“
- ↑ 2,0 2,1 David Bellos. Georges Perec: A Life in Words : a Biography. D. R. Godine, 1993 — 108-bet. ISBN 978-0-87923-980-0.
- ↑ „L'écrit touareg du sable au papier.Un typographe français a retranscrit l'alphabet des hommes du désert.“ (fr). Liberation (1996-yil 27-iyul). Qaraldi: 2021-yil 7-avgust.
- ↑ „Les tristes épousailles d'Andin Basnoda, Pierre di Sciullo & Bernard Magné“ (fr). Cabinet Perec. 2007-yil 5-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 22-avgust.
- ↑ „Association Georges Perec“.
- ↑ „The Letter Vanishes“ (Wayback Machine saytida 3 November 2018 sanasida arxivlangan) by James Gibbons, Bookforum, December/January 2006
- ↑ „Georges Perec’s Lost Novel“ by David Bellos, The New York Review of Books, 8 April 2015
- ↑ „Georges Perec's 80th Birthday“. www.google.com. Qaraldi: 2016-yil 7-mart.
- ↑ Georges Perec: „Le grand palindrome“ (Wayback Machine saytida 5 January 2014 sanasida arxivlangan) in La clôture et autre poèmes, Hachette/Collection P. O. L., 1980
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- L’Association Georges Perec, in French
- Je me souviens de Georges Perec – comprehensive site in French by Jean-Benoît Guinot, with extensive bibliography of secondary material and links
- Université McGill: le roman selon les romanciers (French) (Wayback Machine saytida 16 March 2012 sanasida arxivlangan) Inventory and analysis of Georges Perec non-novelistic writings about the novel
- Reading Georges Perec, by Warren Motte
- Perec's "Negative Autobiography", Wayback Machine saytida (23 December 2007 sanasida arxivlangan)
- Récits d'Ellis Island' IMDbda
- Un homme qui dort IMDbda
- Les Lieux d'une fuge IMDbda
- Georges Perec IMDbda
- Georges Perèc o la Literatura como Arte Combinatoria. Instrucciones de uso | in Spanish | by Adolfo Vasquez Rocca
- Pensar y clasificar; Georges Perèc, escritor y trapecista | in Spanish | by Adolfo Vasquez Rocca PhD
| Tashqi havolalar |
|
|---|
