Aleksanor
| Yelkanli Aleksanor | |
|---|---|
_(8350766670).jpg) | |
Ilmiy tasniflash | |
| Olam: | Hayvonlar |
| Tip: | Boʻgʻimoyoqlilar |
| Sinf: | Hasharotlar |
| Oila: | Papilionidae |
| Urugʻ: | Papilio |
| Turlari: | Yelkanli Aleksanor |
| Xalqaro ilmiy nomi | |
| Papilio alexanor Esper, 1800 | |
Yelkanli Aleksanor, yoki Aleksanor [1][2][3], ( lotincha: Papilio alexanor) — yelkanli yoki kavaler (lot.Papilionidae) oilasiga mansub kapalak ( lotincha: Papilionidae).
Tashqi ko‘rinishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bunday kapalaklar turkumiga kiruvchilarning old qanot uzunligi 31-39 mm. Qanoti yoyilganda 60-70 mm. tashkil etadi. Qanotlari ochiq sariq, tashqi cheti qora. Old qanotda to‘rtta tasma bor: to‘liq postdiskal va bazal chiziqlar va ular orasida joylashgan ikkita to‘liq bo‘lmagan tasmalar markaziy hujayraning orqa chetiga tayanadi. Postdiskal tarmoqli yo‘l-yo‘l chiziqdan uzluksiz sariq bo‘shliq bilan ajratiladi. Orqa qanotda xanjar shaklidagi tasma bo‘lib, u markaziy hujayra bo‘ylab qovurg‘adan anal chekkagacha o‘tadi: aniq chegaralari bo‘lgan cho‘zilgan diskli nuqta. Postdiskal tasma to‘lqinsimon bo‘lib, yo‘l-yo‘l chiziqdan to‘liq sariq teshiklar bilan ajratilgan, ko‘k rangli parcha bilan ifodalanadi. Anal burchakda tiniq qora halqadagi ko‘k tuynuk bilan ichkaridan chegaralangan yumaloq g‘isht-qizil nuqta bor. Jinsiy dimorfizmi zaif tasvirlangan.
Tarqalishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Togʻlarning toshloqli hududlari (dengiz sathidan 1000-2500 m balandlikda) Bolqondan O‘rta va Markaziy Osiyogacha bo‘lgan o‘tloqli dashtlardauchratish mumkin. Aleksanorning tarqalishi Oʻrta yer dengizi mamlakatlari (Janubiy Fransiya, Janubiy Italiya, Sitsiliya, Albaniya, Gretsiya, Turkiya, Suriya, Livan, Isroil, Iordaniya, Iroq, Eron, Gʻarbiy Pokiston, Afgʻoniston [4][5], Janubiy Zaqafqaziya, Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Tojikiston, Oʻzbekiston[6] mamlakatlariga borib taqaladi
Yashash tarzi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Uchishi va tuxum qo‘yishi – may-iyunda. Gʻumbagi qish uyqusiga ketadi.
Soni
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bunday tur kamayib bormoqda: ba’zida mavsum davomida bir nechta donasi, ayrim vaqtlarda esa lokal populyasiyalarda har 100 kvadrat metrda 1 donagacha uchrashi mumkin.
Cheklovchi omillar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Chorvachilikda yaylovdan haddan tashqari ko‘p foydalanish va pichan tayyorlash, endoparazitizm.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Красная книга СССР: Редкие и находящиеся под угрозой исчезновения виды животных и растений / Главная ред. коллегия: А. М. Бородин, А. Г. Банников, В. Е. Соколов и др. — 2-е изд. — М.: Лесная промышленность, 1984. — Т. 1. Животные — 392 с. — С. 304-305.
- ↑ Мирзоян С. А. Батиашвили И.Д. Редкие насекомые. — Москва: Лесная промышленность, 1982. — 165 с. — С.100.
- ↑ Красная книга Республики Таджикистан. Т. 2. Животный мир. Душанбе, 2017
- ↑ Collins, N. Mark und Morris, Michael G. sowie International Union for Conservation of Nature and Natural Resources: Threatened swallowtail butterflies of the world: the IUCN red data book. IUCN, 1985, ISBN 2-88032-603-6, S. 93
- ↑ Figuier, Louis: The Insect World: Being a Popular Account of the Orders of Insects; Together with a Description of the Habits and Economy of Some of the Most Interesting Species. READ BOOKS, 2007, ISBN 1-4086-2437-0,S. 174
- ↑ Красная книга Республики Узбекистан — Алексанор[sayt ishlamaydi]
Adabiyot
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Landman V. Butterflies: tasvirlangan ensiklopediya. - M.: Labirint matbuoti, 2002. - S. 79-80