Честек-кат
| Честек-кат | ||||||||||
.jpg) | ||||||||||
| Эртемде классификациязы | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
аразында рангтар
АЛДАГ ДУГАЙЫНДА МЕДЕГЛЕЛ
Биологтуг классификацияда Fragaria таксоннуң туружун тайылбырлаар таксономнуг майык {{Fragaria }} чогул. parent биле rang параметрлерни долдуруп көрүңерем. | ||||||||||
| Делегей чергелиг эртемде ады | ||||||||||
| ||||||||||
Честек-кат (орус. земляника) – хөй чылдыг сиген үнүштерге хамааржыр, сывының узуну 5 см чедир, үш-үш бөкпек бүрүлерлиг, бүрүзү төгериксимээр, бажы сүвүр, узун сыптыг, чечээ ак, беш-адыр аякчыгаштарлыг. Кады кызыл, борбак хевирлиг, ооң үрезиннери бичии хензиг быйыргай сарыгзымаар.
Үнген черлери
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Честек-катты шагдан бээр улус ажыглап келген. Тывада арыг, арга кыдыы, чадаң ыяштар аразында, ажык терең сигенниг шөлдерде, чоога, ыйгыл черлерде кончуг хөй үнүп турар.
Амгы үеде ооң янзы-бүрү сорттарын сад, огородтарда база сайзырадып, тарып өстүрүп турар. Черлик честек-кат ийи хевирлиг; арыгның, ажык шөлдүң дээн ышкаш. Амгы үеде арыгның честек-каттарының 3000 хире сорттары билдингир бооп турар.
Честек-катта чигир, органиктиг кислоталар, клетчатка, демир, фосфор, кальций, марганец, кобальт, дубильдиг бүдүмелдер, пектинниг бүдүмелдер, С витамин, В витаминниң бөлүү, фолиевая кислота, каротин дээш өске-даа бүдүмелдер хөй. «Виктория» деп аттыг честек-каттың сорттарында аскорбинниг кислота кончуг хөй.
Ажыглалы
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Честек-каттан янзы-бурү ижер суксуннар, компоттар, варенье, арага дээш өске-даа чүүлдерни кылып турар.
Честек-каттың кадындан алдынган суук чүүлдер суксунга, аъш-чем хуулдурарында эки дээштиг. Ооң чаа кады чүрек аарыгларынга, кырыыр чорукка удур, улуг-хырынның оюлганнаар аарыынга, өт болгаш кара-бүүректиң дащталыр аарыгларынга, подагра эмнээринге болгаш хан базыышкынын эвээжедиринге ажыктыг. Аарыг кижилерни эмчилерңиң хайгаарап көргени-биле алырга, честек-каттың кадын эът-мага-ботка дус солчуушкуну үрелгенде аҗыглаарга ажыктыг болуп турар. Ол каттың суун болгаш оугга кылган хандызын дериттиреринге болгаш сидик элбедиринге ажыглап турар. Честек-катты үскүр арынныг кижилер чаап ажыглаарга база эки дээштиг болуп турар. Ооң бүрүлерин болгаш дазылындан кылып алган суук чүүлдү боостаа аараанда, ону чаярынга болгаш секпилдиг арынга чаарынга база хереглеп турар.
Улус честек-катты база-ла янзы-бүрү аарыгларга ажыглап чораан. Эң ылаңгыя ижин-шөйүндү, кеш аарыгларынга дээш өске-даа. Чамдык улустар честек-катты чиирге, эът-кеш кижиир, шивишкилээр, таарышпас болур. Ол үеде ындыг киҗилер ону ажыглавас болза эки.
Дөзү
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]- Доржу Көк-оолович Куулар, Тана Моңгушевна Куулар - "ЛЕКАРСТВЕННЫЕ РАСТЕНИЯ В ТУВЕ"