Tek malt İskoç
Tek malt İskoç viskisi, İskoçya'da üretilen tek malt viskiyi ifade eder.[1][2] Bu kategoriye hak kazanmak için, bir viskinin tek bir damıtım evinde pot still damıtma işlemi kullanılarak damıtılmış olması[3][4] ve maltlanmış arpa ezmesinden yapılmış olması gerekir. Bu nedenle, tek malt, viskinin başka bir damıtım evinden gelen viskilerle başka bir yerde harmanlanmamış olduğu anlamına gelir.[4] Herhangi bir İskoç viskisinde olduğu gibi, tek malt İskoç viskisi de İskoçya'da damıtılmalı ve en az üç yıl İskoçya'daki meşe fıçılarda olgunlaştırılmalıdır, ancak çoğu tek malt daha uzun süre olgunlaştırılmaktadır.[1][2]
Tanımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Malt", viskinin "maltlanmış" arpadan damıtıldığını belirtir. Maltlama, tahılların çimlenene kadar birkaç gün suda bekletilmesini gerektirir. Daha sonra çimlenmeyi durdurmak için genellikle yakıt olarak turba kullanılarak ısı uygulanır. Çavdar veya buğday gibi diğer tahıllar, diğer viski türleri için maltlanabilir, ancak tek malt İskoç viskisi için arpa kullanılmalıdır. Kuru malt un haline getirilir (öğütülür) ve sıcak suyla karıştırılır; bu ezme işlemi nişastayı şekere dönüştürür. Daha sonra, fermantasyon sürecini artırmak için maya eklenir. Son olarak, damıtma sırasında metanol gibi safsızlıklar uzaklaştırılır; bu da alkol içeriğini artırır.[5]
- "Tek", şişedeki tüm alkollü içkilerin tek bir içki damıtım evinden geldiğini belirtir. Bu damıtım evi, birkaç yaştaki tek malt viskileri bir şişede birleştirebilir.[1]
Bazen "Çift malt İskoç" veya "üçlü malt" şeklinde başka bir terim de görülür. Bu isim, viskinin iki veya üç tip fıçıda yıllandırıldığını ancak harmanlanmadığını gösterir; dolayısıyla hâlâ tek malt kategorisine girmektedir. Bu tür viski için daha yaygın olarak kullanılan terim "çift fıçı" veya "üç fıçı"dır. Örnekler arasında The Balvenie 12 Years Old DoubleWood ve Laphroaig Triple Wood sayılabilir.[6]
Birçok şirket, birden fazla damıtım evinden satın alınan malt viskiyi kullanıyor ve bu viskiler " harmanlanmış malt " haline getiriliyor.[5]
İskoç Viski Düzenlemeleri 2009'a (SWR 2009) kadar, "harmanlanmış" kelimesi yalnızca (İskoç viskisi bağlamında) hem arpa, hem de arpa dışı tahıl viskilerinin bir karışımını içeren viski şişelerinde görülüyordu, ancak bu artık geçerli değildir. SWR 2009 tarafından belirlenen terminolojiye göre, "harmanlanmış malt İskoç viskisi" terimi, tek maltlı İskoç viskilerinin (maltlı arpa viskisi) bir karışımını tanımlamak için "vatted malt" teriminin yerini aldı.
Piyasadaki İskoç viskilerinin yalnızca yaklaşık %10'u tek malt olarak tanımlanıyor.[2] Diğer %90'ı, İskoçya'daki birkaç veya çok sayıda damıtımevinden gelen, genellikle üçte ikisi tahıl viskisi (arpa olmayan) ve üçte biri malt viski olmak üzere çok sayıda viskinin birleştirilmesiyle yapılır.[5] Ortaya çıkan ürünler, "malt" kelimesi olmadan "harmanlanmış İskoç viskisi" olarak etiketlenir.[2] Her yıl satılan İskoç viskisinin yaklaşık %90'ı harmanlanmış bir türdür. Bununla birlikte, 2018'de tek malt İskoç, İskoçya'dan ihraç edilen 4,7 milyar sterlinlik viskinin yaklaşık %28'ini oluşturuyordu.[7]
Malt veya harmanlanmış herhangi bir İskoç viskisi için, şişenin üzerindeki yaş ifadesi, viskinin fıçılarda olgunlaştığı yıl sayısını ifade eder. Çok az sayıda viski tek fıçıdan şişelenir. Farklı miktarlarda yıllandırılmış alkollü içkilerin karıştırılmasına izin verilir; Ortaya çıkan karışımın yaş ifadesi, şişedeki en genç viskinin yaşını yansıtır.[8]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
İskoçya'da viski damıtımı yüzyıllardır yapılmaktadır. İskoçya'da maltlanmış arpadan viski üretimine dair en eski yazılı kayıt, "Kralın emriyle Rahip John Cor'a sekiz top malt, aqua vitae yapmak için" yazan 1494 tarihli Hazine Kayıtları'ndaki bir giriştir. "Tek" ifadesi "ayrı, farklı, birleştirilmemiş veya birlikte alınmamış" anlamına gelir ve eski Latince singulum (bireysel) kelimesinden uyarlanmıştı.[9]
Sonraki yüzyıllarda, İskoçya'nın çeşitli hükûmetleri viski üretimini vergilendirmeye başladı ve içkinin çoğu yasadışı olarak üretildi. Ancak 1823'te Parlamento, ticari damıtmayı yasal ve karlı hale getiren ÖTV Yasasını geçirdi.[10] Arazilerinde ruhsatsız damıtımevleri bulunduğunda toprak sahiplerine cezalar verildi. Yasanın geçirilmesi birçok damıtımevini ruhsat başvurusunda bulunmaya teşvik etti. Glen Livet vadisinde, Drumin'de çiftçilik yapan George Smith, toprak sahibi Gordon Dükü altında çalışarak, yeni yasa kapsamında bir damıtımevi için ruhsat alan İskoçya'daki ilk kişi oldu ve 1824'te Glenlivet Damıtımevi'ni kurarak tek malt İskoç viskisi üretti.[11][12] Diğerleri de bunu izledi ve 1830'a gelindiğinde İskoçya'da yaklaşık 232 damıtımevi ruhsatlandırılmıştı.[10]
1830'larda Aeneas Coffey, Sir Anthony Perrier'in erken dönem yeniliklerine dayanan, Robert Stein tarafından orijinal olarak yaratılan bir tasarımın rafine edilmiş bir versiyonunun, bir sütun imbiği için patentini aldı.[13] Bu yeni yöntem, geleneksel imbiklerden çok daha verimli bir şekilde viski üretti.[14] Yeni imbik türü, her parti yapıldıktan sonra temizlik ihtiyacı olmadan sürekli damıtmaya izin verdi. Bu süreç, birden fazla damıtma adımının eşdeğerini gerçekleştirerek üretimi daha uygun fiyatlı hale getirdi.[15] Yeni imbik üretimi önemli ölçüde artırdı; öncesinde viski daha az yoğun ve daha yumuşaktı, ancak daha az lezzetliydi.[15]
Tüccarlar hızla malt viskiyi sürekli damıtılan tahıl viskisiyle harmanlamaya başladılar ve ilk harmanlanmış İskoç viskisini ürettiler. Harmanlanmış İskoç oldukça başarılı oldu, malttan daha ucuza üretiliyordu ve tahıldan daha fazla lezzet ve karakter sergiliyordu. Bu kombinasyon, tek malt üreticilerinin operasyonlarını genişletmelerine veya ürünlerini harmanlanmış ürünler üreten diğer damıtıcılara satmalarına olanak sağladı. 1850'lerden sonra harmanlanmış İskoç, sonunda uzmanlar için niş bir ürün haline gelen tek malt viskiden çok daha popüler hale geldi.[16]
Viktorya dönemine gelindiğinde, damıtımevleri İskoçya genelinde yaygınlaşmıştı. Charles C. Doig'den kaynaklanan tasarımdaki ortak bir özellik, maltlama sürecinde turba dumanını çekerek damıtımevlerinin verimliliğini artıran pagoda benzeri bir çatıydı.[17][18][19] Bugün bile birçok damıtımevi, maltlama yapılmasa bile en az bir binada pagoda tarzı bir çatıya sahiptir ve bazı durumlarda estetik amaçlı yeni pagoda çatıları eklenir.[19] Ancak, İskoçya'da viski üretimi yaygınken, tek malt sayısı 20. yüzyılın sonlarına kadar nispeten sınırlıydı.[4] 1967'de 110 damıtımevinden yalnızca 30'u viskilerini tek malt olarak satıyordu.[4] Ancak, 1990'lara gelindiğinde, değişen talep, çoğu damıtımevinin müşterilerine tek malt sunmasına neden oldu.[4]
2016 tarihli bir raporda, İskoç viskisinin yalnızca %20'sinin İskoçya'da bulunan şirketler tarafından yapıldığı belirtildi.[13] Ürünlerin çoğunluğunun sahipleri Londra merkezli bir şirket olan Diageo, Fransa'dan Pernod Ricard ve Japonya'ya ait bir şirket olan Beam Suntory'dir.[13] İskoç şirketlerine ait bağımsız damıtımevleri de önemli miktarda viski üretiyor, özellikle bunların en büyüğü olan William Grant & Sons. Grant, Glenfiddich ve Balvenie gibi markalarla tüm İskoç viskisinin %8'ini üretiyor.[20] Glenfiddich, dünyanın en çok satan tek malt İskoç viskisidir; yılda yaklaşık 14 milyon şişe satılmaktadır.[21]
Son zamanlarda, tek malt diğer ülkelere ihraç edilen viskinin yaklaşık %26'sını oluşturuyordu; toplu içkiler yaklaşık %5'ini oluşturuyordu ve geri kalanı harmanlanmış viskiydi. İskoç viskisinin en büyük ithalatçıları ABD (%21), Fransa (%11) ve Singapur'dur (%6).[13]
Viski üretim bölgeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: İskoç viskisi üretim bölgeleri
Lezzet, aroma ve bitiş tek malt viskiler arasında büyük farklılıklar gösterir. Tek malt İskoç viskileri aşağıdaki viski üretim bölgelerine göre sınıflandırılır: Campbeltown tek malt viskileri, Highland tek malt viskileri, Island tek malt viskileri, Islay tek malt viskileri, Lowland tek malt viskileri ve Speyside tek malt viskileri.[22]
Bağımsız şişeleyiciler
[değiştir | kaynağı değiştir]Bağımsız şişeleyiciler tek malt fıçıları satın alır ve bunları hemen şişeler veya gelecekte kullanmak üzere saklar. Bağımsızların çoğu, viskiyi toplu olarak satın alan ve bireysel satışlar için şişeleyen mağaza ve tüccarlar olarak başladı. Birçok damıtım evi viskilerini tek malt olarak şişelemez, bu nedenle tek maltın pazara ulaşmasının tek yolu bağımsız şişelemelerdir. Şişeleme süreci genellikle aynıdır, ancak bağımsızlar genellikle damıtım evinin su kaynağına erişemez, bu nedenle viskiyi seyreltmek için başka bir kaynak kullanılır. Ek olarak, bağımsızlar genellikle belirli bir stili korumakla daha az ilgilenir, bu nedenle daha fazla tek yıllık ve tek fıçı şişelemesi üretilir.[23]
Kurulmuş bağımsız şişeleyiciler arasında Duncan Taylor, Murray McDavid, Douglas Laing & Co ve Blackadder yer almaktadır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "How Single Malt Whisky Is Made". Whisky.com. 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2024.
- ^ a b c d "Scotch Whisky FAQs". Scotch Whisky Association (İngilizce). 11 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2024.
- ^ ""The Scotch Whisky Regulations 2009" (PDF). 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2024.
- ^ a b c d e A-Z of Whisky. Gavin D. Smith (İngilizce). Angel's Share. 2009. Erişim tarihi: 29 Haziran 2024.
- ^ a b c mlblevins (16 Mart 2012). "Difference Between Single Malt and Blended Scotch Whisky". Tastessence (İngilizce). 29 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2024.
- ^ "The Ultimate Scotch Whisky Guide" (İngilizce). 25 Mayıs 2018. Erişim tarihi: 29 Haziran 2024.
- ^ "HMRC data shows Scotch exports hit record high in 2018" (İngilizce). 12 Şubat 2019. 20 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2024.
- ^ "Age Statement". 29 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2024.
- ^ A-Z of Whisky. Gavin D. Smith (İngilizce). Neil Wilson Pub Ltd. 2009. 17 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ a b 30-Second Whisky: The 50 essential elements of producing and enjoying the world's whiskies, each explained in half a minute. Charles MacLean (İngilizce). Ivy Press. 2017. s. 18. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ "The Story Behind The Glenlivet - The Glenlivet CA". The Glenlivet Com (İngilizce). 25 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ "Glenlivet Tek Malt Viski". 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ a b c d Robert (15 Mayıs 2018). "History Of Scotch Whisky - The Rise Of Single Malt Scotch" (İngilizce). 1 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ "The History of Whisky and Whiskey – Celtic Life International". web.archive.org. 21 Aralık 2019. 21 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ a b McKirdy, Tim (5 Ekim 2018). "The Difference Between Pot Versus Column Stills, Explained". VinePair (İngilizce). 7 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ "The secret history of single malts | Scotch Whisky". scotchwhisky.com (İngilizce). 21 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ A-Z of Whisky. Gavin D. Smith (İngilizce). Angel's Share. 2009. s. 127. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ "Whisky heroes: Charles Doig | Scotch Whisky". scotchwhisky.com (İngilizce). 28 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ a b "Spirit of the architect". 6 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ "Top 15 Scotch whisky companies". 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ Koutsakis, George. "World's Bestselling Single Malt Whisky Undergoes Risky Change". Forbes (İngilizce). 23 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ "Distillery Map". Scotch Whisky Association (İngilizce). 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ "Independent Bottlers - scotchwhisky.net". www.scotchwhisky.net. 10 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.