İçeriğe atla

Son evrensel ortak ata

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ribozomal RNA sekansı verilerine dayalı olarak, Woese ve arkadaşları tarafından önerilen, tüm ana canlı organizma gruplarını (Bakteriler, Arkeler ve Ökaryotlar) SEOA'ya bağlayan 1990 tarihli bir filogenetik ağaç.[1]

Son evrensel ortak ata (kısaca SEOA veya İngilizce kısaltması olan LUCA ile anılır), şu anda Dünya üzerinde yaşayan tüm organizmaların ortak bir atayı paylaştığı en son popülasyondur ve Dünya üzerindeki tüm mevcut yaşamın en yakın ortak atasıdır. Bu mevcut yaşama tüm hücresel organizmalar dahildir; virüslerin kökenleri belirsizdir ancak aynı genetik kodu paylaşırlar. SEOA muhtemelen çeşitli virüsleri de barındırıyordu. SEOA, Dünya üzerindeki ilk yaşam değildir fakat var olan tüm canlıların atalarının en son biçimidir.

SEOA'nın belirli bir fosil kanıtı bulunmamakla birlikte, mevcut tüm canlıların ayrıntılı biyokimyasal benzerliği varlığını doğrulamaktadır. SEOA'nın özellikleri, modern genomların ortak özelliklerinden çıkarılabilir. Bu genler, bilgileri DNA'dan, RNA'ya ve proteinlere dönüştürmek için transkripsiyon ve translasyon mekanizmaları dahil birçok birlikte adapte olmuş özelliğe sahip karmaşık bir yaşam formunun varlığını işaret eder. SEOA, muhtemelen yaklaşık 4 milyar yıl önce, okyanus tabanındaki magma akıntılarının yakınında bulunan derin deniz bacalarının yüksek sıcaklıktaki sularında yaşadı.

Tarihî arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]
Charles Darwin'in not defterlerindeki bir hayat ağacı. Ağacın kökünde ("1" numaralı) tek bir ortak ata olduğu gösterilmiş (y. Temmuz 1837).

Bir filogenetik ağaç, evrim fikrini canlıların tek bir atadan türediğini göstererek doğrudan tasvir eder.[2] Yaşam ağacının ilk örneklerinden biri, Jean-Baptiste Lamarck tarafından 1809'da Philosophie zoologique adlı eserinde kendisi tarafından çizildi.[3][4] Charles Darwin, 1859'da yazdığı Türlerin Kökeni Üzerine adlı kitabında, evrensel ortak ata teorisinin evrimsel bir süreçle ortaya çıktığını ünlü sözleriyle açıkladı: "Bu nedenle, benzerlikten yola çıkarak muhtemelen bu dünyada yaşamış olan tüm organik varlıkların, yaşamın ilk kez Yaratıcı tarafından üflenmiş tek bir ilkel biçimden türediği sonucunu çıkarmalıyım."[5] Kitabın son cümlesi, hipotezin yeniden ifade edilmesiyle başlar: "Yaratıcı tarafından başlangıçta birkaç veya tek bir forma üflenmiş çeşitli güçlere sahip olduğunu anlayan; ve bu gezegen sabit kütleçekim yasasına göre dönmeyi sürdürürken, böylesine basit bir başlangıçtan, sınırsız sayıda en güzel ve en şaşırtıcı formun evrimleşmiş ve evrimleşmekte olduğunu kavrayan bu görüşte ihtişam vardır."[6] "Son evrensel ortak ata" veya kısaca "SEOA" terimi ilk kez 1990'larda böyle bir ilkel organizma için kullanıldı.[7][8][9]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Woese, Carl R.; Kandler, O.; Wheelis, M. L. (June 1990). "Towards a natural system of organisms: proposal for the domains Archaea, Bacteria, and Eucarya". PNAS. 87 (12). ss. 4576-4579. Bibcode:1990PNAS...87.4576W. doi:10.1073/pnas.87.12.4576. PMC 54159 $2. PMID 2112744. 
  2. ^ Gregory, T. Ryan (2008). "Understanding Evolutionary Trees". Evolution: Education and Outreach. 1 (2). ss. 121-137. doi:10.1007/s12052-008-0035-x. 
  3. ^ Lamarck, Jean Baptiste Pierre Antoine de Monet de (1994). Philosophie zoologique (PDF). Paris. s. 737. 
  4. ^ Noble, Denis (1 Temmuz 2020). "Editorial: Charles Darwin, Jean-Baptiste Lamarck, and 21st century arguments on the fundamentals of biology". Progress in Biophysics and Molecular Biology. Cilt 153. ss. 1-4. doi:10.1016/j.pbiomolbio.2020.02.005. PMID 32092299. 1 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2022. 
  5. ^ Darwin, Charles (1859). The Origin of Species by Means of Natural Selection. John Murray. ss. 484, 490. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2022. 
  6. ^ Darwin, Charles (2017). Türlerin Kökeni. Kılıç, Bahar tarafından çevrildi. Alfa Kitap. s. 438. 7 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2022. 
  7. ^ Wikham, Gene Stephen (March 1995). The molecular phylogenetic analysis of naturally occurring hyperthermophilic microbial communities. Indiana University (PhD thesis). s. 4.  ProQuest 304192982
  8. ^ Forterre, Patrick (1997). "Archaea: what can we learn from their sequences?". Current Opinion in Genetics & Development. 7 (6). ss. 764-770. doi:10.1016/s0959-437x(97)80038-x. 
  9. ^ Koonin, Eugene V.; Galperin, Michael Y. (2003). Sequence - evolution - function: computational approaches in comparative genomics. Boston, Massachusetts: Kluwer. s. 252. ISBN 978-1-4757-3783-7. OCLC 55642057. 

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Son_evrensel_ortak_ata&oldid=34044840" sayfasından alınmıştır