Solingen Faciası
| Solingen Faciası | |
|---|---|
 | |
| Bölge | Solingen, Kuzey Ren-Vestfalya, Almanya |
| Koordinatlar | 51°11′2.5″K 7°5′23.7″D / 51.184028°K 7.089917°D |
| Tarih | 29 Mayıs 1993 (UTC+1) |
Saldırı türü | Kundaklama |
| Ölü | 5 |
| Yaralı | 14 |
| İşleyenler | Neo-Naziler |
Solingen Faciası veya Solingen Katliamı (Almanca: Solinger Brandanschlag), modern Almanya'daki en vahim yabancı düşmanı şiddet olaylarından biridir. 28-29 Mayıs 1993 gecesi, neo-Nazi bağları olan aşırı sağcı dazlak grubuna mensup dört genç Alman erkek (16-23 yaşlarında), Almanya'nın Kuzey Ren-Vestfalya eyaletindeki Solingen kentinde büyük bir Türk ailesinin evini ateşe vermiştir. Üç kız çocuğu ve iki kadın (Gürsün İnce, Hatice, Hülya, Saime Genç ile Gülistan Öztürk) hayatını kaybetti; aralarında birkaç çocuğun da bulunduğu diğer on dört aile üyesi de bazıları ağır olmak üzere yaralandı. Saldırı, birçok Alman şehrinde Türk diasporası üyelerinin şiddetli protestolarına ve diğer Almanların (Türk kökenli olmayan) Türk kurbanlarla dayanışmalarını ifade eden büyük gösterilerine yol açtı. Ekim 1995'te failler kundaklama ve cinayetten suçlu bulundu ve 10 ila 15 yıl arasında hapis cezalarına çarptırıldı. Mahkumiyet kararları temyizde onandı.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Almanya'nın yeniden birleşmesinden sonra 1990'ların başında yabancılar ve özellikle de sığınmacılar Almanya'da çok tartışmalı bir konuydu. CDU partisi ve tabloid gazete Bild Zeitung, bu kişilerin sayısının sınırlandırılmasını isteyen ana kuvvetlerdi.
Solingen saldırısından önce de yabancı karşıtı şiddet olayları yaşanmıştır. Aralık 1988'de Josef Seller adlı aşırı sağcı bir Alman militan Schwandorf, Bavyera'daki “Habermeier Haus” binasını ateşe vererek Fatma ve Osman Can adlı Türk çifti oğulları Mehmet ile birlikte öldürmüştür. Kundaklama saldırısında bir Alman vatandaşı olan Jürgen Hübner de hayatını kaybetmiştir. Eylül 1991'de Hoyerswerda'daki şiddetli karışıklıklar bir sığınmacı yurdunun boşaltılmasına neden oldu. Ağustos 1992'de Rostock-Lichtenhagen'de üç gün süren isyan sırasında, birkaç bin kişi yüksek bir binanın etrafını sardılar ve militanlar Molotof kokteylleri atarken onları izlediler. Vietnamlı sığınmacılar çatıya kaçarak canlarını zor kurtardılar. Kasım 1992'de Mölln'de aşırı sağcı gençler tarafından gerçekleştirilen bir kundaklamada üç Türk öldürüldü.
Aralık 1992'de Almanya'nın dört bir yanında yabancı düşmanlığını protesto eden ve 700.000'den fazla kişinin katıldığı büyük gösteriler düzenlendi. 1992 yılı sonunda birçok neo-Nazi grubu yasa dışı ilan edildi.
26 Mayıs 1993'te, saldırıdan üç gün önce, Alman Federal Meclisi sığınmacıların sayısını sınırlamak için Alman anayasasını (Grundgesetz) değiştirmeye karar vermişti. Öncesinde, anayasa dünyadaki her siyasi mülteciye Almanya'da doğrudan mülteci statüsü hakkı tanıyordu.
Beş kişinin öldüğü Solingen saldırısı, o dönemde Almanya'da yaşanan yabancı karşıtı şiddet olaylarının en şiddetlisiydi. Bir hafta sonra Frankfurt am Main'de 34 yabancının bulunduğu bir eve yapılan kundaklama saldırısı erken fark edilmiş ve olayda ölen olmamıştır. 1996 yılında Lübeck'te bir sığınmacı yurdunda 10 kişinin öldüğü bir kundaklama olayı hiçbir zaman aydınlatılamamıştır. 2008 yılı itibarıyla Almanya'da benzer yabancı düşmanı şiddet olayları sonucunda toplam 135 yabancı hayatını kaybetmiştir.
Olay
[değiştir | kaynağı değiştir]Polis raporuna göre yangın 29 Mayıs 1993 günü saat 01.38'de Untere Wernerstraße 81 adresindeki evin girişinde çıktı. Yangın benzinle çıkarılmıştı. O sırada 50 yaşında olan ve ailenin en yaşlı üyesi olan Mevlüde Genç, bir pencereden dışarı tırmanmayı ve komşuları uyarmayı başardı. O gece iki kızını, iki torununu ve bir yeğenini kaybetti.
İtfaiye ekipleri beş dakika sonra geldi ama artık çok geçti. 27 yaşındaki Gürsün İnce pencereden atladı ve hayatını kaybetti. Kucağında tuttuğu dört yaşındaki kızı ise hayatta kaldı. Kızları Hatice Genç (18 yaşında), Gülistan Öztürk (12 yaşında), Hülya Genç (9 yaşında) ve Saime Genç (4 yaşında) alevler içinde can verdi. 15 yaşındaki Bekir Genç yanarak pencereden atladı; ağır yaralı olarak kurtuldu. Altı aylık bir bebek ve üç yaşında bir çocuk hayati tehlike arz edecek şekilde yaralandı.
Sanıklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Felix Köhnen, suç işlendiği sırada 16 yaşında bir öğrenciydi. Babası barış hareketinde aktif bir doktor, annesi ise çevreci davalarda aktif bir mimardı. Felix'in ailesinin akademik beklentileriyle baş edemediğini düşündüğü için sağcı çevrelere girdiği yönünde haberler vardı.
- Christian Reher, çocuk evlerinde büyümüş 16 yaşında bir öğrenci. Kundaklanan eve yakın bir yerde yaşıyordu ve ilk tutuklanan oydu. Daha önce yabancılara karşı nefretini ifade eden bildiriler dağıtmıştı.
- Christian Buchholz, 19 yaşında, ufak tefek işlerde çalışıyordu. Orta sınıf bir işçinin oğluydu. Günlüğünde yabancı karşıtı yazılar vardı.
- Markus Gartmann, 23 yaşında, sosyal yardım alıyor. Gençliğinde yalnız bir insan olduğu söyleniyor. Milliyetçi DVU partisinin bir üyesiydi.
Hepsi Solingen'deki aşırı sağcı dazlak grubunun üyesiydi ve bir dövüş sanatları okulunda birlikte egzersiz yapıyorlardı. Bu okulun daha sonra Kuzey Ren-Vestfalya iç istihbarat teşkilatının (Verfassungsschutz) bir muhbiri tarafından işletildiği ortaya çıkmıştır.
Dava
[değiştir | kaynağı değiştir]Düsseldorf Yüksek Bölge Mahkemesi'nin beş hakimi önünde görülen dava Nisan 1994'te başladı. Kohnen, Reher ve Buchholz reşit olmayanlar olarak yargılanırken (azami ceza 10 yıl hapisle sınırlandırılmıştır), Gartmann yetişkin olarak suçlanmıştır. Savcılar cinayetin nedeni olarak yabancı düşmanlığını öne sürdüler.
Gartmann polise itirafta bulunmuş ve daha sonra avukatının da hazır bulunduğu bir sulh hakimi önünde tekrar itirafta bulunmuştur. İtiraflara göre Gartmann, Kohnen ve Buchholz o gece bir partide yabancılarla çatışmış, Reher ile buluşmuş ve daha sonra sarhoşken bazı Türkleri “korkutmaya” karar vermişlerdi. Duruşmanın sonlarına doğru Gartmann itirafını geri çekmiş, bunun baskı altında yapıldığını ve Türklerle aynı hücreyi paylaşmakla tehdit edildiğini iddia etmiştir. Karardan dört ay sonra cezaevinde sorgulanan Gartmann, polisin kendisini müebbet hapis cezasından kurtulmanın tek yolunun bu olduğuna ikna ettiği için yalan itirafta bulunduğunu açıklamıştır.
Reher de itiraf etti, ancak hikâyesini defalarca değiştirdi ve sonunda tek başına hareket ettiğini iddia etti. Kohnen ve Buchholz olaya karıştıklarını inkar ettiler.
Sanıkları suçla ilişkilendiren somut bir kanıt bulunamadı, bunun nedeni kısmen polisin olay yerini özensiz bir şekilde ele almış olmasıydı. Tanıklar olayları açıklığa kavuşturamamıştır.
Ekim 1995'te dört sanık cinayet, cinayete teşebbüs ve kundakçılıktan suçlu bulundu. Reşit olmayan üç sanık en yüksek ceza olan 10 yıl hapis cezası alırken, Gartmann 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Almanya Federal Adalet Mahkemesi 1997 yılında temyizde mahkûmiyet kararlarını onayladı. Türk aile tazminat davası açtı ve kazandı. Yaklaşık 270.000 Alman markı ve ağır yanık mağdurlarından biri için aylık emekli maaşı aldılar.
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Anma törenlerine çok sayıda üst düzey Alman yetkili katıldı ve ilk konuşmayı Cumhurbaşkanı Richard von Weizsäcker yaptı. Şansölye Helmut Kohl Solingen'i ziyaret etmediği, anma ve cenaze törenlerine katılmadığı için eleştirildi; Kohl diğer siyasetçilerin “Beileidstourismus” (“taziye turizmi”) olarak adlandırdığı davranışlarını kınamıştı.
Saldırıdan bir yıl sonra Hatice Genç'in okuduğu Mildred-Scheel-Schule'nin önünde olayı anmak için bir anıt açıldı. Anıtta bir gamalı haçı parçalayan iki büyük metal figür ve her biri bir kişi tarafından desteklenen çok sayıda halka yer alıyor. Şehir, başlangıçta şehrin tam merkezinde bir anıt yapılmasını kabul etmiş, ancak daha sonra “toplumsal barışın” tehlikeye girebileceği endişesiyle bundan vazgeçmiştir. Untere Wernerstraße No. 81'deki kundaklamanın yeri beş kestane ağacı ve bir plaketle işaretlenmiştir. Frankfurt-Bockenheim'daki Hülyaplatz'da olayların anısına bir gamalı haça çekiçle vuran bir adam heykeli bulunmaktadır.
Popüler kültüre etkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Almanya'da yaşayan bazı Türkler tarafından kurulan Cartel müzik grubunun 1995 çıkışlı Cartel şarkısının klibinde de, bu katliamdan görüntülere ve haberlere yer verilmektedir.[1]
Alman teknik direktör Christoph Daum, yaşanan faciada Türklere olanların Alman toplumunu yansıtmadığını göstermek ve Türklerin yanına gidip onlarla yaşamak istediği için bir tür aktivizm eyleminde bulunup 1994 kışında Türkiye'ye giderek Beşiktaş ile anlaşmıştır.[2]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Cartel - Cartel". Youtube. 13 Ekim 2007. 20 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2016.
- ^ "Christoph Daum: İstiklal Marşı'mızı okuyan tek yabancıydı, Sadece bir hoca değil, filozoftu". hurriyet. 26 Ağustos 2024. 26 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Solingen Faciası dokümantasyonu30 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 | Almanya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Suç ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |