İçeriğe atla

Sincan yeniden eğitim kampları

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sincan yeniden eğitim kampları
Yapılan konuşmaları dinleyen bir kamptaki tutuklular, Lop İlçesi, Sincan (Nisan 2017)
YerSincan Uygur Özerk Bölgesi, Çin
İnşa edenÇin Komünist Partisi
Çin hükûmeti
İşletenSincan Uygur Özerk Bölgesi hükûmeti ve Parti Komitesi
İşletim tarihi2017-günümüz
Mahkum sayısı1,8 milyona kadar (2020 Zenz tahmini)[1]

1-3 milyon (2019 Schriver tahmini)[2][3]

Ayrıca özel yatılı okullarda yaklaşık 497.000 çocuk (2017 hükûmet belgelerinin tahmini)[4]

Sincan yeniden eğitim kampları (Çince: 再教育营; pinyin: Zài jiàoyù yíng; Uygurca: قايتا تەربىيەلەش لاگېرلىرى, Qayta terbiyelesh lagérliri) ya da Çin Hükûmeti'nin resmi / örtmeceli tanımıyla "Mesleki Beceri Eğitim Merkezleri"[5] (Çince: 职业技能教育培训中心; pinyin: Zhíyè jìnéng jiàoyù péixùn zhōngxīn),[6][7][8] Çin Hükûmeti'nin[9][10][11][12] Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde 2014 yılından bu yana işlettiği ve başta Uygur Türkleri olmak üzere çoğunluğu Müslümanlardan oluşan çeşitli etnik gruplara ait insanları tuttuğu kamplardır.[13][14] Çeşitli devletler ve sivil toplum kuruluşları tarafından "toplama kampları", "enterne kampları" ve "endoktrinasyon kampları" olarak tanımlanan bu kamplar ilk kez Genel Sekreter Şi Cinping'in yönetimi altında 2014 yılında kuruldu.[14][15] Sert tutumuyla bilinen parti sekreteri Chen Quanguo'nun Ağustos 2016'da özerk bölgenin başkanlığına getirmesinden beri kampların sayısı ve kapsamı görülmemiş bir şekilde yoğunlaştı. Bu kampların gizlice ve yasal sistemin dışında işletildiği, birçok tutuklunun herhangi bir yargılama veya suçlama yapılmadan kamplara alındığı bildirilmiştir.[16][17][18] Raporlara göre yerel makamlar bu kamplarda yüzbinlerce Uygur ve diğer etnik azınlıklara ait Müslümanları tutmuştur; bu tutuklamaların amacının aşırılık ve terörizmle mücadele etmenin yanı sıra Çinlileştirme (中国化) olduğu belirtilmektir.[19][20][21][22][23][24]

2018 yılı itibarıyla Çin makamları tarafından yüz binlerce, belki de bir milyon Uygur, Kazak, Kırgız, Hui ve diğer etnik Türk Müslümanların yanı sıra Hıristiyanlar ve bazı yabancı vatandaşların da tüm bölge çapındaki bu gizli kamplarda tutulduğu tahmin ediliyor.[25][26][27][28][29][30] Mayıs 2018'de ABD Savunma Bakanlığı'na bağlı Randall Schriver bunları "toplama kampları" olarak tanımlayıp "en az bir milyon fakat daha yüksek olasılıkla üç milyona yakın vatandaş"ın buralarda toplandığını iddia etti.[3][31] Ağustos 2018'de Birleşmiş Milletler'de bir insan hakları paneli, Çin'de bir milyon etnik Uygurun "yeniden eğitim kampları"nda tutulduğunu gösteren çok sayıda "güvenilir rapor" almış olduğunu paylaştı.[32][33][34][35][36]

2020'de Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü 3 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Çin'in uzak batı bölgesinde 2017'den beri Uygur Türklerinin ve diğer Müslüman azınlıkların gözaltına aldığı 380 kampa ait uydu görüntülerine sahip olduğunu ve Çin yönetiminin artık bu uygulamanın sona ermekte olduğu şeklindeki beyanlarının aksine bunlar arasında 14 kampın inşaatının devam etmek olduğunu açıkladı. Bu bilgilerin tek tek kampların koordinatlarıyla birlikte yer aldığı veri tabanı Sincan Bilgi Projesi 3 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adlı bir web sitesinde kamuoyu ile paylaşıldı.[37]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Nisan 2016 - Mayıs 2018 arası Sincan'daki kamplara ilişkin devlet ihaleleri. (Kaynak: Jamestown Vakfı)[38]

2016 ve 2017 yıllarında 90.000'in üzerinde polis memuru görevlendirildi (son yedi yıl içinde topladıklarının iki katı) ve bölgede 7300'e kadar ağır koruma altındaki kontrol noktası belirledi. Eyalet dünyanın en ağır güvenlik kontrolleri altındaki bölgelerinden biri olarak tanınmaya başlandı. Yavaş yavaş “eğitim yoluyla dönüşüm” kavramı ortaya çıkmaya başladı ve “aşırılıktan arındırma” kampanyaları ile sistematik olarak kullanıldı. Uluslararası medya Sincan'daki mevcut rejimi "dünyanın en kapsamlı polis devleti" olarak nitelendirdi.

Kamplar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sincan'ın Lop İlçesi'ndeki bir kampta komünist parti iktidarının propagandaları dinletilen kamp tutukluları (Nisan 2017).[39][40]

Sincan'daki yeniden yapılanma kampları kentsel alanlarda çoğu mevcut meslek okullarından, komünist parti okullarından, sıradan okullardan veya diğer resmi binalardan dönüştürülürken, banliyö veya kırsal alanlarda kampların çoğu yeniden eğitim amacıyla özel olarak inşa edilmiştir. Bu kamplar silahlı kuvvetler veya özel polisler tarafından korunmakta ve hapishane benzeri kapılar, çevre duvarları, güvenlik çitleri, gözetleme sistemleri, gözetleme kuleleri, güvenlik odaları ve silahlı polisler için tesisler vb. çoğu uydu görüntülerinde açıkça görülmektedir.[41]

Muamele

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tutuklular ayrıca, alkollü içki içmeye ve İslam'da yasaklanmış domuz eti yemeye de zorlanmaktadır. Bazı tutuklulara bilinmeyen ilaçlar verilmekte, bazıları intihara teşebbüs etmektedir. Bu tedavilerin yan etkileri çok ciddi olabileceği, hatta bazen Muhammed Salih Hacı, Dolkun Isa'nın annesi Ayhan Memet ve diğer insanların bu tesislerdeki ölümlerinin nedeni olabileceği iddia edilmektedir.[34][42]

New York Times ve ICIJ sızıntıları

[değiştir | kaynağı değiştir]

16 Kasım 2019 tarihinde New York Times gazetesi, 400 belgeden oluşan kapsamlı bir sızıntı yayınladı. Bunlar Şi Cinping'in eylemlerinden hesap sorulmasını isteyen bir Çin hükûmeti çalışanından sağlandı. New York Times, sızıntının Komünist Parti üyeleri arasında Sincan'daki baskılara ilişkin hoşnutsuzluğa işaret ettiğini belirtti. Belgeleri anonim olarak sızdıran hükûmet yetkilisi "Bay Şi dahil olmak üzere parti liderlerinin toplu gözaltılar için suçluluktan kaçmasını önleme" niyetiyle belgeleri sızdırdığını açıkladı.[14]

Onlar kadar sert davranmalıyız ve kesinlikle merhamet göstermemeliyiz. -Şi Cinping, 2014 (Çinceden tercüme edilmiştir)[14]

五、他们犯罪了吗？会被判刑吗？
答：他们没犯罪，不会判刑。他们只是思想上受到了不良思想的感染……

Beş: [Ebeveynlerim] suç mu işlediler? Kovuşturulacaklar mı?
Cevap: Suç işlemediler, ayrıca kovuşturulmayacaklar. Onlar sadece sağlıksız düşünceler tarafından enfekte olmuşlar...

Kaynak: New York Times'a sızdırılan "Xinjiang Papers" belgelerinin arasındaki "Erkek Ve Kız Çocuk Soru Cevap Taktik Rehberi"nden (子女问答策略) bir alıntı.[14]

New York Times, eve dönen Uygur öğrencilerine mesaj iletmeyi amaçlayan ve arkadaşlarının kamplarda bulunan kayıp akrabaları hakkında soru soran belgelere dikkat çekti. Bu belgeler kamplarda tutulan insanların bir suç işlemediğini kabul etmektedir. Belgeler ayrıca hükûmet personelinin öğrencilere hiçbir suç işlenmediğini, aksine "[Tutukluların] düşüncelerinin sağlıksız düşüncelerden etkilenmiş olduğunu" belirtmeleri gerektiğini belirtmektedir.[14] Bu belgelerde Şi'nin Komünist Parti iktidarına yönelik tehditleri Sovyetler Birliği'nin "ideolojik kayıtsızlık ve iradesiz liderlik" yüzünden çökmesine benzer bir tehlike olarak değerlendirdiği görülmektedir.[14] Sincan bölgesindeki şiddetin Çin'in geri kalanında sosyal istikrara zarar verebileceği konusunda ise Şi “sosyal istikrar şoklara maruz kalacak, her etnik kökene sahip insanların genel birliği zedelenecek ve reform, kalkınma ve istikrar açısından genel durum zarar görecek” demektedir.[14]

China Daily gazetesi 2018 yılında Komünist Parti yetkilisi Wang Yongzhi'nin "ciddi disiplin ihlalleri" nedeniyle görevden alındığını bildirmişti.[14][43] Wang'ın itirafının bir kopyasına ulaşan (rapora göre bu itiraf baskı altında imzalanmıştır) New York Times, Wang'ın 7000 tutukluyu serbest bıraktığı ve Uygurlara fazla hafif davrandığı için görevden alındığını ileri sürdü. Wang'ın üstlerine Uygurlara yönelik eylemlerin hoşnutsuzluğa neden olacağından ve dolayısıyla gelecekte daha fazla şiddete neden olacağından endişe duyduğunu söylediği görülmektedir.[14] Yine sızan belgelere göre Wang, üstten gelen direktiflerin yerine, "parti merkez liderliğinin Sincan için stratejisini görmezden gelip buna meydan okumuştur ... Toplanması gereken herkesi toplamayı reddetmiştir."[14]

New York Times sızıntısından bir hafta sonra, 24 Kasım 2019'da Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) "China Cables" olarak bilinen bir dizi belge yayınladı. Bunların arasında kampları işletmek için bir "operasyon kılavuzu" ve hem Sincanlılara yönelik, hem de kampların içindeki hayatı düzenlemek için kullanılan öngörücü polislik ve yapay zeka yöntemlerini detaylı olarak aktaran belgeler bulunmaktadır.[44][45]

Uluslararası tepkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Temmuz 2019 Birleşmiş Milletler İHYK beyanları

[değiştir | kaynağı değiştir]

8 Temmuz 2019 tarihinde, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği'ne (BMİHYK) teslim edilen ve 22 ülke tarafından imzalanan bir beyanda Çin'deki yaygın gözetim ve baskılara ilişkin kaygılar ifade edilerek kitlesel tutuklamalara son verilmesi için çağrı yapıldı.[46][47] Bu beyanı imzalayan ülkeler ağırlıklı olarak Batı ülkeleridir.

Çin'in Sincan politikasını eleştiren bu ilk beyanın teslimi sonrasında 12 Temmuz 2019 tarihinde "Sincan'da elde ettiği büyük başarılar" nedeniyle Çin'i destekleyen başka bir beyan 37 ülke tarafından imzalandı ve BMİHYK'ne teslim edildi.[46][48] Çin Hükûmeti'ni destekleyen bu beyanı imzalayan ülkelerin arasında birçok Müslüman ülkesi ve Çin Hükûmeti ile yakın ilişkisi olan birçok diğer devlet yer almaktadır. Katar da bu ülkelerin arasındaydı fakat 21 Ağustos 2019 tarihinde Çin'in Sincan politikasına yönelik desteğini geri çekti.[49]

Konum Sayı Devletler Harita
Eleştiren 22 (8 Temmuz imzaları) Almanya, Avustralya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İzlanda, Japonya, Kanada, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Norveç ve Yeni Zelanda[49]
Destekleyen 37 (12 Temmuz imzaları) Angola, Bahreyn, Belarus, Birleşik Arap Emirlikleri, Bolivya, Burkina Faso, Burundi, Cezayir, Eritre, Filipinler, Gabon, Güney Sudan, Kamboçya, Kamerun, Katar, Komorlar, Kongo Cumhuriyeti, Kongo DC, Kuveyt, Kuzey Kore, Küba, Laos, Mısır, Myanmar, Nijerya, Pakistan, Rusya, Somali, Sudan, Suriye, Suudi Arabistan, Tacikistan, Togo, Türkmenistan, Umman, Venezuela ve Zimbabve[46]
Desteğini sonradan geri çeken
 1 Katar[49]

Ülkelerine ve bölgelerine göre tepkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Amerika Birleşik Devletleri-Çin ilişkileri

Afrika

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Afrika-Çin ilişkileri
  • Yukarıda gösterildiği üzere Çin Hükûmeti'nin Sincan politikasını resmen destekleyen ülkelerin arasında birçok Afrika ülkesi yer almaktadır. Çin Hükûmeti'ni Sincan konusunda eleştiren ülkelerin arasında ise hiçbir Afrika ülkesi yer almamaktadır.
  • Çin Komünist Partisi'nin İngilizce yayımlanan China Daily gazetesinin 20 Eylül 2019 tarihli haberine göre, 9 ile 12 Eylül 2019 tarihleri arasında Burundi, Uganda, Lesotho, Sudan, Zimbabve ve Cibuti gibi ülkeler dahil olmak üzere 16 Afrika ülkesinden diplomatlar ve bazı Afrika Birliği temsilcileri Çin Hükûmeti'nin davetiyle Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne bir resmi ziyarette bulundu ve çeşitli toplulukları, camileri ve işletmeleri gezdiler. Haberin aktardığına göre ziyaretçiler ayrıca Turpan şehrindeki bir "mesleki eğitim merkezi"ne de götürüldüler ve Çin Hükûmeti'nin "toplumsal uyumu teşvik etme, vatandaşların din özgürlüğünü güvence altına alma ve geleneksel etnik azınlık kültürünü miras alma" çabalarını övdüler.[51]

Kazakistan

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Çin-Kazakistan ilişkileri

Pakistan

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Çin-Pakistan ilişkileri

Rusya

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Çin-Rusya ilişkileri

Suudi Arabistan

[değiştir | kaynağı değiştir]
Çin'in Sincan kamplarına ilişkin politikasını destekleyen Suudi Arabistan veliaht prensi Muhammed bin Selman[52]
Ayrıca bakınız: Çin-Suudi Arabistan ilişkileri

Türkiye

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Çin-Türkiye ilişkileri
  • Şubat 2019'da Türkiye medyasında Uygur halk ozanı Abdurehim Heyit'in gözaltındayken öldüğü yönünde iddiaların ortaya çıkması sonrasında Türkiye Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy, "Sincan Uygur Özerk Bölgesindeki Uygur Türklerinin ve diğer Müslüman toplulukların temel insan haklarını ihlal eden uygulamalar" ile ilgili bir açıklama yapmıştır. Bu açıklama kapsamında "Uygur Türklerinin temel insan haklarına saygı göstermeye ve toplama kamplarını kapatmaya davet ediyoruz" şeklinde Çin makamlarına yönelik bir çağrıda bulunmuştur.[57]
  • Çin devlet medyası Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Temmuz 2019'da Çin'de yaptığı resmî görüşme sırasında "Tüm etnik gruplardan insanların Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde müreffeh ve mutlu bir yaşam sürdüğü bir gerçektir" ifadesinde bulunduğunu söylemiştir.[58] Bunun ardından Türkiye resmî makamları tarafından söz konusu ifadenin yanlış çevirildiği belirtilmiştir.[59] Ayrıca dış basında Erdoğan'ın bazılarının "Türk-Çin ilişkileri"ni bozmak amacıyla Sincan Sorunu'nu suistimal ettiğini söylediği da iddia edilmiştir.[60][61][62]
  • Çin Devleti'ne bağlı Çin Uluslararası Radyosu'nun (CRI) Türkçe sürümü "CRI Türk", Vatan Partisi Başkanı Doğu Perinçek'in Çin'in Sincan politikası konusunda şöyle bir açıklamada bulunduğunu belirtmiştir: "Şunu söyleyebilirim; Çin, insan hakları açısından, çeşitli milliyetlerin özgürlükleri ve kendi kültürlerini geliştirmeleri açısından, dünyaya örnek olacak bir uygulama yürütmektedir." Bu kaynağa göre Perinçek, 3 Aralık 2019 tarihinde ABD Temsilciler Meclisinde "2019 Uygur İnsan Hakları Politikası" yasa tasarısının onaylanmasını Çin'de "ayrılıkçı terör"e yönelik bir teşvik ve Çin'in "toprak bütünlüğü"ne karşı "saygısızlık" olarak görmektedir.[63]

Uluslararası kuruluşlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa Birliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Birleşmiş Milletler

[değiştir | kaynağı değiştir]

İslam İşbirliği Teşkilatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

1 Mart 2019 tarihinde İslam İşbirliği Teşkilatı, "Çin Halk Cumhuriyeti’nin Müslüman vatandaşlarına bakım sağlama çabalarını takdir eden" bir belge yayınladı.[64][65][66][67]

İnsan hakları örgütleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer

[değiştir | kaynağı değiştir]

Futbolcu Mesut Özil, 13 Aralık 2019 tarihinde "#HayırlıCumalarDoğuTürkistan" hashtag'i altında Instagram ve diğer resmi sosyal medya hesaplarında Doğu Türkistan bayrağı arka planıyla "Çin'in Uygur Türklerine uyguladığı zulüm ve diğer insan hakları ihlalleri"ne dikkat çeken gönderiler paylaştı ve dünya çapındaki Müslümanların bu konudaki sessizliklerini eleştirdi. Bunun ardından Özil'in Arsenal futbol kulübü, Çin ile ticari ilişkilerinin zarar görmemesi için Sina Weibo sitesindeki resmî hesabı üzerinden Özil'in yorumlarının kişisel olup resmen kulüple ilgisi olmadığını belirten bir bildiri yayınladı.[68] 15 Aralık 2019 tarihinde ise Çin'in devlet televizyon kanalı CCTV, Arsenal'ın o gün Manchester City takımına karşı oynayacağı Premier League maçını yayın programından kaldırdı.[69]

10 Ağustos 2020 tarihinde, ABD ve Britanya'daki Hristiyan, Müslüman ve Yahudi toplumların önde gelen liderleri ile Britanya Budist Toplumu başkanının aralarında bulunduğu 76 inanç grubu ve inanç lideri Çin'de ve özel olarak da Sincan'da Uygurların ve Müslümanların durumuna dikkat çeken bir bildiri yayınladılar.[70] Bildiri "İnanç gruplarının liderleri ve dini liderler olarak, Holokost'tan bu yana en korkunç in trajedilerden birine, Çin'deki Uygurların ve diğer Müslümanların olası soykırımına dikkat çekerek herkes için insan onurunu savunmak adına bir araya geliyoruz." Çin'de Uygurlara ve diğer Müslümanlara karşı "açlık, işkence, cinayet, cinsel şiddet, köle emeği ve zorla organ çıkarma" gibi "birçok zulüm ve kitlesel mezalim" gerçekleştirildiği belirtilen bildirilerde "parlamenterlerin, hükûmetlerin ve hukukçuların [bunları] soruşturma sorumluluğu" olduğu vurgulandı. "Holokost zamanında bazı Hristiyanların ve Müslümanların Yahudileri kurtardığı" da belirtilerek Dietrich Bonhoeffer'in şu ünlü sözü hatırlatıldı: “Kötülük karşısında sessiz kalmak da kötülüktür.” Liderler bildirilerini şu sözlerle noktaladılar: "Bizler Uygurların yanındayız. Aynı zamanda tüm Çin'de din ve inanç özgürlüğü üzerinde Kültür Devrimi'nden bu yana en kötü baskıları yaşayan Tibetli Budistlerin, Falun Gong uygulayıcılarının ve Hristiyanların da yanındayız. Her yerdeki inanç ve vicdan sahibi insanları bu kitlesel mezalimlerin sona erdirilmesi için dualarıyla, dayanışma ve eylemleriyle bize katılmaya çağırıyoruz. Basit bir şekilde, adalet için, bu suçların soruşturulması için, sorumlulardan hesap sorulması için ve insan onurunun yeniden sağlanmasına yol açılması için çağrıda bulunuyoruz."

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]

Beyaz kitaplar

[değiştir | kaynağı değiştir]
ile ilgili metin bulabilirsiniz.

Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Konseyi'ne bağlı Devlet Konseyi Bilgi Bürosu'nun Sincan Sorunu'na ilişkin yayımladığı resmî beyaz kitaplar.

Sızdırılmış hükûmet belgeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dipnot ve diğer kaynaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Zenz, Adrian (1 Temmuz 2020). "China's Own Documents Show Potentially Genocidal Sterilization Plans in Xinjiang". Foreign Policy. 29 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2024. 
  2. ^ Stewart, Phil (4 Mayıs 2019). "China putting minority Muslims in 'concentration camps,' U.S. says". Reuters. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2019. 
  3. ^ a b Rappeport, Alan; Wong, Edward (4 Mayıs 2018). "In Push for Trade Deal, Trump Administration Shelves Sanctions Over China's Crackdown on Uighurs". The New York Times. 7 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2019. 
  4. ^ Qin, Amy (28 Aralık 2019). "In China's Crackdown on Muslims, Children Have Not Been Spared". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2021. 
  5. ^ "Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin daha güzel geleceği için:Mesleki beceri eğitimi (1)". China Xinjiang. Çin Kıtalararası İletişim Limitet Şirketi. 12 Aralık 2019. 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2019. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya" 新疆的反恐、去极端化斗争与人权保障. Xinhuanet.com. 18 Mart 2019. 26 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2019. 
  7. ^ shilei. "Arşivlenmiş kopya" 新疆维吾尔自治区去极端化条例. Xjpcsc.gov.cn. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2019. 
  8. ^ "Full Text: Vocational Education and Training in Xinjiang". Xinhua. Pekin. 16 Ağustos 2019. 2 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2019. 
  9. ^ "Xinjiang de fankong, qu jiduanhua douzheng yu renquan baozhang" 新疆的反恐、去极端化斗争与人权保障 (Çince). Xinhua. 18 Mart 2019. 18 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2019. 
  10. ^ "Xinjiang Weiwuer Zizhiqu qu jiduanhua tiaoli" 新疆维吾尔自治区去极端化条例. Xinjiang People's Congress Standing Committee. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2019. 
  11. ^ "Full Text: Vocational Education and Training in Xinjiang". Xinhua. Pekin. 16 Ağustos 2019. 16 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2019. 
  12. ^ Gao, Charlotte (8 Kasım 2018). "Xinjiang Detention Camp or Vocational Center: Is China 'Calling A Deer A Horse'?". The Diplomat. 4 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020. 
  13. ^ "A Summer Vacation in China's Muslim Gulag". Foreign Policy. 28 Şubat 2018. 3 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2018. 
  14. ^ a b c d e f g h i j k Ramzy, Austin; Buckley, Chris (16 Kasım 2019). "'Absolutely No Mercy': Leaked Files Expose How China Organized Mass Detentions of Muslims". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 8 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2019. 
  15. ^ Kate O’Keeffe and Katy Stech Ferek (14 Kasım 2019). "Stop Calling China's Xi Jinping 'President,' U.S. Panel Says". The Wall Street Journal. 18 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2019. 
  16. ^ "Arrests skyrocketed in China's Muslim far west in 2017". France24. AFP. 25 Temmuz 2018. 6 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2019. 
  17. ^ "'Permanent cure': Inside the re-education camps China is using to brainwash Muslims". Business Insider. 26 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2018. 
  18. ^ "China: Big Data Fuels Crackdown in Minority Region". Human Rights Watch. 21 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2018. 
  19. ^ "China detains thousands of Muslims in re-education camps". ucanews.com. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2017. 
  20. ^ "High Numbers of Uyghurs Targeted for Re-Education Camps". Voice of America. 30 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2017. 
  21. ^ Michael, Clarke (25 Mayıs 2018). "Xinjiang's "transformation through education" camps". The Interpreter. Lowy Institute. 3 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2018. 
  22. ^ "Why are Muslim Uyghurs being sent to 're-education' camps". Al Jazeera. 8 Haziran 2018. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2018. 
  23. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :5 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  24. ^ Thum, Rian; Harris, Rachel; Leibold, James; Batke, Jessica; Carrico, Kevin; Roberts, Sean R. (4 Haziran 2018). "How Should the World Respond to Intensifying Repression in Xinjiang?". ChinaFile. Center on U.S.-China Relations at Asia Society. 1 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2018. 
  25. ^ "Rights groups criticise sharp rise in arrests in China's Xinjiang province". The Irish Times. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2018. 
  26. ^ "China's reeducation camps for Muslims are beginning to look like concentration camps". Vox. 24 Ekim 2018. 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2019. 
  27. ^ "China steps up surveillance on Xinjiang Muslims". Financial Times. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2018. 
  28. ^ "Thousands of Uyghur Muslims detained in Chinese 'political education' camps". CNN. 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2018. 
  29. ^ "100 Christians sent to 're-education' camps in Xinjiang". Business Insider. 16 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2018. 
  30. ^ Shih, Gerry; Kang, Dake (18 Mayıs 2018). "Muslims forced to drink alcohol and eat pork in China's're-education'camps, former inmate claims". The Independent. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2018. 
  31. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; cc2 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  32. ^ "China Uighurs: One million held in political camps, UN told". BBC. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2018. 
  33. ^ "U.N. says it has credible reports that China holds million Uighurs in secret camps". Reuters. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2018. 
  34. ^ a b "Former inmates of China's Muslim 'reeducation' camps tell of brainwashing, torture". The Washington Post. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2018. 
  35. ^ "Islamic Leaders Have Nothing to Say About China's Internment Camps for Muslims". Foreign Policy. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2018. 
  36. ^ "Inside the re-education camps China is using to brainwash muslims". Business Insider. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2018. 
  37. ^ "China has built 380 internment camps in Xinjiang, study finds". The Guardian. 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020. 
  38. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; jt-15may isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  39. ^ "Knocking the door of the mind with emotion, use reasons to ease the mood of the people". Web.archive.org. 14 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017. 
  40. ^ "The Repression of Uyghurs Is Now an All-Out War Against a People". thediplomat.com. 10 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2018. 
  41. ^ "Chinese blogger documents the construction of 31 new mass re-education camps in Xinjiang". amityunderground.com. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2018. 
  42. ^ "Muslims forced to drink alcohol and eat pork in China's 're-education' camps". The Independent. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2018. 
  43. ^ Yin, Cao (27 Mart 2018). "Xinjiang official removed, expelled". China Daily. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2019. 
  44. ^ "Exposed: China's Operating Manuals For Mass Internment And Arrest By Algorithm". ICIJ. 24 Kasım 2019. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2019. 
  45. ^ "Data leak reveals how China 'brainwashes' Uighurs in prison camps". BBC. 24 Kasım 2019. 23 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2019. 
  46. ^ a b c "Which Countries Are For or Against China's Xinjiang Policies?". The Diplomat. 15 Temmuz 2019. 11 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2019. 
  47. ^ Cumming-Bruce, Nick (10 Temmuz 2019). "China Rebuked by 22 Nations Over Xinjiang Repression". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 31 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2019. 
  48. ^ Miles, Tom (13 Temmuz 2019). "Saudi Arabia and Russia among 37 states backing China's Xinjiang policy". Reuters. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2019. 
  49. ^ a b c Fattah, Zainab (21 Ağustos 2019). "Qatar Withdraws Support for China Over Its Treatment of Muslims". Bloomberg News. 30 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019. 
  50. ^ "Uygur Türklerine yönelik 'insan hakları ihlalleri' nedeniyle Çin'e yaptırım uygulanmasını öngören yasa tasarısı ABD Temsilciler Meclisi'nden geçti". BBC Türkçe. 4 Aralık 2019. 6 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2019. 
  51. ^ "Diplomats from African countries visit Xinjiang" (İngilizce). China Daily. 20 Eylül 2019. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019. 
  52. ^ "Saudi crown prince defends China's right to fight 'terrorism'". Al Jazeera (İngilizce). 23 Şubat 2019. 19 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2019. 
  53. ^ Bag, Mustafa (23 Şubat 2019). "Suudi Arabistan'dan Çin'e Uygur toplama kampı desteği: Pekin'in terörle mücadelesine saygılıyız". Euronews. 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2019. 
  54. ^ Ensor, Josie (22 Şubat 2019). "Saudi crown prince defends China's right to put Uighur Muslims in concentration camps". The Daily Telegraph (İngilizce). 14 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2019. 
  55. ^ "Saudi Arabia's Mohammed bin Salman Defends China's Use of Concentration Camps for Muslims During Visit to Beijing". Newsweek (İngilizce). 22 Şubat 2019. 10 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2019. 
  56. ^ Ma, Alexandra (23 Şubat 2019). "Saudi crown prince defended China's imprisonment of a million Muslims in internment camps, giving Xi Jinping a reason to continue his 'precursors to genocide'". Business Insider. 14 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2019. 
  57. ^ "SC-06, 9 Şubat 2019, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy'un Uygur Türklerine Yönelik Ağır İnsan Hakları İhlalleri ve Halk Ozanı Abdurrehim Heyit'in Vefatı Hakkındaki Soruya Cevabı". Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. 9 Şubat 2019. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019. 
  58. ^ "China says Turkey president offered support over restive Xinjiang". Reuters (İngilizce). 2 Temmuz 2019. 31 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2019. 
  59. ^ Mai, Jun (2 Temmuz 2019). "Turkish President Recep Tayyip Erdogan's 'happy Xinjiang' comments 'mistranslated' in China". South China Morning Post (İngilizce). 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2019. 
  60. ^ Westcott, Ben (22 Temmuz 2019). "Erdogan says Xinjiang camps shouldn't spoil Turkey-China relationship". CNN (İngilizce). 17 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2019. 
  61. ^ Ma, Alexandra. "The last major opponent of China's Muslim oppression has retreated into silence. Here's why that's a big deal". Business Insider (İngilizce). 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2019. 
  62. ^ "Erdogan says solution possible for China's Muslims". South China Morning Post (İngilizce). 4 Temmuz 2019. 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2019. 
  63. ^ "Perinçek'ten ABD'nin Xinjiang'la ilgili yasa tasarısına tepki". CRI Türk. 8 Aralık 2019. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019. 
  64. ^ Deif, Farida (21 Mart 2019). "A Missed Opportunity to Protect Muslims in China". İnsan Hakları İzleme Örgütü (İngilizce). 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2019. 
  65. ^ "With Pressure and Persuasion, China Deflects Criticism of Its Camps for Muslims". New York Times (İngilizce). 8 Nisan 2019. 26 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2019. 
  66. ^ Goodenough, Patrick (15 Temmuz 2019). "China Thanks 37 Countries, Including Islamic States, for Praising Its Uighur Policies". CNS News (İngilizce). 26 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2019. 
  67. ^ Chan, Holmes (14 Mart 2019). "Organisation of Islamic Cooperation 'commends' China for its treatment of Muslims". Hong Kong Free Press (İngilizce). 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2019. 
  68. ^ Ames, Nick. "Arsenal distance themselves from Mesut Özil comments on Uighurs' plight" (İngilizce). The Guardian. 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2019. 
  69. ^ Reuters (15 Aralık 2019). "Chinese state broadcaster pulls Arsenal v Man City after Mesut Özil criticism" (İngilizce). The Guardian. 22 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2019. 
  70. ^ "Statement by Faith Leaders and Leaders of Belief-Based Communities" (İngilizce). 10 Ağustos 2020. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2020. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Sincan yeniden eğitim kampları ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sincan_yeniden_eğitim_kampları&oldid=33341134" sayfasından alınmıştır