İçeriğe atla

Robert Mugabe

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Robert Mugabe
2. Zimbabve Devlet Başkanı
Görev süresi
31 Aralık 1987 - 21 Kasım 2017
(29 yıl, 325 gün)
Yerine geldiği Canaan Banana
Yerine gelen Phelekezela Mphoko (geçici)
1. Zimbabve Başbakanı
Görev süresi
18 Nisan 1980 - 31 Aralık 1987
(7 yıl, 257 gün)
Yerine gelen Morgan Tsvangirai(2009'da)
Afrika Birliği Başkanı[1]
Görev süresi
30 Ocak 2015 - 30 Ocak 2016
Yerine geldiği Muhammed Veled Abdül Aziz
Yerine gelen Idriss Déby
Kişisel bilgiler
Doğum 1924
Ölüm 6 Eylül 2019
Dini Katolik
İmzası

Robert Gabriel Mugabe (21 Şubat 1924 - 6 Eylül 2019), Zimbabveli siyasetçi. Mugabe, Afrika ülkesi Zimbabve'de 1987 ile 2017 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur. Mugabe makamdaki son yıllarında dünyada görevdeki en yaşlı devlet başkanı olarak görev yapmıştır.

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mugabe, 1970'li yıllarda lideri olduğu Zimbabve Afrikalı Ulusal Birliği'yle, çoğunluğu beyaz olan Rodezya hükûmetine karşı sürdürdüğü gerilla savaşı sonucunda ün kazanmıştır.

Ülkesinin 1980 yılında bağımsızlığını kazanması sonrasında gerçekleştirilen genel seçimlerde partisi Zimbabve Afrikalı Ulusal Birliği (Zimbabwe African National Union - ZANU) ile mümkün olan 100 sandalyenin 57'sini elde ederek zaferle çıkan Mugabe, bu sayede bağımsız ülkenin ilk başbakanı olarak bu makama gelmiştir. Hükûmet başkanlığı döneminde birçok alanda ülkesine atılım yapmasını sağlayan Mugabe, siyahi Afrikalılar ile beyaz Avrupalıların birlikte ülkeyi inşa etmesi gerektiğini ifade etmiş ve geçmişi geçmişte bırakma deyimi ile yeni bir sayfa açılmasını hedeflemiştir. Bu süreçte siyahilerin yaşam standartlarını geliştirmeye çalışan Mugabe, aynı süreçte sağlık, eğitim, tarım alanlarında da uyguladığı politikalar ile Zimbabve'ye önemli bir ivme kazandırmıştır.[2] İktidarı döneminde yetersiz beslenen çocukların oranı %22'den (1980) %12'ye (1990) düşmüş, ortalama yaşam süresi 1990'da 1980'e göre gözle görülür artış sağlanmış, çocuk ölüm oranlarında da veriler bin doğumda 86'dan 49'a kadar düşürülmüştür. Ekonomik alanda da Zimbabve 1980'den 1989 yılına kadar yıllık olarak %4,47 düzeyinde büyüme göstermiştir.[3][4]

1982 yılına kadar hükûmet ortağı olan Joshua Nkomo ve partisi Zimbabve Afrika Halkları Birliği ile söz konusu yılda koalisyon ortaklığına son veren Mugabe, Nkomo ve partisi ZAPU'yu kendisini devirmekle suçlamıştır. Nkomo'yu hükûmet dışında bırakan Mugabe, ZAPU mensuplarına karşı da sert bir tutum içerisine girmiştir. Bu olaylardan sonra ülke içerisinde yaşanan çatışmalarda çoğunluğu Nkomo'nun etnik kökeni olan Ndebeleler olmak üzere binlerce kişi ölmüştür.[5]

1985 yılında düşman olarak görülen Nkomo ve partisi ZAPU ile anlaşma yapılarak yeniden barışın önü açılmış, Nkomo da başbakan yardımcısı olarak hükûmete dahil etmiştir. 1987 yılında dönemin devlet başkanı Canaan Banana'dan görevi devralarak ülkenin ikinci devlet başkanı olarak makama çıkan Mugabe, başbakanlık makamını da ortadan kaldırmıştır.

Mugabe iktidara geldikten sonra gerçekleştirilen 1990, 1996, 2002, 2008 ve 2013 seçimlerinden de başarılı bir şekilde çıkarak görevini sürdürmüştür.

Dünya çapında birçok eleştiriye tabi tutulan Mugabe dönemi yolsuzluk, siyasi muhalefeti bastırmak, toprak reformunu kötü idare etmek, ekonomiyi kötü yönetmek ve insan haklarını ihlal etmekle suçlanmaktadır. Zimbabve, 2007 yılı itibarıyla dünyanın en yüksek enflasyon oranına sahip ülkesi konumundadır.[6][7]

Mugabe 2015 yılında Konfüçyüs Barış Ödülü'ne layık görülmüştür.[8]

Devlet başkanlığı döneminde uyguladığı baskıcı politikalar nedeniyle birçok kez uluslararası alanda eleştirilere maruz kalan Mugabe, Avrupa Birliği'nin kendisine 2008 yılından itibaren AB ülkelerini ziyaret etmesini yasaklaması ile Zimbabve devlet başkanı olarak sadece AB dışında olan ve geçiş için İtalya'nın izin verdiği Vatikan'a gidebilmiştir.

Mugabe 2015 yılında Afrika Birliği'nde başkan olarak seçilmiş ve bu görevi Ocak 2016'ya kadar sürdürmüştür.[9] Avrupa Birliği bu süreçte kendisine Afrika Birliği Başkanı olarak AB ülkelerine geçici olarak giriş izni vereceğini açıklamıştır.[10]

15 Kasım 2017 tarihinde ülkede gerçekleştirilen askerî darbe sonucu Mugabe'nin eşi ile birlikte ev hapsine alındığı yönünde bilgiler iletilmiştir.[11] Darbe girişiminin ardından 16 Kasım 2017 tarihinde Mugabe ile Chiwenga önderliğindeki ordu yetkililerin Güney Afrika Cumhuriyeti'nden yetkililer öncülüğünde devlet başkanlığı sarayında bir araya geldikleri bildirilmiştir. Yapılan görüşmede Mugabe'nin istifa etmeyeceğini söylediği ifade edilmiştir.[12] Ordunun bu görüşme için ev hapsinde tutulan Mugabe'ye izin verdiği ifade edilmiştir.

19 Kasım 2017 tarihinde Mugabe'nin başkanlığını yürüttüğü ZANU-PF yaptığı açıklama ile ordu ile yaptığı müzakerelerde olumlu adım atmamasını gerekçe göstererek Mugabe'yi genel başkanlıktan ve partiden ihraç ettiklerini açıklamıştır. Parti yeni genel başkan olarak Mnangagwa'nın seçildiğini ifade etmiştir. Ayrıca söz konusu açıklamada şayet Mugabe pazartesi öğlene kadar kendi isteğiyle istifa etmemesi durumunda meclis tarafından görevinden alınacağı açıklanmıştır.[13]

Partiden bu yönde açıklamalar yapılmasına rağmen devlet başkanı Mugabe 20 Kasım 2017 tarihinde yaptığı açıklamada parti kongresinin birkaç hafta içerisinde kendi başkanlığında toplanacağını ifade etmiştir.[14] Aynı gün ZANU-PF'den yapılan başka bir açıklamada Mugabe'ye verilen sürenin dolduğu, Salı günü ulusal meclisin Mugabe'yi gerçekleri görememe, görevi eşine devretme, kaotik yönetim gibi nedenlerle görevden uzaklaştırma gündem maddesi ile toplanarak sürecin başlatılacağı açıklanmıştır.[15]

21 Kasım 2017 tarihinde Mugabe'yi görevden alma maddesi ile toplanan mecliste, meclis başkanı Mugabe'nin kendilerine ulaşan istifa mektubunu okuyarak, Mugabe'nin kendi isteğiyle görevinden ayrıldığını açıklamıştır.[16]

Hastalık ve ölümü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mugabe, 2019 yılının Nisan ayında hastaneye kaldırıldı, tıbbi tedavi için Singapur'a gitti.[17][18] 6 Eylül 2019'da, 95 yaşında Singapur'daki Gleneagles Hastanesi'nde öldü.[19][20][21] Ölüm sebebi henüz doğrulanmadı.[22]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Zimbabwe's Mugabe, 90, becomes African Union chairman". Reuters. 30 Ocak 2015. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2020. 
  2. ^ "Mugabe dönemi hakkında bilgiler". 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016. 
  3. ^ Zimbabve ekonomisi hakkında veriler ve bilgiler[ölü/kırık bağlantı]
  4. ^ Kaynak:Dünya Bankası Raporu - 1991, Sayfa 9-10
  5. ^ "Kaynak: welt.de, Mugabe kasaplarının ilerlemesine izin veriyor, Erişim:19 Ağustos 2016". 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016. 
  6. ^ (İngilizce) 'Panicked' Zimbabwe government postpones inflation announcement, Cape Times, 17 Nisan 2007 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ (İngilizce) Zimbabwe inflation 'to hit 1.5m%', Guardian, 21 Haziran 2007 9 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  8. ^ "Zimbabwean dictator Robert Mugabe is the latest strongman to win China's Confucius Peace Prize". 8 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2015. 
  9. ^ "Zimbabwe's Mugabe, 90, becomes African Union chairman". Reuters. 30 Ocak 2015. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016. 
  10. ^ "Kaynak:zeit.de, Mugabe, Afrika Birliği başkanı olarak AB'ye gelebilir, Erişim:19 Ağustos 2016". 5 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016. 
  11. ^ "Zimbabve'de ordu yönetime el koydu". 17 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2017. 
  12. ^ "Mugabe askerî yetkililer ile görüşme gerçekleştirdi". 18 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017. 
  13. ^ "Mugabe partisi tarafından ihraç edildi". 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2017. 
  14. ^ "Mugabe partisinin kongresine başkanlık yapacağını açıkladı". 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2017. 
  15. ^ "Zimbabve meclisi Mugabe'yi görevden alma sürecini başlatıyor". 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2017. 
  16. ^ "Mugabe istifa etti". 21 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2017. 
  17. ^ Burke, Jason; Smith, David (6 Eylül 2019). "Robert Mugabe: former Zimbabwean president dies aged 95". The Guardian. 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2019. 
  18. ^ "Zimbabwe's former president Robert Mugabe dies in Singapore". Reuters. 6 Eylül 2019. 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2019. 
  19. ^ "Eski Zimbabve lideri Mugabe, hayatını kaybetti". 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2019. 
  20. ^ "Zimbabwe ex-President Robert Mugabe dies aged 95". BBC News. 6 Eylül 2019. 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2019. 
  21. ^ Cotterill, Joseph (6 Eylül 2019). "Zimbabwe dictator Robert Mugabe dies at 95". Financial Times. 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2019. 
  22. ^ "Robert Mugabe has died; Zimbabwe's founding father turned strongman dies at 95 cause of death unknown". CBS News (İngilizce). 6 Eylül 2019. 9 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2019. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Robert Mugabe ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Robert_Mugabe&oldid=34045360" sayfasından alınmıştır