İçeriğe atla

Pasaport

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları için Pasaport (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Çeşitli pasaportlar
Bir Osmanlı vatandaşının 24 Temmuz 1900'de çıkartılmış pasaportu
Rus ve Başkır dillerinde SSCB pasaportu, 1959

Pasaport, yabancı ülkelere gidecek olanlara yetkili kuruluşça verilen, yabancı ülke yetkililerinin kimlik incelemesinde geçerli olan belgedir.[1][2][3]

Türkiye'de bordo, pasaportlar İl ve İlçe Nüfus Müdürlükleri, yeşil ve gri pasaportlar yalnızca İl Nüfus Müdürlükleri tarafından yurt dışında ise dış temsilciliklerce (örn. konsolosluk) verilirken, siyah pasaport verme yetkisi Dışişleri Bakanlığı'ndadır. Pasaport Kanunu 15 Temmuz 1950'de kabul edilmiştir (5682 sayılı kanun). Pasaport Kanunu'na göre Türkiye'ye giriş için 3 zorunluluk vardır: giriş kapılarından girme, pasaport veya onun yerine geçen bir belge bulundurma, vize (sadece yabancılar için). Giriş çıkışlar ancak Bakanlar Kurulunca saptanır ve kara, hava, demir, deniz yollarını kapsar. Özellikle kara yolundaki giriş çıkışlarda kontrol komşu devletle karşılıklı gerçekleşir. Bakanlar Kurulunca belirlenmiş yollar dışında giriş çıkışlar yasaktır ve uymayanlar cezalandırılır. Batmakta olan bir gemiden can havliyle giriş yaparak karaya çıkanlar bundan ayrı tutulur. 1 Haziran 2010 tarihinden itibaren Türkiye'de e-pasaport sistemine geçilmiştir.

Pasaport, gerçek kişilere özgü bir belgedir. Pasaport Kanunu, Türk Vatandaşlığı Kanunu, Polis Kanunu ve Gümrük Kanunu konuyla yakından ilgilidir.

Pasaportun amaçları

  • yurttaşlığın kanıtı
  • bir devletin, uyruğuna başka ülkeye gitmede izin vermiş olduğunu göstermesi
  • pasaport sahibine gereken resmî kolaylık sağlanmasının belgesi olması
  • vizelerin üzerine işlenmesi
  • sınırlardan giriş ve çıkışlarda kanıt oluşturan damgaların üzerine vurulması. PK'ye göre, uyruk durumu düzgün olmayanlara ve yurtsuzlara da 'yabancılara mahsus damgalı pasaport' verilebilir.

2003 Kasım ayında Suriye'den 5 bin kişi 48 saatliğine bu belgeyle akrabalarını ziyaret için Hatay'a girip çıkmıştır.[kaynak belirtilmeli] Diğer belgeler ise: gemi adamı cüzdanı, demiryolu personeli kimlik belgesi, uçak mürettebatı belgesi.

Göçmenler, hükûmet temsilcisinin verdiği vesika veya göçmen belgesi ile pasaportsuz giriş çıkış yapabilirler. Mülteciler ise, Mültecilerin Hukuki Durumuna İlişkin Sözleşme (1951)'ye göre taraf devletlerden birinin mültecisi seyahat belgesi taşır, izinsiz girişlerinde cezalandırılmaz; sözleşmeye taraf devletlerden birinde ikamet etmeyenlerin girişi ise İçişleri Bakanlığı izniyle olur. Türkiye ile KKTC ve Türkiye ile Gürcistan arasındaki geçişlerde pasaport zorunluluğu yoktur, karşılıklı olarak kimlik belgesi ile giriş yapılabilir. Diğer tüm ülkelere seyahatlerde T.C. yurttaşlarının pasaport ibraz etmesi zorunludur. Bazı Avrupa Birliği ülkelerinden (Almanya, Belçika, Fransa, Hollanda, İspanya, İtalya, Lüksemburg, Malta, Portekiz ve Yunanistan) ayrıca İsviçre ve Lihtenştayn'dan gelen yabancıların Türkiye'ye belli bazı sınır kapılarından (örn: Atatürk Havalimanı) yaptıkları girişlerde pasaport yerine, o ülkelerin kimlik belgesini ibraz etmeleri yeterlidir. Belçika, Fransa, İspanya, İsviçre, Lüksemburg ve Portekiz pasaportları geçerliliklerini son beş yılda (Almanya - son bir yılda) yitirmiş olsalar bile Türkiye'ye giriş-çıkış yapmaya yeterlidir. Bir araçla giriş yapacakların geçerli bir pasaport ibrazı zorunludur. Pasaportsuz veya yerine geçen belgesiz olanlar ise, Türk vatandaşı iseler, yurda sokulurlar. Vatandaşlığını kanıtlayamayanlar geri çevrilirler. Sınırdışı edilenlerin masrafları kendilerine aittir. Yabancılar ise doğrudan geri çevrilirler. Pasaportunu kaybedenler hakkında İçişleri Bakanlığı soruşturması yapılır. Buna rağmen içeri girenler ağır para cezası ve 1 aydan 6 aya kadar hapisle cezalandırılırlar. Yabancı, cezasını çektikten sonra da sınırdışı edilir. Masrafını karşılayacak parası yoksa sevkini devlet yapar.[4][5][6][6]

Türkiye'de pasaport türleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Türk pasaportu
  • Umumi Pasaport: Her Türk vatandaşına verilebilir. KKTC vatandaşları ile Türkiye'de ikamet eden vatandaşların da alabilecekleri en yaygın pasaport türüdür.
  • Hususi Pasaport: 1. 2. ve 3. dereceli devlet memurlarına, belediye başkanlarına, eski TBMM üyelerine, ülke için olağanüstü faaliyetlerde bulunanlara ve bunların 18 yaşına kadar olan çocukları ile evlenmemiş kız çocukları ve 25 yaşın altında olup eğitimine devam eden erkek çocuklarına ve anne - babalarına verilir.
  • Hizmet Pasaportu: Devlet tarafından görevlendirilen kişilere görevleri süresince geçerli olarak verilen kısa süreli pasaporttur.
  • Diplomatik Pasaport: Diplomatik temsilciliklerde çalışanlara, TBMM üyelerine, Yüksek Yargı üyelerine ve Kuvvet Komutanları ile Genelkurmay Başkanına verilir. Diplomatik Pasaport alma hakkı olan kişilerin 18 yaşına kadar olan çocukları ile evlenmemiş kız çocukları ve 25 yaşın altında olup eğitimine devam eden erkek çocuklarına ve anne - babalarına verilir.
  • Geçici Pasaport: Pasaportu kayıp veya çalınmış olanlara verilen tek kişilik pasaport türüdür.
  • Seyahat Belgesi: Pasaportu kayıp veya çalınmış olanlara kısa süreliğine verilir.
  • Gemi Adamı Cüzdanı: Uluslararası gemilerde görev yapan Türk mürettebata verilir.

Başka pasaport türleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı ülkelerde iç seyahatler için de pasaport gerekebilir, bazı ülkelerde dış seyahat için seyahat amacına uygun daha amaç odaklı pasaportlar verilebilir.

Yeni kimlik ispat teknolojileri pasaport alanında da kullanılmaya başlayalı biyometrik pasaport sayesinde sınırlarda giriş kontrol işlemlerinin kolaylaştırılması, internet üzerinden başka ülkelerin resmi dairelerine başvurularda kimlik doğrulanması olanağı doğmuştur.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Cane, P; Conaghan, J (2008). The New Oxford Companion to Law. Londra: Oxford University Press. ISBN 9780199290543. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2020. 
  2. ^ "ilink – USCIS". uscis.gov. 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2020. 
  3. ^ Casciani, Dominic (25 Eylül 2008). "Analysis: The first ID cards". BBC. 15 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2008. 
  4. ^ Boesche, Roger (2003). The First Great Political Realist: Kautilya and His Arthashastra (İngilizce). Lexington Books. ss. 62 A superintendent must issue sealed passes before one could enter or leave the countryside(A.2.34.2,181) a practice that might constitute the first passbooks and passports in world history. ISBN 9780739106075. 
  5. ^ China's early empires : a re-appraisal. Nylan, Michael., Loewe, Michael. Cambridge: Cambridge University Press. 2010. ss. 297, 317-318. ISBN 9780521852975. OCLC 428776512. 
  6. ^ a b Frank, Daniel (1995). The Jews of Medieval Islam: Community, Society, and Identity. Brill Publishers. s. 6. ISBN 90-04-10404-6. 
Wikimedia Commons'ta Pasaport ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Pasaport&oldid=33023022" sayfasından alınmıştır