Mehmet İskender Paşa
| Mehmet İskender Paşa | |
|---|---|
 Mehmet İskender Paşa (Antoni Aleksander Ilinski) | |
| Lakabı | "Ebû'n-nar" |
| Doğum | 1812 Yarmolyntsi, Ukrayna |
| Ölüm | 1861 (48-49 yaşlarında) İstanbul, Osmanlı Devleti |
| Bağlılığı |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Branşı | Osmanlı ordusu |
| Hizmet yılları | 1844-1861 |
| Rütbesi | Mirliva |
| Çatışma/savaşları | |
Mehmet İskender Paşa (Asıl adı: Antoni Aleksander Ilinski) (1812 - 1861) Polonya asıllı Osmanlı Generali.
Genç yaşında Polonya ve Macaristan'da Avusturya-Rusya ittifakına karşı bağımsızlık mücadelelerine katıldı. 1844'te Osmanlı uyruğuna geçti. I. Abdülmecit döneminde (1839-1861) Osmanlı Ordusu'nda Bosna, Tuna, Kırım, Kafkaslar ve Bağdat'ta çeşitli görevler yaptı. 1855 yılında Kırım Savaşı sırasında Mirliva rütbesine terfi etti ve Paşa oldu.
Podolya'nın, bugün Ukrayna'da yer alan Yarmolyntsi kasabasında Polonya kökenli soylu bir ailenin oğlu olarak doğdu. 1830-31 Leh Ayaklanması'nda Litvanya Lejyonu'nda subay olarak görev aldı. Prens Adam Czartoryski'nin Paris'ten yönettiği sürgünler hareketine katıldı. Josef Bem (sonraları Murat Paşa) komutasında Portekiz Lejyonu'nda, İspanya, Çin, Hindistan ve Fransız Lejyonlarında çalıştı.
1844'te İstanbul'da, Michal Czajkowski (sonraları Mehmet Sadık Paşa) yönetimindeki "Doğu Ajansı" adına Kazaklara yönelik çalışmalar yaparken Rusların ihbarı üzerine tutuklandı. Ruslar kendilerine teslim edilmesi için baskı yapıyorlardı. Kurtulmak için tutuklu iken din değiştirdi, Mehmet İskender adıyla Osmanlı uyruğuna geçti. Kaymakam rütbesi ile orduya katıldı.
Ömer Paşa'nın komuta ettiği Rumeli Ordusu'nda görev yaptı. 1851'de Hersek Paşası Ali Rızvanbegoviç-Stolyeviç'in idamıyla sonuçlanan "isyan bastırma" harekâtında ön plandaydı.
1854'te Kırım Savaşı’nda Tuna Cephesi'nde "başıbozuk" birliklerini örgütledi, atlı birliklere komuta etti. Başarıları ve gözü pekliği ile burada Miralay (Albay) rütbesine yükseldi. 7 Ağustos 1854 tarihinde Bükreş'e giren Osmanlı öncü birliğinin başındaydı.
Ertesi yıl, bu kez Kırım'da Gözleve Muharebesi'nde gösterdiği üstün yararlıklar nedeniyle Mirliva rütbesine terfi etti ve Paşa oldu.
Aynı yıl, Kars'ı kuşatan Rus ordusunu arkadan çevirmek için Sohumkale (bugünkü Abhazya'nın baş kenti Sohum) limanına çıkan orduda öncü birliklerin başındaydı. Ancak bu güç Kars'a ulaşamadan şehir Rusların eline geçti.
1857'de Bağdat Valisi ve Genel Komutanı olarak tayin edilen Ömer Paşa ile birlikte Bağdat'a gitti. Necd ve Basra'da aşiret ayaklanmalarının bastırılması için yürütülen askeri harekata komuta etti. Aşiretler arasında "Ebû'n-nar" (Ateş Babası = Ateş Saçan) lakabıyla tanındı.
2 Haziran 1861 tarihinde İstanbul'da katıldığı bir ziyafet sonrası fenalaşarak öldü. Edirnekapı Şehitliği'ne defnedildi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Polonya Büyükelçiliği (Ankara) internet alanı'ndan aktaran: http://maviboncuk.blogspot.com/2004/06/xix-yzyl-osmanl-ordusunda-polonyallar.html 13 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- EREN-GRIFFE, Mirgül: Osmanlı'nın Hizmetkarı, Babil Yayıncılık, İstanbul 2005, ss.125-129.
- BLAKE, R.L.V.ffrench: The Crimean War, Sphere Books Ltd., Londra, 1971. s.137.
- BARHAM, John: Crimean War: Bono, Johnny Turk! (article in Suite 101)
