Møre og Romsdal
| Møre og Romsdal | |
|---|---|
Møre og Romsdal fylke | |
 | |
 Arma | |
 Møre og Romsdal'in Norveç'teki konumu | |
| Ülke |  Norveç |
| Bölge |  Vestlandet |
| İdari merkezi | Molde |
| Eyalet | 1763 Kuzey Bergen Eyaleti 1919 |
| Alt idari birimler | |
| İdare | |
| • Vali | Lodve Solholm (2009-günümüz)[1] |
| • Belediye başkanı | Jon Aasen (2011-2015)[2] (İşçi Partisi) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 15121 km² |
| • Kara | 14.590 km² (5.630 mil²) |
| Nüfus (2011) | |
| • Toplam | 256 628 [3] |
| • Yoğunluk | 17/km² |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (OAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+02.00 (OAYS) |
Resmî site www.mrfylke.no | |
Møre og Romsdal (Norveççe: Møre og Romsdal fylke), Norveç'in on dokuz eyaletinden biridir. Bir açıdan “Orta Norveç” bölgesinde bulunan eyalet, “Batı Norveç” bölgesi dahilinde gösterilmektedir. Doğusunda Sør-Trøndelag, güneydoğusunda Oppland ve güneybatısında Sogn og Fjordane ile komşudur. “Sunnmøre”, “Romsdal” ve “Nordmøre” olmak üzere üç bölgeden oluşmaktadır.
Arması ve adı
[değiştir | kaynağı değiştir]Eyaletin arması 15 Mart 1978 tarihinde resmi kraliyet onayını almıştır. Üç altın sarısı Viking gemisi denizcilikteki başarılarını ve eyaletin üç bölgesini simgelemektedir. Mavi fon liman-kentlerinin önemini vurgulamaktadır. Ayrıca haç simgeleriyle güçlü Hristiyan inançlarını göstermektedirler.[5][6]
“Møre og Romsdal” adı 1936 yılında verilmiştir. 1919 yılına kadar "Romsdal amt(valilik)", 1919-1935 yılları arasında ise "Møre fylke" olarak adlandırılmıştır. Møre, eski kökenlere göre "mærr"dan gelmektedir ve deniz anlamına gelmektedir. Romsdal güç anlamına gelmekle birlikte adını aynı adı taşıyan vadiden almıştır. Bu bağlamda adının anlamı deniz bölgesi ve güç vadisidir.[7]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Møre og Romsdal Batı Norveç'in kuzey kesiminde yer almaktadır. Sør-Trøndelag, Oppland ve Sogn og Fjordane eyaletleri ile çevrelenmiştir. Norveç Denizi'ne 7700 km kıyı şeridine sahiptir ve 15.000 kilometre karelik bir alanı kaplamaktadır.[8]
Kuzeyden güneye, Nordmøre, Romsdal ve Sunnmøre diye üç bölgeye ayrılmıştır. Alanının %4.1'i tarım arazisi ve %18.5'i verimli ormanlarla kaplıdır. Yerleşim özellikle kıyısında, bazı fiyortların içlerinde ve bir ölçüde vadilerin aşağı kısımlarında azdır. Nüfusun büyük bir bölümü adalarda yaşamaktadır. Nüfusunun %67.7'si ilçe ve kasabalarda yaşamaktadır.[9]
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]Eyaletin iklimi kuzeyinde denizden, doğu ve güneyinde yüksek dağlarından etkilenmektedir. Kış aylarında sahilinde güney ve güneybatı yönlerinde kuvvetli rüzgarlar esmektedir. Kıyı bölgelerde yaz aylarında ise kuzeydoğuya tipik Föhn Rüzgarları, sıcak rüzgarlar esmektedir. Vadilerde genelde kuzeybatı sert rüzgarları hakimdir.
Eyaletin en soğuk ayı şubattır ve Fiyort bölgeler ile iç vadilerde soğukluklar 0 °C'nin altındadır. Ölçülen en düşük veriler kıyıda -10 °C, iç bölgelerde -20 °C'dir. Ağustos en sıcak ayı olmasına rağmen ortalama sıcaklıkları 14-15 °C'dir. Ölçülen en yüksek sıcaklıklar kıyıda 30 °C, vadilerde 25 °C'dir. Genel hava sıcaklıklarını temsilen bazı belediyelerin Ekim, Kasım, Aralık, Ocak ve Şubaat aylarındaki en yüksek ve en düşük sıcaklıkları şöyledir: Molde (25,6 °C), Tafjord (21,8 °C), Sunndalsøra (18,3 °C), Tafjord (17,9 °C) ve Sunndalsøra (18,9 °C).
Yıllık yağış miktarı 1000–2000 mm'dir. Genellikle batı ve kuzeyden gelen hava akımlarıyla, sonbahar en çok yağış düşen mevsimdir. İç bölgelerde ve kıyıda sis oluşmaktadır. Yıllık genel sis oranı % 1'in altındadır.[10]
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]- Havayolu
- Kristiansund hava alanı, Kvernberget
- Molde hava alanı, Årø
- Ørsta/Volda hava alanı, Hovden
- Ålesund hava alanı, Vigra
- Kara, deniz ve demir yolu
“Raumabanen” tek demiryolu hattıdır ve “Andalsnes”den geçmektedir. E39 ve E136 Avrupa yollarına bağlantıları yanı sıra otobandan geçiş mevcuttur. Eyaletin üç büyük şehrinde, Ålesund, Molde ve Kristiansund, limanlar bulunmaktadır.
Dünyanın en derin denizaltı tüneli Eiksund Tüneli, bu eyalette bulunur.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Çeyrek milyonun üstünde nüfusa sahip olan eyaletin en yoğun nüfuslu bölgesi güneyinde yer alan Sunnmøre bölgesidir. Kırk binin üstündeki nüfusuyla, en yoğun nüfusa sahip olan şehir de bu bölgede bulunan Ålesunddur. En düşük nüfuslu belediyesi ise Stordaldır. Nüfusun %56'sını kadınlar, %44'ünü erkekler oluşturmaktadır. 2010 yılı sonu verilerine göre yaş ortalaması 50'dir.[11]
| Tarihsel popülasyonları | |||
|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | %± | |
| 1951 | 191.621 | — | |
| 1961 | 213.286 | %11 |
|
| 1971 | 223.709 | %5 |
|
| 1981 | 236.062 | %6 |
|
| 1991 | 238.278 | %1 |
|
| 2001 | 243.810 | %2 |
|
| 2011 | 253.904 | %4 |
|
| 2021? | 282.661 | %11 |
|
| 2031? | 303.810 | %7 |
|
| Kaynak:[12]- Norveç İst. | |||
Belediyeler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Møre og Romsdal 36 belediyeye ayrılmıştır:
| Nr | Harita | Arma | Ad | Merkez | Nüfus | Alan km² |
Dil | Bölge |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1502 |  |
|
Molde | Molde | 25488 | 363,00 | Karışık | Romsdal |
| 1504 |  |
|
Ålesund | Ålesund | 44416 | 98,48 | Karışık | Sunnmøre |
| 1505 |  |
|
Kristiansund | Kristiansund | 23813 | 87,46 | Bokmål | Nordmøre |
| 1511 |  |
|
Vanylven | Fiskåbygd | 3388 | 385,19 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1514 |  |
|
Sande | Larsnes | 2588 | 93,14 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1515 |  |
|
Herøy | Fosnavåg | 8727 | 119,77 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1516 |  |
|
Ulstein | Ulsteinvik | 7828 | 97,30 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1517 |  |
|
Hareid | Hareid | 5000 | 82,50 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1519 |  |
|
Volda | Volda | 8693 | 547,24 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1520 |  |
|
Ørsta | Ørsta | 10398 | 804,79 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1523 |  |
|
Ørskog | Sjøholt | 2202 | 132,30 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1524 |  |
|
Norddal | Valldal | 1738 | 943,54 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1525 |  |
|
Stranda | Stranda | 4602 | 866,08 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1526 |  |
|
Stordal | Stordal | 1026 | 247,05 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1528 |  |
|
Sykkylven | Sykkylven | 7664 | 337,71 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1529 |  |
|
Skodje | Skodje | 4184 | 120,28 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1531 |  |
|
Sula | Langevåg | 8256 | 58,67 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1532 |  |
|
Giske | Valderøya | 7312 | 40,11 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1534 |  |
|
Haram | Brattvåg | 8973 | 260,51 | Norveççe | Sunnmøre |
| 1535 |  |
|
Vestnes | Vestnes | 6539 | 352,08 | Norveççe | Romsdal |
| 1539 |  |
|
Rauma | Åndalsnes | 7428 | 1.502,37 | Karışık | Romsdal |
| 1543 |  |
|
Nesset | Eidsvåg | 3004 | 1.046,03 | Norveççe | Romsdal |
| 1545 |  |
|
Midsund | Midsund | 1988 | 94,74 | Norveççe | Romsdal |
| 1546 |  |
|
Sandøy | Steinshamn | 1315 | 20,43 | Norveççe | Romsdal |
| 1547 |  |
|
Aukra | Aukra | 3289 | 58,87 | Norveççe | Romsdal |
| 1548 |  |
|
Fræna | Elnesvågen | 9484 | 369,45 | Norveççe | Romsdal |
| 1551 |  |
|
Eide | Eide | 3442 | 152,08 | Bokmål | Nordmøre |
| 1554 |  |
|
Averøy | Bruhagen | 5593 | 175,94 | Karışık | Nordmøre |
| 1557 |  |
|
Gjemnes | Batnfjordsøra | 2579 | 381,96 | Karışık | Nordmøre |
| 1560 |  |
|
Tingvoll | Tingvoll | 3101 | 336,91 | Karışık | Nordmøre |
| 1563 |  |
|
Sunndal | Sunndalsøra | 7196 | 1.713,44 | Karışık | Nordmøre |
| 1566 |  |
|
Surnadal | Skei | 5952 | 1.365,26 | Norveççe | Nordmøre |
| 1567 |  |
|
Rindal | Rindal | 2088 | 632,36 | Karışık | Nordmøre |
| 1571 |  |
|
Halsa | Liabø | 1641 | 300,84 | Bokmål | Nordmøre |
| 1573 |  |
|
Smøla | Hopen | 2182 | 281,86 | Karışık | Nordmøre |
| 1576 |  |
|
Aure | Aure | 3511 | 643,93 | Karışık | Nordmøre |
| 15 | |
|
Møre og Romsdal | Molde | 256 628 | 15.115,09 | Norveççe | Vestlandet |
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Resmi sitesi22 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Norveççe)
- Valilik sayfası(Norveççe)
- Haberler14 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Norveççe)
- Kültür sayfası10 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Norveççe)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ [1] 20 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 29/03/2012Om fylkesmannen -erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [2][ölü/kırık bağlantı] Fylkesting i Geiranger-erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [3] 15 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Norveç nüfus istatistikleri 2012
- ^ [4] 4 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.MØRE & ROMSDAL COUNTY-erişim 07 Nisan 2012(İngilizce)
- ^ [5] 14 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Norske KommunevåpenNorwegian Civic HeraldryHeraldik-erişim 07 Nisan 2012, (İngilizce)
- ^ [6] 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Fylkesvåpenet, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [7] 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [8] 18 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Om Møre og Romsdal>Møre og Romsdal-erişim 07 Nisan 2012, (Norveççe)
- ^ [9] 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal-Nüfus, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [10] Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal – klima, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
- ^ [11] 22 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Møre og Romsdal fylkeskommune-erişim 07 Nisan 2012, (Norveççe)
- ^ [12] 25 Mayıs 2012[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Norveç İstatistikleri Population changes in municipalities. 1951-2011
-
Giklingdalshytta -
Geirangerfjord -
Isfjorden (Rauma) -
Skansekaia, Ålesund -
Aursjøen -
Ona, Sandøy belediyesi, Møre og Romsdal -
Runde -
Atlanterhavsvegen -
Giske, arka planda Vigra -
Norveç araba vapuru, MF Romsdal Molde
