Kırkayak

Kırkayaklar Yaşadığı dönem aralığı: 427,4-0 myö Ludlov-Günümüz  PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Trigoniulus corallinus
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Arthropoda Alt şube: Myriapoda Sınıf: Diplopoda De Blainville in Gervais, 1844
Alt sınıflar
Metne bakınız.

Narceus americanus

tespih böceğine çok benzeyen bir tespih kırkayağı (Glomeris marginata)

Kırkayaklar (Diplopoda), yavaş hareket eden, uzun segmentli vücuda sahip, eklembacaklılar şubesine ait bir çok bacaklılar sınıfı. 13.000 türlük çok bacaklılar içinde 10.000 tür ile başı çekerler.

Sayıları 36 dan 400 e kadar olan bacaklara sahiptir. En fazla ayağı olan kırkayak türü 750 ayaklı Illacme plenipes türüdür. Erkeklerinde yaklaşık 660, dişilerinde ise 750 ayak bulunur.

Çıyanlarla aynı sınıfta ele alınırlar. Her segmentte ikişer çift bacak bulunur ve bacak sayısı çıyanlarınkinden daha fazladır. Çıyanlar etçil ve zehirliyken, kırkayaklar otçul/çürükçül ve zehirsizdir. Vücutları da çıyanlara göre daha sert ve silindiriktir.

Görünüşleri ile tespih böceklerine oldukça benzeyen tespih kırkayakları (Oniscomorpha) tıpkı tespih böcekleri gibi tostoparlak olmalarıyla tanınırlar.

Kırkayakların ayak sayısı cinse göre değişken özelliktedir. Türkçe dilindeki bu kullanımın tamamen tesadüf olduğunu söylenebilir. Kelime olarak Latince dilinde 'yüz ayak' anlamına gelen centipeda kelimesinden gelmektedir. Ve de üstelik, henüz 100 ayaklı bir türe de rastlanılmış değildir.

Sınıflandırma

• temel cins: Eileticus (fosil)
• alt sınıf: Penicillata Latreille, 1831
  • takım: Polyxenida Lucas, 1840
• alt sınıf: Arthropleuridea (fosil)
• alt sınıf: Zosterogrammida Wilson, 2005 (fosil)
• alt sınıf: Pentazonia Brandt, 1833
  • temel cins: Amynilyspes (fosil)
  • üst takım: Limacomorpha
    • takım: Glomeridesmida Latzel, 1884
  • üst takım: Oniscomorpha
    • takım: Glomerida Leach, 1814
    • takım: Sphaerotheriida Brandt, 1833
      • familya : Sphaerotheriidae Koch, 1847
      • familya : Sphaeropoeidae Brölemann, 1913
• alt sınıf: Archipolypoda Scudder, 1882
• alt sınıf: Helminthomorpha Pocock, 1887
  • üst takım: Pleurojulida Schneider & Werneburg, 1998 (fosil)
  • üst takım: Colobognatha
    • takım: Polyzoniida Gervais, 1844
    • takım: Platydesmida DeSaussure, 1860
    • takım: Siphonocryptida
    • takım: Siphonophorida Hoffman, 1980
  • üst takım: "Merocheta"
    • takım: Polydesmida Pocock, 1887
  • üst takım: Nematophora
    • temel cins: Hexecontasoma (fosil)
    • takım: Callipodida Bollman, 1893
    • takım: Chordeumatida Koch, 1847
    • takım: Stemmiulida Pocock, 1894
  • üst takım: Diplocheta
    • takım: "Xyloiuloida" Cook, 1895 (fosil)
    • takım: Julida Brandt, 1833
    • takım: Siphoniulida Cook, 1895
    • takım: Spirobolida
    • takım: Spirostreptida

Ayrıca bakınız

• Miriapodoloji