Japon yapıştırıcısı
Siyanoakrilat veya Türkçedeki yaygın adıyla Japon yapıştırıcı; tek bileşenli, çözücü (solvent) içermeyen, çabuk kuruyan (2-50 saniye), ısı direnci yüksek olan, az bir miktarla yapışma sağlayan, çok küçük boşluklara bile nüfuz eden bir yapıştırıcı. Siyanoakrilat, endüstriyel kullanımda genellikle CA olarak kısaltılır.
Kullanım yerleri farklılık gösterir. Gözenekli ve gözenekli olmayan yüzeylerin yapıştırılmasında, plastik (PVC, ABS, polistren, polistrol), ahşap, metal, çini, porselen, seramik, deri, kauçuk, mantar, mukavva vs. malzemelerin yapıştırılmasında kullanılabilir.
Adlandırmanın kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]80'li yılların başlarında Türkiye pazarında satılmaya başlanan ilk siyanoakrilat türevi yapıştırıcı Japon Alteco firmasının ürünleri idi. 2 gramlık küçük silindirik plastik tüplerde satılan bu yapıştırıcının üzerinde Japonca yazılar ve Made in Japan ibaresi bulunurdu. Alteco ürünü yapıştırıcı, İstanbul Eminönü Meydanı veya Galata Köprüsü üzeri gibi kalabalık yerlerde gösteri amaçlı uygulaması da yapılarak satılmıştır. Büyük bir olasılıkla bu ad Türk pazarında Japon ürünlerine duyulan güvenden istifade etmek için, satıcılar tarafından uydurulmuştur. Başka dillerde; süper yapıştırıcı, anında yapıştırıcı, çılgın yapıştırıcı, yıldırım yapıştırıcı gibi ticari adlarla pazarlanan siyanoakrilat türevleri için Japon yapıştırıcı veya sadece Capon adları Türkiye'de kısa sürede yerleşmiş ve benimsenmiştir.
Bulunuşu
[değiştir | kaynağı değiştir]Siyanoakrilat, Harry Wesley Coover Jr. ve ekibinin 1942 yılında 2. Dünya Savaşı için askerlere net görüş sağlayacak plastik nişangah üretimine uygun madde arayışında temas ettiği her şeye yapışan bir formüle rastlamasıyla keşfedilmiştir.[1] Ancak siyanoakrilatlar her şeye yapıştıkları gerekçesiyle Amerikan araştırmacılar tarafından reddedilmişti. 1951 yılında, siyanoakrilatların ticari potansiyelini fark eden Eastman Kodak araştırmacıları Harry Coover ve Fred Joyner tarafından yeniden keşfedilmiş ve ticari bir ürün olarak ilk kez 1958 yılında "Eastman #910" (sonrasında "Eastman 910") adıyla satışa sunulmuştur.[2]
Güvenlik
[değiştir | kaynağı değiştir]Zehirlilik
[değiştir | kaynağı değiştir]Dumanı, siyanoakrilat monomerlerinin göz, burun ve boğazdaki hassas zarlara zarar verebilecek yapıda buharlaşmış şeklidir. Zarlardaki nemle birleşince hızlıca polimerleşip hareketsiz hale gelir. Bu riskler, maddenin iyi havalandırılmış ortamda kullanılmasıyla azaltılabilir. Nüfusun %5 kadarı siyanoakrilat dumanına defalarca maruz kaldıktan sonra duyarlılaşıp grip benzeri belirtiler gösterebilir.[3] Ayrıca cildi tahriş edip alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. Nadiren, solunması astımı tetikleyebilir. Piyasada çeşitli siyanoakrilat formülleri içeren çok çeşitli yapıştırıcı türleri bulunduğundan tüm siyanoakrilatlı yapıştırıcılar için belirlenmiş genel bir zehirlilik ölçüsü yoktur.[2]
Pamukla tepkimesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Siyanoakrilatın pamuklu veya yünlü maddelere uygulanması güçlü ve hızlı bir ekzotermik tepkimeyle sonuçlanır. Açığa çıkan ısı ciddi cilt yanıklarına, pamuğun yanmasına veya rahatsız edici beyaz bir dumanın çıkmasına neden olabilir. Malzeme Güvenliği Veri Sayfası 8 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. siyanoakrilatın taşınmasında ve kullanılmasında pamuk veya yün kumaşlı giysi, özellikle pamuk eldiven, giyilmemesi konusunda tüketiciyi uyarıyor.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ MIT Inventor of the Week: Archive 3 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Lemelson-MIT, Ekim 2004.
- ^ a b c "Wikipedia, Cyanoacrylate". 15 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2013.
- ^ CA PLUS FAQ 8 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., CA PLUS, Sık Sorulan Sorular
