IV. Aleksandros
| IV. Aleksandros | |
|---|---|
 | |
| Makedonya Kralı | |
| Hüküm süresi | MÖ 323/322–309 |
| Önce gelen | III. Filip |
| Sonra gelen | Cassander |
| Mısır Firavunu | |
| Hüküm süresi | MÖ 323/322–309 |
| Önce gelen | III. Filip |
| Sonra gelen | I. Ptolemaios |
| İran Kralı | |
| Hüküm süresi | MÖ 323/322–309 |
| Önce gelen | III. Filip |
| Sonra gelen | I. Seleukos |
| Doğum | MÖ 323 ya da 322 Babil (antik kent) |
| Ölüm | Yaz sonları MÖ 309 (13 ya da 14 yaşlarında) Makedonya (antik krallık) |
| Hanedan | Argeadai hanedanı |
| Babası | İskender |
| Annesi | Roksana |
| Dini | Antik Yunan Dini |
IV. Aleksander (MÖ 323/322– MÖ 309) Büyük İskender'in Roksane'den olan oğlu. İskender ardıllarının hakimiyet mücadelesi sırasında annesi ile birlikte Makedonya'da öldürülmüştür.
Doğumu
[değiştir | kaynağı değiştir]IV. Aleksander, Makedon Yunanı olan Büyük İskender ve İskender'in eşi Soğdyalı[1][2][3] Roksana'nın oğluydu. IV. Aleksander, II. Philip'in torunuydu. Roksana, Büyük İskender'in 11 Haziran MÖ 323'teki ölümü sırasında hamile olduğundan ve bebeğin cinsiyeti henüz bilinmemesi sebebiyle, Makedon ordusunda tahta ilk kimin geleceğine dair bir anlaşmazlık çıktı. Hoplitler, Büyük İskender'in yarı kardeşi III. Philip'i desteklerken, seçkin yoldaş süvari birliğinin komutanı olan chiliarch Perdikkas, Roksana'nın çocuğunun erkek olacağı umuduyla beklemeleri için onları ikna etti. Böylece Perdikkaas'ın naip olarak imparatorluğu yöneteceği ve Philip'in yalnızca sembolik bir hükümdar olarak hüküm süreceği, ancak gerçek anlamda bir gücü olmayacağı konusunda uzlaşmaya varıldı. Böylece doğacak olan çocuğun erkek olması koşulunda kral olacağı kararlaştırıldı. IV. Aleksander, MÖ 323'ün sonlarında ya da MÖ 322'nin başlarında doğdu.
Naipleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Zorlu bir naiplik, Mısır'da askeri başarısızlık ve orduda isyanın ardından Perdikkas, MÖ 321/320[4] Mayıs ya da Haziran aylarında üst düzey subayları (Argyraspides) tarafından suikasta uğradı (Antik Yunan tarihçiDiodorus'un kronolojisindeki sorunlar sebebiyle yıl kesin olarak bilinmemektedir[5]). Bunun ardından Antipatros, Triparadisus Anlaşması ile yeni naip olarak atandı. Roksana'yı ve iki kralı Makedonya'ya götürdü ve İskender'in İmparatorluğu'nu yönetme iddiasından vazgeçerek, Mısır ve Asya'daki eski eyaletleri satrapların kontrolüne bıraktı. Antipatros, MÖ 319'da öldüğünde, halefi olarak oğlu Kassandros yerine, II. Philip ve Büyük İskender'in emrinde görev yapmış Makedon generali Poliperhon'u bıraktı.
İç savaş
[değiştir | kaynağı değiştir]Kassandros, I. Ptolemaios, Antigonus ve kral Philip Arrhidaeus'un hırslı eşi Eurydice ile ittifak kurarak naipliğe karşı savaş ilan etti. Poliperhon ise Eumenes ve Büyük İskender'in annesi Olimpias ile müttefikti.
Polyperchon ilkin başarılı olup Grek kentlerini kontrol altına almayı başarsa da, filosu MÖ 318'de Antigonus tarafından yok edildi. Savaştan sonra Kassandros, Makedonya'nın tam kontrolünü ele geçirince Poliperhon, Roksana ve genç İskender'in ardından, Epirus'a kaçmak zorunda kaldı. Birkaç ay sonra Olimpias, akrabası Epiruslu Aeacides'i Poliperhon ile birlikte Makedonya'yı işgal etmeye ikna etmeyi başardı. Olimpias sahaya çıktığında, Eurydice'nin ordusu İskender'in annesiyle savaşmayı reddederek Olimpias'ın tarafına geçti, ardından Poliperhon ve Aeacides Makedonya'yı yeniden ele geçirdi. Philip ve Eurydice yakalanarak 25 Aralık MÖ 317'de idam edildi ve IV. Aleksander kral olurken, Olimpias naip olarak kontrolü fiilen elinde tuttu.
Kassandros, ertesi yıl MÖ 316'da geri dönerek Makedonya'yı yeniden ilhak etti. Olimpias hemen idam edilirken, kral ve annesi ise Amphipolis kalesinde[6] Glaucias'ın gözetimi altında esir alındı. MÖ 311'de Kassandros, Antigonus, Ptolemaios ve Lisimahos arasındaki barış Üçüncü Diadoch Savaşı'nı bitirdi ve bir barış antlaşması imzalandı. Bu anlaşmaya göre, o sıralarda 13 yaşında olan IV. Aleksander, taht yaşına geldiğinde Kassandros'un yerine geçecek ve o zamana kadar Kassandros vekalet edecekti. Lysimakhos Trakya'da, Ptolemaios Mısır'da hüküm sürecekti. Seleukos bu antlaşmanın dışında kalınakla birlikte, o da Suriye, Fenike ve Karia'yı almıştı.[7]
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Antlaşmanın ardından, Argead Hanedanının savunucuları IV. Aleksandros'un artık tam yetki kullanması gerektiğini ve bir naibin artık gerekli olmadığını ilan etmeye başladılar, zira neredeyse 14 yaşına gelmişti ve bu yaşta bir Makedon soylusu saray uşağı olabiliyordu. Bunun ardından Kassandros, varisi ortadan kaldırarak tahtı alabileceğini ve sağlamlaştırabileceğini düşünerek, Makedonyalı Glaucias'a 14 yaşındaki IV. Aleksandros ile annesi Roksane'yi öldürmesi için emir verdi. Böylece MÖ 311[7] ya da 309'da[8] Aleksandros ve annesi zehirletilerek öldürüldü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ahmed, S. Z. (2004), Chaghatai: the Fabulous Cities and People of the Silk Road, West Conshokoken: Infinity Publishing, p. 61.
- ^ Strachan, Edward and Roy Bolton (2008), Russia and Europe in the Nineteenth Century, London: Sphinx Fine Art, p. 87, 978-1-907200-02-1.
- ^ Livius.org. "Roxane 14 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Articles on Ancient History. Page last modified 17 August 2015. Retrieved on 29 August 2016.
- ^ Tekin, O. (1995). Eski Yunan Tarihi 27 Temmuz 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (2. baskı, 1998). İstanbul: İletişim Yayınları, s.108.
- ^ Anson, Edward M (Yaz 1986). "Diodorus and the Date of Triparadeisus". The American Journal of Philology. The Johns Hopkins University Press. 107 (2): 208-217. doi:10.2307/294603. JSTOR 294603.
- ^ Anson, Edward M. (14 Temmuz 2014). Alexander's Heirs: The Age of the Successors (İngilizce). John Wiley & Sons. s. 116. ISBN 978-1-4443-3962-8.
- ^ a b Tekin, O., 1995, s.110.
- ^ Green, Peter. Alexander the Great and the Hellenistic Age. p44, 2007 Ed.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Smith, William (editor); Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, "Alexander IV", Boston, (1867).