İçeriğe atla

Homo sapiens idaltu

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Homo sapiens idaltu
Yaşadığı dönem aralığı: 0,16 myö
Rankolabreyan 
BOU-VP-16/1'nin yandan görünümü, Etiyopya Ulusal Müzesi
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Mammalia
Takım: Primates
Alt takım: Haplorhini
İnfra takım: Simiiformes
Familya: Hominidae
Alt familya: Homininae
Oymak: Hominini
Cins: Homo
Tür: H. sapiens
Alt tür: †H. s. idaltu
Üçlü adlandırma
†Homo sapiens idaltu
Tim D. White vd., 2003
Keşif yeri, Etiyopya

Herto Adamı (Homo sapiens idaltu), Etiyopya'nın Afar Üçgeni'ndeki Bouri Formasyonunun Üst Herto Üyesinden 1997 yılında keşfedilen 160.000 ila 154.000 yıllık insan kalıntılarına (Homo sapiens) atıfta bulunur. Herto Adamı'nın keşfi, 300 ila 100 bin yıl önce fosil kayıtlarında uzun bir boşluğa düştüğü için özellikle önemliydi ve 2003'teki tanımında en eski tarihli H. sapiens kalıntılarını temsil ediyordu. Orijinal açıklama belgesinde, bu 12 (en az) birey "anatomik olarak modern insan" şemsiyesinin hemen dışında yer alıyor olarak tanımlandı. Böylece, Herto Adamı gibi yeni bir alt türde sınıflandırıldı (H. s idaltu, Afarca: "yaşlı"). Daha arkaik H. (s.?) rhodesiensis ve H. s. sapiens (yani, bir kronotürdeki bir aşama) arasında bir geçiş formunu temsil ettiği varsayılır. Daha sonraki araştırmacılar bu sınıflandırmayı reddetmişlerdir. Ata ve soyundan gelen türlerin kesin bitiş morfolojisi ve başlangıç morfolojisi doğası gereği çözülemez olduğundan, özellikle bir kronotür tartışılırken, "türler" ve "alt türler"in belirsiz tanımları nedeniyle bu tür alt türlerin geçerliliğini haklı çıkarmak zordur.

Herto Adamı, hem karakteristik olarak hem Aşölyen (arkaik insanlar tarafından yapılmış) hem de Orta Taş Devri (modern insanlar tarafından yapılmış) araçlarıyla uzun süreli kültürel gelenek olan, belirsiz bir şekilde tanımlanan "Geçiş Aşölyeni"ne sığabilecek birçok taş alet üretti. Göl kenarındaki bir ortamda esas olarak su aygırı, aynı zamanda sığırları da kesiyor gibi görünüyorlar. En eksiksiz üç kafatası (biri 6-7 yaş arası bir çocuk), insan yapımı kesik izleri ve morg uygulamalarının kanıtı olabilecek diğer özellikleri taşıyor.

Skhul 5 (yukarıda) anatomik olarak Herto Adamı'na benzerdir.[1]

Anatomi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Etiyopya Ulusal Müzesi'nde BOU-VP-16/1'in sol tarafının dökümü

"Anatomik olarak modern bir insan" olarak kabul edilebilecek bir şey gibi, Herto kafatasının yüksek bir kafatası kubbesi (kaldırılmış bir alın), yandan bakıldığında genel bir küresel şekli ve düz bir yüzü vardır. Beyin hacmi yaklaşık 1.450 cc idi. Bazı günümüz Yerli Avustralyalılarını ve Pasifik Adalılarını biraz anımsatan kafatası, çıkıntılı bir kaş çıkıntısına, zayıf kavisli paryetal kemiklere ve kafatasının arkasında güçlü bir şekilde bükülmüş bir oksipitale sahip olması bakımından oldukça sağlamdır. Ortalama günümüz insan kafatası ile karşılaştırıldığında, Herto kafatası oldukça uzundur ve elmacık kemikleri nispeten zayıf olmasına rağmen genel olarak büyük boyutlara sahiptir.[2]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Lubsen (2011). "Morphometric Analysis of the Herto Cranium (BOU-VP-16/1): Where Does It Fit?". Journal of Contemporary Anthropology. 2 (1). 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2021. 
  2. ^ White, Tim D.; Asfaw, Berhane; DeGusta, David; Gilbert, Henry; Richards, Gary D.; Suwa, Gen; Clark Howell, F. (Haziran 2003). "Pleistocene Homo sapiens from Middle Awash, Ethiopia". Nature (İngilizce). 423 (6941): 742-747. doi:10.1038/nature01669. ISSN 1476-4687. 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Homo_sapiens_idaltu&oldid=32969317" sayfasından alınmıştır