İçeriğe atla

GNU

Vikipedi, özgür ansiklopedi
GNU'nun logosu "Afrika antilobu"

GNU; çekirdeği, sistem araçlarını, açıcılarını, kütüphanelerini ve son kullanıcı yazılımlarını içeren, GNU Tasarısı kapsamında geliştirilen bir işletim sistemidir.[1] İsminin açılımı "GNU's Not Unix" (GNU Unix değildir) dir. Bu ismi almasındaki sebep de tasarımının Unix'e benzerken kendisinin özgür yazılım olması ve herhangi bir UNIX kodunu içermemesidir.[2][3]

GNU işletim sistemi planı 1983 Eylül'ünde Richard Stallman tarafından duyurulmuş, 1984 Ocak ayında işleyişe başlamıştır. 2021 itibarıyla GNU hâlâ etkin olarak gelişmektedir. GNU'nun geliştirilmesi GNU Tasarısı tarafından gerçekleştirilmektedir ve bu tasarı altında birçok GNU belgeleri ve yazılımları bulunur.[4][5]

Günümüzde Linux dağıtımı olarak bilinen işletim sistemlerinin neredeyse hepsi aslında GNU İşletim Sistemidir. Resmî çekirdeği GNU Hurd'dür ancak Hurd henüz bitmemiştir zira geliştirilmesi aşamasında bazı lisans sorunları yaşanmış ve yapısal değişikliğe gidilmiştir. Linux'un da devreye girmesiyle birçok GNU kullanıcısı Linux çekirdeğine geçiş yapmış böylece Linux, Hurd'ün yerini doldurmuştur. GNU resmî olarak başka yazılımları da desteklemektedir (Xorg ve TeX gibi).

Sistemin başlıca içeriği GNU Compiler Collection (GCC), GNU Binary Utilities (binutils), bash kabuğu, GNU C kütüphanesi (glibc) ve coreutils'den oluşur. Görsellik açısından X.Org'u; belgelendirme yazılımı olarak da TeX yazılımlarını kullanır. Tüm GNU yazılımları hâlen GNU Hurd çekirdeğiyle uyumlu değildir.

Linux çekirdeğini kullanan kullanıcılar sistemlerine genel olarak "Linux" demektedir ancak GNU Projesi "Linux" yerine "GNU/Linux" denmesini önerir. Çünkü Linux, bünyeside GNU araçlarını barındırmaktadır. Bu konudaki tartışma uzun süredir devam etmektedir.

Birçok GNU yazılımları diğer işletim sistemlerinde de kullanılmıştır (Windows, BSD, Solaris ve Mac OS gibi).

GNU Genel kamu lisansı (GPL), GNU Lesser General Public License (LPGL) ve GNU Free Documentation License (GFDL) GNU tarafından yazılmıştır ancak bambaşka birçok diğer konuda da kullanılmaktadır. GNU kamu malı olarak görülmektedir ve başarısının arkasında, herkese olan açıklığı vardır. Her kullanıcı GNU'yu geliştirebilir.

GNU/Linux dağıtımı olan Ubuntu'dan bir görüntü

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "GNU İşletim Sistemi ve Özgür Yazılım Hareketi". www.gnu.org. 15 Ağustos 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2023. 
  2. ^ Amant, Kirk St (2007). Handbook of Research on Open Source Software: Technological, Economic, and Social Perspectives (İngilizce). Information Science Reference. ISBN 978-1-59140-999-1. 12 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2023. 
  3. ^ Raymond, Eric S. (2001). The cathedral and the bazaar : musings on Linux and Open Source by an accidental revolutionary. Internet Archive. Beijing ; Cambridge, Mass. : O'Reilly. ISBN 978-0-596-00108-7. 
  4. ^ "GNU - Stallman". 26 Ocak 1998 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Stallman, Richard; Gay, Joshua (Aralık 2009). Free Software, Free Society: Selected Essays of Richard M. Stallman (İngilizce). CreateSpace Independent Publishing Platform. ISBN 978-1-4414-3685-6. 12 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2023. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta GNU ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=GNU&oldid=32644371" sayfasından alınmıştır