Fransızca dil bilgisi
Fransızca dil bilgisi, diğer Latin dilleri dil bilgileriyle benzerlikler barındıran, Fransızcanın yani Fransız dilinin kullanımındaki kuralların bütünü, dil bilgisidir.
Fransızca orta seviyede çekim içeren bir dildir. İsimler ve zamirlerin çoğunluğu sayısına (tekil veya çoğul olarak); sıfatlar ise yanına geldikleri isimlerin sayı ve cinsiyetine (eril veya dişil); kişi zamirleri kişi, sayı, cinsiyet ve duruma (hâl); ve fiiller, kip, zaman, kişi ve özne sayısına göre çekilirler. Durumlar genellikle durum ekleri kullanılmaksızın, sözcüklerin sırası ve edat kullanımı ile belirtilir; bazı fiil özellikleri ise yardımcı fiiller aracılığı ile belirtilir.
Fiiller
[değiştir | kaynağı değiştir]Fransızcada fiiller genellikle bir cümlenin ana kontrolcü elemanı olsalar da, diğer bazı dillere örneğin İngilizceye oranla, Fransızcada fiil içermeyen cümlelere rastlamak daha olasıdır. Fiiler aşağıdakilere göre çekilirler:
- kip - haber kipi (indicatif), emir kipi (impératif), istek kipi (subjonctif), şart kipi (conditionnel), mastar (infinitif), ortaç (participe) veya ulaç (gérondif);
- zaman - şimdiki zaman (présent), geçmiş zaman (prétérit), hikâye birleşik zaman (imparfait), gelecek zaman (futur) veya şartlı (conditionnel), bununla birlikte bu zamanların hepsi tüm kipler için geçerli, kullanılabilir değildirler;
- görüş - bitmişlik (parfait) ve tersi;
- çatı - aktif (actif), edilgen (passif), dönüşlü (réfléchi).
Tanımlık ve belirteçler
[değiştir | kaynağı değiştir]Tanımlıklar ve belirteçler belirttikleri, tanımladıkları ismin sayı ve cinsiyetine uygun olmalıdır. Bununla birlikte, isimlerden farklı olarak, bu çekim hem konuşmada hem de yazıda yapılır. Böylece konuşmada isimlerin cinsiyetleri ve sayıları da belirgin olur. Fransızcada üç tanımlık tipi vardır: belirli tanımlık (article défini), belirsiz tanımlık (article indéfini) ve kısmî (miktarlı) tanımlık (article partitif). Bunların ilki belirli belirteçlerdenken, son ikisi belirsiz belirteçlerdendir.
Belirli tanımlıklar, tanımlanan nesne, varlık belirli veya bilinen olduğunda kullanılır. İlgili nesne tekil dişilse "la", tekil erilse "le", çoğul ise "les" olur. Eğer tanımlığın tanımladığı isim sesli bir harf veya sessiz h ile başlıyorsa ve tekilse, tanımlayıcının son sesli harfi düşer ve tanımladığı isimle, apostrof kullanılarak birleştirilir; örneğin, eril olan "art" yani "sanat" ismi, belirli tanımlık ile birlikte yazılacaksa l'art şeklinde yazılır.
Belirsiz tanımlıklar, tanımlanan nesne, varlık belirli veya bilinen olmadığında kullanılır. İlgili nesne tekil dişilse "bir" anlamında "une", tekil erilse yine "bir" anlamında "un", çoğul ise "des" olur.
Kısmî tanımlıklar, tanımlanan nesne, varlığın miktarını belirtmekte kullanılırlar. "Biraz", "hiç" vb. anlamlarda, İngilizcedeki "some" ve "any" gibi sözcüklerle benzeri bir şekilde kullanılırlar. Üç tanedirler: tekil ve dişil isimler için "de la", tekil ve eril isimler için "du", çoğul içinse "des". Bir ismin sesli bir harf veya sessiz h ile başladığı durumlarda, "de l" kullanılır ve tanımladığı isimle apostrof kullanılarak birleştirilir; örneğin, eril ve tekil "ail" ("sarımsak") ismi de l'ail ("biraz sarımsak"), dişil ve tekil "eau" ("su") ismi de l'eau ("biraz su") olur.
