Fair Adası
| Fair Adası Fair Island | |
|---|---|
 | |
 | |
| Coğrafya | |
 | |
| Bölge | Atlas Okyanusu |
| Koordinatlar | 59°32′30″K 1°37′21″B / 59.54167°K 1.62250°B |
| Takımadası | Shetland |
| Denizi | Kuzey Denizi |
| Yüzölçümü | 7,68 768 hektar (1,900 akre) km2 |
| Zirve | Ward Hill 217 metre (712 ft) |
| Siyasi | |
| Adadaki ülke(ler) | |
| Kurucu Ülke | İskoçya |
| Konsey | Shetland |
| Yerleşim yerleri |
|
| Demografi | |
| Nüfus | 65[1] |
| Nüfus yoğunluğu | 7,16 kişi/kilometrekare (18,5/sq mi) kişi/km2 |
Fair Adası (İngilizce: Fair Isle, Eski Norsça: Friðarey; İskoç Galcesi: Fara), bazen Fairisle, Shetland'ın en güneydeki adasıdır ve Shetland Anakarası'ndan yaklaşık 38 kilometre (20+1⁄2 deniz mili) ve Kuzey Ronaldsay'dan (Orkney'nin en kuzeydeki adası) yaklaşık 43 kilometre (23 deniz mili) uzaklıktadır.[2]
Tüm takımadalar, İskoçya'nın en kuzey kıyısının açıklarında, Kuzey Denizi'ndedir. Birleşik Krallık'taki en uzak yerleşim yeri olan (ve Büyük Britanya'daki en kuzeydeki yerleşim yerlerinden biri olan)[3] Fair adası, vahşi kuş gözlemevi, ilginç tarihi gemi enkazları, İskoç ve Shetland tarzı geleneksel müziği ve geleneksel örgü stiliyle bilinir. Ada, 1954'ten beri İskoçya Ulusal Vakfı'na aittir.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Fair adası 4,8 km uzunluğunda, 2,4 km genişliğinde ve 7,8 km2 yüzölçümüne sahip olan ve Birleşik Krallık içinde yerleşim bulunan en izole adadır. Nüfusu 1900 yılında 400'den sürekli olarak azalarak günümüzde 70 civarına kadar düşmüştür. Batı kıyısı 200 m. kadar yüksekliğe ulaşabilen dik kayalıklardan oluşur.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Fair adası, zengin balıkçı sularıyla çevrili olmasına rağmen, adada ham madde eksikliği göz önüne alındığında, Neolitik çağlardan beri yerleşim yeri olmuştur. Landberg'deki burun kalesi ve Kirkigeo'daki erken Hristiyan yerleşiminin altında yatan evin temelleri olmak üzere bilinen iki Demir Çağ alanı vardır.
Yer adlarının çoğu, Kuzey Adaları'ndaki 9. yüzyıl İskandinav yerleşiminden sonra ortaya çıkmıştır. O zamana kadar, tarım arazileri açıkça yüzyıllardır kullanılıyordu.
9. ve 15. yüzyıllar arasında, Fair adası Norveç mülküydü. 1469'da Shetland, Orkney ile birlikte, Danimarka Kralı'nın kızı Margaret'in İskoçya Kralı III. James ile evlenmesi üzerine çeyizinin bir parçasıydı.[4]
20 Ağustos 1588'de İspanyol Armadasının amiral gemisi El Gran Grifón, Stroms Hellier koyunda battı ve 300 denizcisi altı hafta boyunca adalılarla birlikte yaşamak zorunda kaldı.[5] Enkaz 1970 yılında keşfedildi. Büyük Kanada yelkenli gemisi Black Watch, 1877 yılında Fair adasında battı.
1862 yılında nüfusun yaklaşık %40'ı New Brunswick'e göç etti.[6]
II. Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık Hava Kuvvetleri adada bir radar istasyonu kurmuştur.
17 Ocak 1941 tarihinde bir Alman Heinkel He 111 bombardıman uçağı adaya çakılmıştır. 5 havacıdan ikisi ölmüş ve adadaki mezarlığa gömülmüştür. Uçak enkazından kalanlar adada hâlâ görülebilir.
Fair adası, 1954 yılında İskoçya Ulusal Vakfı tarafından kuş gözlemevinin kurucusu George Waterston'dan satın alındı.[7][8] O yıllarda henüz elektrik yoktu ve sadece bazı evlerde su akıyordu; nüfus endişe yaratacak düzeyde azalıyordu.[9] Burada Anthus gustavi, Locustella lanceolata, Locustella certhiola gibi göçmen kuşlar gözlemlenebilir.
Nüfus 1900'deki yaklaşık 400'den sürekli şekilde azaldı. 2015'te adada yaklaşık 55 daimi ikamet eden vardı[10] ve bunların çoğu çiftçiydi. Nisan 2021'de nüfus 48'di ve ada, yetişkin sakinlerinin tamamının COVID-19'a karşı aşılandığı Birleşik Krallık'taki ilk yer oldu.[11]
Adada, insan faaliyetinin en erken belirtilerinden II. Dünya Savaşı radar istasyonunun kalıntılarına kadar uzanan 14 planlı anıt bulunmaktadır. İki otomatik deniz feneri, listelenmiş binalar olarak korunmaktadır.
Ada, Shetland, Orkney ve İskoç anakarası arasında hayati önem taşıyan TV, radyo, telefon ve askeri iletişim bağlantıları taşıyan bir dizi yüksek teknoloji röle istasyonuna ev sahipliği yapmaktadır.[12] Bu bağlamda, anakarayı ve daha uzak ada gruplarını birbirine bağlayan bir sinyal istasyonu olarak tarihi rolünü sürdürmektedir. 1976'da, televizyon röle ekipmanı Shetland'a renkli yayınlara izin verecek şekilde güncellendiğinde, yeni ekipman Fair Isle'daki eski İkinci Dünya Savaşı radar istasyonu binalarında barındırılmıştır.[13] Birçok televizyon sinyali Orkney'den Shetland'a (İskoç anakarasından ziyade) Orkney'in Keelylang Hill verici istasyonu aracılığıyla iletilmektedir.
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ada yüzyıllar boyunca birçok kez el değiştirmiştir. Kuzey Avrupa ile olan ticaret bağlantıları, Güney Limanı'ndan çok uzakta olmayan ve geleneksel olarak adanın güney kesiminde yaşayanlar tarafından kullanılan geleneksel bir Hanseatik ticaret kulübesi olan Fair Isle Haa'da yansıtılmıştır. Kira genellikle (nadiren ziyaret eden) gıyaben toprak sahiplerine tereyağı, kumaş ve balık yağı olarak ödenirdi.
Balıkçılık, ada için her zaman önemli bir endüstri olmuştur. 1702'de, Shetland'ın ringa balığı balıkçılığıyla ilgilenen Hollandalılar, adanın hemen açıklarında Fransız savaş gemilerine karşı bir deniz savaşı yaptı.
Fair adası, yünlü kazakları ile dikkat çeker ve örgü, adalardaki kadınlar için önemli bir gelir kaynağı oluşturur. Erkek adalılar için başlıca faaliyet, tarımdır.
Ocak 2004'te Fair adasına Fairtrade Adası statüsü verildi.
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Good Shepherd IV Fair adası'nda -
Kuzey Limanı, Fair adası, 1974 -
Da Sherriff -
100 kW Rüzgar türbini, Fair adası -
Fair adası itfaiye istasyonu -
Fair adası Kirk'ün iç mekanı -
Burkle, Fair adası - Çiftlik evleri
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Tiny Scots island with population of just 65 self-isolating in bid to beat coronavirus". Daily Record. 31 Mart 2020. 4 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2020.
- ^ "Fair Isle - Shetland.org". www.Shetland.org/visit. NB Communication; Promote Shetland. 14 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2024.
- ^ Crane, Nicholas (18 Şubat 2016). "Britain's 10 best islands". The Daily Telegraph. 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2016.
- ^ Sharma Krauskopf (2003), Scotland's Northern Lights, Shetland Times Ltd, ISBN 978-1-898852-92-6, OL 9492863M, Wikidata Q105836277
- ^ William Boyd, Calendar State Papers Scotland, vol. 9 (Edinburgh, 1915), p. 635.
- ^ Hutchison, Iain (2023). "The 1862 Fair Isle Clearance to New Brunswick". The Scottish Historical Review. Cilt 102. ss. 91-115.
- ^ "Case Study: Wind Power on Fair Isle". National Trust for Scotland. 20 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2008.
- ^ Nicolson, James R (1972). Shetland. Newton Abbot, UK: David & Charles. s. 27. ISBN 9780715355480.
- ^ Tallack, Malachy (17 Eylül 2007). "The Trust and us". New Statesman. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2020.
- ^ "Bid to boost Fair Isle population launched". BBC News. 29 Haziran 2015. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2015.
- ^ Stout, Jen (15 Nisan 2021). "Covid: Every adult is vaccinated in Fair Isle, the UK's remotest island community". BBC News. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
- ^ See reference at Fairisle.org.uk 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ See Bringing Colour to the Shetland Isles, by Gerry L Sanderson, 1976, page 48, available on-line here 25 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..