Doğa durumu
.jpg)
Doğa durumu (state of nature) insanların bir devletin otoritesi altına girmeden önce içinde bulundukları durumu açıklayıp, devletin meşruluğunu açıklamak için bir konsepttir.[1][2] Filozoflar bu terimi insanların devlet önce sahip oldukları doğal hallerini ortaya koyup devletin insanlara karşı olan sorumluluklarını kavramsallaştırmak için kullanmıştır.
Alakalı düşünürler
[değiştir | kaynağı değiştir]Thomas Hobbes
[değiştir | kaynağı değiştir]Hobbes insanların aralarında gerçekleşecek sıkıntılar konusunda sahip oldukları duygular yüzünden kendileri içerlerinde bulundukları adil bir şekilde değerlendiremeyeceklerinden ötürü devletin yönettiği insanların içerisindeki ayrımları düzenlemesi gerektiğini savunmuştur.[2][3] Hobbes'un tahayyül ettiği doğa durumu "Bellum omnium contra omnes" yani herkesin herkese karşı olduğu bir durumdur. Bu noktada insanlar canlarını korumak için devletin otoritesini ve onun bulundukları alan içerisindeki mutlak güç kullanma hakkına sahip olduğunu kabul ederler.[2] Hobbes'a göre bu yüzden devletin temel görevi insanların insanların yaşam hakkını korumaktır.
Jean-Jacques Rousseau
[değiştir | kaynağı değiştir]Jean-Jacques Rousseau tahayyül ettiği doğa durumunda Hobbes'un iddiasına karşı çıkarak insanların devlet otoritesinin olmadığı durumunda erdemli olduğunu iddia etmiştir.[4] Rousseau'ya göre bireyler tabula rasa olarak doğmakta, sosyalleşmeleri aracılığıyla kötü özellikler elde etmektedir.[5] Bu açıdan Rousseau'nun doğa durumunu kullanış şeklinin amacı devletin neden meşru olduğunu açıklamaktan çok devlet otoritesinin yokluğunda insanların doğalarının nasıl olduğunu ortaya çıkarmaktır.[6]
John Locke
[değiştir | kaynağı değiştir]
John Locke ortaya koyduğu doğa durumu teorisinde Hobbes'a göre daha ılımlı bir doğa durumu dizaynı yapar. John Locke'un tahayyül ettiği doğa durumu Hobbes'unki gibi mutlak bir savaş durumu içermese bile bireylerin mülkiyet edinmesini ve korumasını zorlaştırmaktadır. Doğa durumunda bulunan insan bir başkasının mülküne el koyması tehlikesi sebebiyle emeğini rahatça kullanamaz, emeğini daha stabil bir şekilde kullanması durumunda bile bunun bir başkası tarafından el konulabileceği korkusuyla yaşar. Locke'a göre insanlar bu noktada ilk mülkiyetleri olan canlarını ve bununla beraber gelen emek yeteneği ile elde ettikleri zenginliği korumak için devletin otoritesini kabul ederler. Bu yüzden Locke'a göre devletin birincil yükümlülüğü otoritesi altındaki bireylerin mülkiyet hakkını korumaktır.[7]
John Rawls
[değiştir | kaynağı değiştir]"Bir Adalet Teorisi" adlı eserinde John Rawls öne sürdüğü tezlerini savunmak için doğa durumu teorisinin modernleştirmiş bir versiyonunu öne sürmüştür.[8] John Rawls idealize ettiği normatif doğa durumunda bireylerin cehalet örtüsü arkasında olarak otoriteden bağımsız bir şekilde nasıl bir toplumda olmak istediklerini idealize ederler. Rawls bu durumda bireylerin idealize ettikleri toplumun liberal özgürlüklere saygılı olan, sosyal adaletsizliklerin toplum içerisinde en az avantajlı olanlar için de yararlı olduğu ve kurumların herkes için açık olduğu bir toplum olacağını öne sürer.[9] Rawls, Locke ve Hobbes'un aksine tarihte gerçekten belirli bir noktada varolmuş bir doğa durumunun aksine normatif bir doğa durumu tahayyül eder.
Robert Nozick
[değiştir | kaynağı değiştir]"Anarşi, Devlet ve Ütopya" adlı eserinde Robert Nozick de normatif doğa durumu kavramsallaştırması yapar. Nozick'e göre doğa durumunda insanlar kendi mülkiyetlerine en az müdahil olan devlete doğru yönelecek, bu da minarşist bir devleti doğuracaktır. Nozick'in doğa durumu kavramsallaştırması Locke Ön koşulu adı verilen insanların mülkiyetlerin olabildiğince az devlet müdahalesine tabii olmasını savunan koşul ile meşrulaştırılır. Nozick aynı zamanda Kant'ın ortaya koyduğu siyasi topluluğa katılma sorumluluğuna da referans verir.[10] Nozick bu noktada Locke'a benzer bir şekilde bir devletin meşruluğunun bireyler ile yaptığı bu normatif anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine getirmesinden olduğunu öne sürer. Negatif bir özgürlük olarak mülkiyetin korunması doğa durumunda bulunan insanları o durumdan çıkarmak için belirli bir sözleşme içerisine giren devletin temel görevidir.[11]
Eleştiriler
[değiştir | kaynağı değiştir]Akademisyen Arthur Isak Applbaum "Legitimacy: Right to rule in a Wanton World" adlı eserinde doğa durumunun gündelik hayattaki meşruluk sorunlarına bir çözüm oluşturmadığını, bu yüzden de devletin meşruluğuna dair temel problemi çözmekte yetersiz olduğunu belirtmiştir.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Tuckness, Alex (2024), Zalta, Edward N.; Nodelman, Uri (Ed.), Locke’s Political Philosophy, Metaphysics Research Lab, Stanford University, 5 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Aralık 2024
- ^ a b c Lloyd, Sharon A.; Sreedhar, Susanne (2022), Zalta, Edward N.; Nodelman, Uri (Ed.), Hobbes’s Moral and Political Philosophy, Metaphysics Research Lab, Stanford University, 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Aralık 2024
- ^ Hobbes, Thomas (2017). Leviathan: the Matter Forme Power of a Common-Wealth Ecclesiastical and Civill. 1st ed. Québec: POMODORO BOOKS. ISBN 978-0-14-139509-8.
- ^ "Hobbes vs Rousseau: are we inherently evil or good?". IAI TV - Changing how the world thinks (İngilizce). 12 Mart 2019. 23 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2024.
- ^ Bertram, Christopher (2024), Zalta, Edward N.; Nodelman, Uri (Ed.), Jean Jacques Rousseau, Metaphysics Research Lab, Stanford University, erişim tarihi: 29 Aralık 2024
- ^ Rousseau, Jean-jacques (23 Nisan 2009), Notes, Oxford University Press, erişim tarihi: 29 Aralık 2024
- ^ Locke, John (2016). Second treatise of government and A letter concerning toleration. Oxford world's classics. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-873244-0.
- ^ Wenar, Leif (2021), Zalta, Edward N. (Ed.), John Rawls, Metaphysics Research Lab, Stanford University, 23 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Aralık 2024
- ^ Rawls, John (2003). A theory of justice. Rev. ed., 5.- 6. printing. Cambridge, Mass: Belknap Press of Harvard Univ. Press. ISBN 978-0-674-00078-0.
- ^ Mack, Eric (2024), Zalta, Edward N.; Nodelman, Uri (Ed.), Robert Nozick’s Political Philosophy, Metaphysics Research Lab, Stanford University, 10 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Aralık 2024
- ^ Nozick, Robert; Nagel, Thomas (2013). Anarchy, state, and utopia. [Reprint of the] original paperback edition published in 1974, 2013 edition. New York, NY: Basic Books. ISBN 978-0-465-05100-7.
- ^ Applbaum, Arthur Isak (2019). Legitimacy: the right to govern in a wanton world. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-98346-5.
