İçeriğe atla

Christiaan Huygens

Vikipedi, özgür ansiklopedi
okyanus gemisi için MV Christiaan Huygens sayfasına bakınız.
Christiaan Huygens
Caspar Netscher tarafından yapılmış Huygens resmi (1671), Museum Boerhaave, Leiden[1]
Doğum14 Nisan 1629(1629-04-14)
Lahey, Birleşik Hollanda Cumhuriyeti
Ölüm08 Temmuz 1695 (66 yaşında)
Lahey, Birleşik Hollanda Cumhuriyeti
MilliyetHollandalı
Mezun olduğu okul(lar)University of Leiden
Angers Üniversitesi
Tanınma nedeni
Liste
Partner(ler)Constantijn Huygens Jr. (Kardeşi)
Kariyeri
DalıDoğa felsefesi
Matematik
Fizik
Astronomi
Horology
Çalıştığı kurumRoyal Society of London
French Academy of Sciences
EtkilendikleriGalileo Galilei
René Descartes
Frans van Schooten
EtkiledikleriGottfried Wilhelm Leibniz
Isaac Newton[2][3]
Klâsik mekanik
Newton'un hareket yasaları
Dallar
Temel kavramlar
Formüller
Konular
Dönme hareketi
Bilim adamları

Christiaan Huygens FRS (/ˈhaɪɡənz/ HY-gənz,[4] also US /ˈhɔɪɡənz/ HOY-gənz,[5][6] Felemenkçe telaffuz: [ˈkrɪstijaːn ˈɦœyɣə(n)s]; Latince: Hugenius; 14 Nisan 1629 - 8 Temmuz 1695), ayrıca Huyghens olarak da yazılır, tanınmış Hollandalı bir matematikçi ve bilim insanıdır. Özellikle bir astronom, fizikçi, olasılıkçı ya da saat bilimi ile uğraşan kimliği ile bilinir. Huygens zamanının öncü bilim insanlarındandır. Satürn halkaları üzerinde teleskobik çalışmalar yaparak Satürn'ün Titan uydusunu keşfetmiş ve ayrıca sarkaçlı saati icat etmiştir. Huygens mekanik ve optik alanında önemli çalışmalar yayınlamış ve şans oyunları üzerine öncü çalışmalar yapmıştır.

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gençlik yılları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Christiaan Huygens 14 Nisan 1629 yılında zengin ve nüfuzlu Hollandalı bir ailenin İkinci erkek çocuğu olarak Lahey'de dünyaya geldi. Huygens dedesinin ismini almıştır. Babası Constantijn Huygens, annesi Suzanna van Baerle idi. Annesi Christiaan Huygens'in kız kardeşinin doğumundan kısa bir süre sonra ölmüştür. Huygens çiftinin, Constantijn (1628), Christiaan (1629), Lodewijk (1631), Philips (1632) ve Suzanna (1637) adlarında beş çocuğu vardı.

Babası, Constantijn Huygens diplomat, Orange House'un danışmanı ve aynı zamanda şair ve müzisyendi. Galileo Galilei, Marin Mersenne ve Renē Descartes, Constantijn Huygens'in arkadaşlarıydı.

Christiaan Huygens 16 yaşına kadar evde eğitim gördü. Huygens minyatür değirmenler ve diğer makinelerle oynamayı çok severdi. Babası ona özgürlükçü bir eğitim verdi. Huygens dil ve müzik, tarih ve coğrafya, matematik, mantık ve söylem ve aynı zamanda dans, eskrim ve binicilik eğitimleri aldı.

Öğrencilik yılları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Babası Huygens'i Leiden Üniversitesi hukuk ve matematik bölümlerine gönderdi. Huygens burada Mayıs 1645'ten Mart 1647 yılına kadar eğitim gördü. Frans van Schooter Leiden Üniversitesi'nde 1646 yılında bir akademisyendi ve aynı zamanda Huygens ve abisinin özel matematik öğretmeniydi. Descartes'in tavsiyesi üzerine bu görevi üstlenmiştir.

Birkaç yıl sonra, Huygens yeni kurulan ve babasının müdürü olduğu Orange Koleji'nde çalışmalarına devam etti fakat kardeşi Lodewijk ve başka bir öğrenci arasında geçen düellodan sonra bir değişiklik oluştu. Constantijn Huygens bu kolejde 1669 yılına kadar sürecek olan başka bir göreve getirildi.

Christiaan Huygens, hukukçu olan Johann Henryk Dauber'in evinde yaşamaya başladı ve İngiliz öğretim görevlisi John Pell ile matematik dersleri verdi. Huygens çalışmalarını Ağustos 1649 yılında tamamladı ve hemen diplomat olarak Nassau dükü ile çalışmaya başladı. Bu görev onu Bentheim'e ve daha sonra Flensburg'a gönderdi. Daha sonra Danimarka'ya gitti Kopenhag ve Helsingør'u ziyaret etti ve Stockholm'deki Descartes'i ziyaret etmek için Qresund'u geçmeyi umdu fakat bu gerçekleşmedi. Babası Huygens'in bir diplomat olmasını istedi, fakat bu da gerçekleşmedi. Siyasi anlamda 1650 yılında Birinci Stadtholdersles Dönemi başladı yani Orange House artık iktidar değildi ve bu durum Constantijn Huygens'i de etkilemiştir. Daha sonra babası, Christiaan'ın böyle bir kariyerle hiç ilgili olmadığını anladı.

Başlangıçtaki bağlantıları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Huygens genellikle Fransızca ve Latince yazardı. Huygens Leiden ’de bir kolej öğrencisiyken 1648 yılında vefat eden Mersenne isimli bir muhabirle yazışmaya başladı. Huygens matematiğe karşı ilgili ve yetenekli biriydi. 1646 yılında katenar (zincir eğrisi) şeklinde bir asma köprü vardı. Huygens, Mersenne’nin sikloid hakkındaki endişelerini, salınımın merkezi ve yerçekimi sabiti gibi konular hakkındaki teorilerini ancak 1650’lerin sonlarına doğru ciddiye aldı. Ayrıca Mersenne müzik teorisi üzerine de yazılar yazmıştır. Huygens, ortalama ses tamperemanını (meantone temperament) tercih etmiştir. 31 eşit tamperemanda yenilik yapmıştır fakat yaptığı bu yenilikler daha önce Francisco de Salinas tarafınca düşünülmüştür ayrıca bu düşünceyi logaritma kullanarak keşfetmiş olup ortalama ses sistemi ile logaritma arasında yakın bir ilişki olduğunu ortaya çıkarmıştır.

Huygens 1654 yılında Lahey’de bulunan babasının evine geri döndü ve kendini tamamen araştırmalara adamayı başardı. Ailesinin, Hofwijk’ten çok uzakta olmayan başka bir evi vardı ve Huygens yaz tatillerini burada geçirirdi. Onun bilimsel yaşamı depresyon nöbetleri geçirmesine engel olamadı.

1655 yılında Paris ziyaretinde kendini Ismael Boulliau’ya tanıtmak için onu ziyarete gitti. Daha sonra Boulliau, Huygens’i Cloudy Mylon’u görmeye götürdü. 1650’lerde Mersenne çevresinde toplanan Parisli alîm grubu ve sekreterlik rolünü üstlenen Mylon, Huygens ile bazı sorunlar yaşamıştır. Huygens 1656 yılında putperest olmasına rağmen büyük bir hayranı olduğu Pierre de Fermat ile karşı karşıya geldi. Fermat’ın araştırmanın ana düşüncesinin dışında kalması ve bazı olaylar hakkındaki iddialarının güvenilir olmaması şaşırtıcı ve buruk bir deneyim oldu. Fermat’ın endişeleri devam ederken Huygens matematik uygulamaları arıyordu.

Bilimsel başlangıcı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Huygens’in araştırma sonuçları ve keşifleri uzun sürede yayınlanırdı. Huygens’in ilk işi 1651 yılında kareleme alanında Theoremata Karelemesini basmak oldu. Bu baskı yıllar önce Huygens’in Gregoire de Saint-Vincent ile tartıştığı ‘‘dairenin hatalı kare alma metodunu ‘'da içermektedir. Huygens'in tercih ettiği metotlar Archiemedes ve Fermat'tı. 1650'lerde kareleme yöntemi önemli bir sorundu.

Huygens 1652-1653 yılları arasında teorik açıdan küresel mercekler üzerine çalışmalar yaptı. Elde edilen sonuçlar 1669 Isaac Barrow'a kadar yayınlanmadı. Huygens'in asıl amacı teleskopları anlamaktı. Huygens 1655 yılında kendi merceklerini kardeşi Contantijn ile işbirliği yaparak bilemeye başladı. 1662 yılında iki mercekli oküler teleskop olarak şimdiki adıyla Huygenian Merceği’ni tasarladı. Mercekler, Huygens'in Baruch Spinoza ile tanışmasına sebep olan ortak bir ilgi alanıydı. Huygens ve Spinoza bilim hakkında oldukça farklı bakış açılarına sahiptiler. Spinoza daha kararlı bir Dekartçıydı (Decartes veya felsefesi ile ilgili) ve onun bazı tartışma yazışmaları günümüze ulaşmıştır. Huygens şans oyunları üzerine ilk tezini 1657 yılında yazmıştır.

1662 yılında Sör Robert Moray Huygens'e, John Graunt'un yaşam tablosunu gönderdi ve zamanla Huygens ve kardeşi Lodewijk yaşam beklentisi üzerine çalıştı. 3 Mayıs 1661 tarihinde, Huygens astronom Thomas Streete ve Reeve ile Richard Reeve tarafından Londra'da yapılmış teleskobu kullanarak Merkür'ün Güneş üzerinden geçişini gözlemlemiştir. Huygens, 1639 yılında Jeremiah Horrocks'un Venüs'ün geçişi üzerine yazdığı el yazısı ile Hevelius'u geçti ve böylece ilk basım 1662 yılında yapılmış oldu. Bu yıllarda, Huygens eski tip piyano çalıyor ve aynı zamanda müziğe ve Simon Steven'in teorilerine ilgi duyuyordu. Huygens 1663 yılında Kraliyet Derneği'ne üye oldu.

Fransa'daki yılları

[değiştir | kaynağı değiştir]

1663 yılı boyunca Huygens'in Paris’e yaptığı üçüncü ziyaretinde Montmor Akademisi kapatıldı ve Huygens Baconian (Sör Francis Bacon’u destekleyen) tarzı bir bilim programını savunmak için bir şans yakaladı. 1666 yılında Fransa’ya taşındı ve Louis XIV. tarafından yeni açılan Fransız Bilim Akademisi’nde bir pozisyona getirildi. Huygens, Paris’te önemli bir patrona sahipti ve Jean-Baptiste Colbert ile yazışma içerisindeydi. Huygens’in akademi ile ilişkisi her zaman kolay olmadı. 1670 yılında Huygens ağır hastalandığında, öldüğü zaman çalışma kâğıtlarının Kraliyet Derneği’ne bağışlanmasını sağlaması için Francis Vernon’u seçti. Daha sonra Fransa-Hollanda savaşında İngiltere'nin de bir parçasının savaşta yer almasının Huygens ile Kraliyet Derneği’nin arasındaki ilişkiye zarar verdiği sanılmaktadır. Denis Papin, Huygens’in asistanıdır. Huygens ve asistanı Papin’in projelerinden biri olan barut motoru beklenen başarıyı sağlayamadı. Papin 1678 yılında İngiltere’ye taşındı ve bu alandaki çalışmalarına devam etti. Huygens Paris Gözlemevi’ni kullanarak daha fazla astronomik gözlemler yapmıştır.

Huygens, Leibniz’e 1673 yılında matematik ve analitik geometri dersleri verdi.

Son yılları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Huygens ciddi derecede depresyona girdikten sonra 1681 yılında Lahey’e geri döndü. 1684 yılında tüpsüz hava teleskobu üzerine Astroscopia Compendiaria’yı yayınladı. Huygens 1685 yılında Fransa’ya tekrar dönmek istedi fakat Nantes Fermanı bunu engellemiştir. Babası 1687 yılında vefat etti ve Huygens’e Hofwijk’deki evi miras bıraktı. 12 Haziran 1689 yılında İngiltere’ye yaptığı üçüncü ziyaretinde Isaac Newton ile tanıştı. İzlanda Kristali hakkında konuştular ve daha sonra hareket direnci hakkında yazıştılar.

Huygens 1693 yılında akustik olguyu şimdiki adıyla ses efektini gözlemledi. Huygens, 8 Temmuz 1695 yılında Lahey’de öldü ve Grote Kerk’e gömüldü.

Çalışmaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tabiat felsefesi üzerine çalışmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Huygens, Descartes ve Newton’un arasında Avrupa’nın öncü doğa felsefecisi olarak anılmıştır. Huygens Kendi zamanının mekanik felsefî ilkelerine bağlı kalmıştır. Özellikle de yerçekimi kuvvetini açıklamaya çalışmıştır.

Huygens, Nisan 1661 yılında İngiltere’ye yaptığı ilk ziyaretinde Gresham Koleji’nin grup toplantısına katıldı ve Boyle’nin hava pompası deneylerini öğrendi. Huygens, 1662 yılının ilk aylarına kadar zamanını çalışmalarını çoğaltmaya harcadı. Bu uzun süreç deneysel ve teorik olarak bazı sorunlara neden olmuştur.

Hareket Kanunu, etki ve yerçekimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Huygens 1650’lerde elastik çarpışma üzerine çalışmalar yaptı ama bu çalışmaları yayınlaması 10 yıl gecikti. Huygens, Descaters’in elastik çarpışma hakkındaki kanunlarının yanlış olduğunu söyleyerek doğru kanunları formüle etti. Huygens, Newton’un İkinci Kanunu’nun günümüzdeki halini kuadratik formda ifade etti. 1659 yılında merkezcil kuvvetin günümüzdeki standart formülünü dairesel hareketten yararlanarak elde etti.

1673 yılında yayınlanan bu genel formül astronomi yörünge çalışmaları için önemli bir adım oldu ve gezegensel hareketler üzerine Kepler’in üçüncü yasasından yerçekiminin ters kare yasasına geçişi sağladı. Huygens sarkaç üzerine yaptığı çalışmalarla basit harmonik hareket teorisine çok yaklaşmıştı fakat bu konu Newton tarafından onun ikinci kitabı olan Matematik Prensipleri’nde yer almıştır.

Optik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Huygens, özellikle 1678 yılında Paris Bilim Akademisi’nce bildirilen ışığın dalga kuramıyla hatırlanmaktadır. Bu teori, 1690 yılında kendisinin ışık tezinin içinde yayınlanmıştır. Huygens bu yayında, dalga teorisinin el yazmasında ona yardımcı olan Ignace- Gaston Pardies’den de bahsetmiştir.

Huygens’in temel ilkelerinden birisi de ışık hızının sonlu olduğudur. Bu teori kinematiktir ve teori büyük oranda geometrik optik ile sınırlıdır.

Huygens 1669 yılında Rasmus Bartholin tarafından keşfedilen İzlanda Kalsitinin üzerinde çift kırılma olayını tecrübe etmiştir. Huygens ilk başlarda bulduğu şeyin ne olduğunu açıklayamadı. Daha sonra kendisinin dalga teorisi konsepti ile açıklamıştır. Huygens ışınların kırılmasına ve eğilmesine sebep olan eğri yüzey üzerine olan iddiaları geliştirmiştir. Newton 1704 yılında bu teorinin yerine ışığın parçacık teorisini önerdi. Huygens'in teorisi kabul edilmedi çünkü boyuna dalgalar çift kırınım olayını göstermemekteydi. Huygens projektörlerdeki mercek kullanımını incelemiştir. 1659 yazışmalarına göre Huygens, büyülü fenerin mucidi olarak yansıtılmıştır.

Horoloji (Zaman ölçme bilimi)

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaylı sarkaçlı saat, Huygens tarafından tasarlandı ve Salomon Coster tarafından imal edildi (1657),[7] Horologium Oscilatorium 'un bir kopyası (1673) ile Leiden' deki Boerhaave müzesindedir.[8]

Huygens, o zamandan beri mekanik saatlerde kullanılan salınımlı saat mekanizmalarını, denge yayını ve sarkacı geliştirdi. Bu saat hassaslığında büyük artışa yol açtı.

1657'de, düzenleme mekanizmaları olarak sarkaçlarla ilgili daha önceki araştırmalardan ilham alan Huygens, zaman işleyişinde bir atılım olan ve 1930'lara kadar 275 yıl boyunca en doğru zaman ölçer olan sarkaçlı saati icat etti.[9] Saat tasarımlarının yapımını, saati yapan Lahey'deki Salomon Coster'a verdi. Sarkaçlı saat, mevcut "verge ve foliot" saatlerden daha doğruydu ve hemen popüler oldu ve hızla Avrupa'ya yayıldı. Ancak Huygens, buluşundan fazla para kazanmadı. Pierre Séguier, Fransız haklarını reddetti, bu sırada Rotterdam'daki Simon Douw ve Londra'daki Ahasuerus Fromanteel tasarımını 1658'de kopyaladı.[10]

Bilinen en eski Huygens tarzı sarkaçlı saat 1657 tarihlidir ve Leiden'deki Boerhaave Müzesi'nde görülebilir.[11][12][13][14]

Sarkaçlı saati icat etme teşvikinin bir kısmı, deniz yolculuklarında göksel navigasyonu kullanıp boylam bulmak için kullanılabilecek doğru deniz kronometresini yapmaktı. Ancak geminin sallanma hareketi sarkacın hareketini bozduğu için saat bir deniz kronometresi olarak başarısız oldu.

1660 yılında Lodewijk Huygens İspanya'ya yaptığı yolculukta bir deneme yaptı ve ağır hava koşullarının saati işe yaramaz hale getirdiğini bildirdi.

Alexander Bruce 1662'de sahaya dirsek attı ve Huygens, Sir Robert Moray ve Royal Society'yi arabuluculuk yapmaya ve bazı haklarını korumaya çağırdı.[11][15]

Denemeler 1660'lara kadar devam etti, en iyi haber Kraliyet Donanması kaptanı Robert Holmes'tan 1664'te Hollanda mülklerine karşı faaliyet göstermesiydi.[16] Samuel Pepys o sırada şüphelerini dile getirdiği için, Lisa Jardine Holmes'un deneme sonuçlarını doğru şekilde bildirdiğinden şüphe etmiştir.[17]

Fransız Akademisi için Cayenne'e yapılan bir keşif gezisi kötü sonuçlandı. Jean Richer, Dünya'nın şekli için düzeltme önerdi. 1686'da Hollanda Doğu Hindistan Şirketi'nin Ümit Burnu'na seferinde Huygens düzeltmeyi geriye dönük olarak sağlayabiliyordu.[18]

Sarkaçlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Huygens, 1673 yılında Horologium Oscillatorium sive de motu pendulorum (Zamanı Ölçme Biliminde Salınım veya Sarkaç Hareketleri) adlı kitabı yayınlandı. Bu kitap Huygens'in yaptığı en önemli çalışmadır. Mersenne ve diğerleri tarafından sarkaçlar çok hassas olmayan sabit zaman aralıklarıyla gözlemlenmiştir. Sarkaçların periyotları salınım genişliğine bağlıdır. Huygens bir cismin üzerine etkiyen yerçekimi kuvvetiyle cismin aşağı doğru kaymasını gözlemleyerek aşağı doğru olan eğriyi bulmuştur. Böylelikle sözde Tautochrone sorununu çözmüştür. Ayrıca Huygens, Mersenne tarafından oluşturulan, salınım hareketi yapan herhangi bir şekildeki katı cismin periyodunu bulma sorununu çözmüştür. Bu, salınımın merkezi ve dönme noktasıyla olan karşılıklı ilişkinin keşfini kapsamaktadır. Huygens dairesel hareket yapan bir kordonun üzerinde ağırlık oluşturarak ve merkezkaç kavramını kullanarak konik sarkacı incelemiştir. Huygens, ideal matematiksel sarkacın periyod formülünü ağırlıksız bir ip kullanarak elde etmiştir.

Huygens birleştirilmiş sarkaçların salınım periyodları üzerinde çalışmalar yaparak ‘’eylemsizlik momentini’’ geliştirmiştir.

Huygens iki saat sarkacını aynı destek üzerinde birbirine monte ederek senkronize olmasını sağlamıştır ve böylelikle birleştirilmiş salınımları gözlemlemiştir.

Spiral yay saati

[değiştir | kaynağı değiştir]

Huygens ve Robert Hooke spiral yay saatini aynı dönemde olmalarına rağmen birbirlerinden bağımsız olarak geliştirmişlerdir. Bu konu üzerine tartışmalar yüzyıllarca devam etti.

Spiral yaylar bağımsız maşa kollarıyla birlikte modern saatlerin temelidir çünkü bunlar eşzamanlı olarak ayarlanabiliyordu. Ayrıca Huygens 1675 yılında ‘’cep saatinin’’ patentini almıştır.

Astronomi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Satürn'ün halkaları ve Titan

[değiştir | kaynağı değiştir]
Huygens'in Satürn'ün açılarına ilişkin açıklaması, Systema Saturnium (1659).

1655'te Huygens, Satürn'ün halkaları'nın "ince, düz bir halka, hiçbir yere değmeyen ve tutulmaya meyilli" olduğunu öne süren ilk kişiydi.[19] Kendi tasarladığı 43x büyütmeli bir kırılmalı teleskop kullanan Huygens, Satürn'ün ilk uydusu Titan'ı da keşfetti.[20][21] Aynı yıl, Orion Nebulası'nı gözlemledi ve taslağını çizdi; Orion Bulutsusu'nun bilinen ilk örneği olan çizimi 1659'da Systema Saturnium'da yayınlandı. Modern teleskopunu kullanarak bulutsuyu farklı yıldızlara bölmeyi başardı. Daha aydınlık olan iç kısım şimdi onun onuruna “Huygenian bölgesi” adını taşıyor.[22] Ayrıca birkaç yıldızlararası bulutsu ve bazı çift yıldızları keşfetti.[23]

Mars ve Sirtis Major

[değiştir | kaynağı değiştir]

1659'da Huygens, Mars üzerindeki volkanik bir ova olan Syrtis Major Planum adlı yüzey özelliğini gözlemleyen ilk kişiydi.

Mars'ta günün uzunluğunu tahmin etmek için bu özelliğin hareketinin birkaç gün boyunca tekrarlanan gözlemlerini kullandı ve bunu oldukça doğru bir şekilde 24 1/2 saat yaptı. Bu süre, 24 saat 37 dakikalık Mars gününün gerçek uzunluğundan sadece birkaç dakika uzaktır.[24]

Planetaryum

[değiştir | kaynağı değiştir]

Jean-Baptiste Colbert'in teşvikiyle Huygens, tüm gezegenleri ve o zamanlar Güneş'in etrafında döndüğü bilinen uydularını gösterebilecek mekanik bir planetaryum inşa etme görevini üstlendi. Huygens, tasarımını 1680'de tamamladı ve ertesi yıl saat yapımcısı Johannes van Ceulen'e yaptırdı. Ancak, bu arada Colbert öldü ve Huygens planetaryumunu yeni bakan olarak Fransız Bilimler Akademisi'ne teslim edemedi, Louvois Markisi Fracois-Michel le Tellier, Huygens'in sözleşmesini yenilememe kararı aldı.[25][26]

Huygens tasarımında, doğru sayıda dişe sahip dişlileri seçebileceği en iyi rasyonel yaklaşımları bulmak için devamlı kesirleri ustaca kullandı. İki dişli arasındaki oran, iki gezegenin yörünge periyodlarını belirledi. Huygens, gezegenleri Güneş'in etrafında hareket ettirmek için zamanda ileri ve geri gidebilen bir saat mekanizması kullandı. Huygens, kendi planetaryumunun Ole Rømer tarafından aynı zamanda inşa edilen benzer bir cihazdan daha doğru olduğunu iddia etti, ancak planetaryum tasarımı "Opuscula Posthuma”da (1703) ölümünden sonraya kadar yayınlanmadı.[25]

Huygens, Güneş sistemi, gezegenler ve evren ile ilgili olan görüş ve düşüncelerini yazdığı Cosmotheoros kitabında toplamıştır.

Çalışmaları listesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • 1649 - De iis quae liquido supernatant (suyun üst kısmı hakkında:yayınlanmadı)
  • 1651 - Cyclometriae
  • 1651 - Theoremata de quadratura hyperboles, ellipsis et circuli (hiperbol, elips ve dairenin alan hesabı: Huygens'in ilk yayınıdır.)
  • 1654 – De circuli magnitudine inventa (Dairenin Çevresini Bulma)
  • 1656 – De Saturni Luna observatio nova (Satürn uydusunun yeni gözlemi, Titan'ın keşfi)
  • 1659 – Systema saturnium (SatürnGezegeni)
  • 1659 – De vi centrifuga (Merkezcil Kuvvet: 1703'te yayınlandı)
  • 1673 – Horologium oscillatorium sive de motu pendularium (Zaman Ölçme Biliminde Salınım veya Sarkaç Hareketleri: Louis XIV. e adanmıştır.)
  • 1684 – Astroscopia Compendiaria tubi optici molimine liberata (Tüpsüz teleskobun bileşenleri)
  • 1685 – Memoriën aengaende het slijpen van glasen tot verrekijckers (teleskop merceklerinin bilenme yöntemleri)
  • 1686 - Old Dutch: Kort onderwijs aengaende het gebruijck der horologiën tot het vinden der lenghten van Oost en West (teleskop mercekleri boylamı ölçmek için nasıl bilenir)
  • 1690 – Traité de la lumière (Işık Antlaşması)
  • 1690 – Discours de la cause de la pesanteur (Yerçekimi Nedenleri)
  • 1691 – Lettre touchant le cycle harmonique (Harmonik Döngü ile ilgili mektup)
  • 1698 – Cosmotheoros (Güneş sistemi, kozmoloji, evrendeki yaşam hakkında)
  • 1724 – Novus cyclus harmonicus (Yeni harmonik döngü: Huygens'in ölümünden sonra, Leiden)

Huygens'in adının verildiği alanlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilim

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Huygens insansız uzay aracı (Cassini-Huygens misyonunun bir parçası olarak

Satürn'ün Titan Uydusuna indirilmiştir.)

  • Huygens 2801 Asteroidi[27][28]
  • Mars üzerindeki bir kratere Huygens ismi verilmiştir.[29]
  • Mons Huygens (Ay üzerindeki en yüksek dağ)[30]
  • Huygens Yazılımı (Mikroskop görüntüsü işleme paketi)
  • Huygens tarafından tasarlanan iki elemanlı göz merceği
  • Huygens- Fresnel Prensibi (Dalga yayılımındaki bozuklukları anlamak için)
  • Huygens Dalgacığı
  • W.I.S.V Christiaan Huygens (Delft Teknoloji Üniversitesi'nde Matematik ve Bilgisayar Bilimleri için çalışmalar yapan Hollandalı çalışma derneği)
  • Huygens Laboratuvarı (Leiden Üniversitesi, Fizik Bölümü, Hollanda)
  • Huygens Süper Bilgisayarı (Hollanda Ulusal Süper Bilgisayar Tesisi)
  • Hollanda Noordwijk'deki Huygens Binası
  • Hollanda, Nijmegen, Radboud Üniversitesi Huygens Binası (Nijmegen Üniversitesi, Fen Bilimleri Bölümü'nün önemli yapılarından birisidir.)

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Wybe Kuitert (2013-2014), ""Japanese Robes, Sharawadgi, and the landscape discourse of Sir William Temple and Constantijn Huygens"", Garden History, Plates II-VI, 41 (1-2), ss. 157-176, 130, ISSN 0307-1243, 9 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 9 Ağustos 2021, Resmin anlamı bu çalışmada açıklanmıştır 
  2. ^ I. Bernard Cohen; George E. Smith (25 Nisan 2002). The Cambridge Companion to Newton. Cambridge University Press. s. 69. ISBN 978-0-521-65696-2. 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2013. 
  3. ^ Niccolò Guicciardini (2009). Isaac Newton on mathematical certainty and method. MIT Press. s. 344. ISBN 978-0-262-01317-8. 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2013. 
  4. ^ "Huygens, Christiaan". [[İfade hatası: Beklenmedik < operatörü.]] UK Dictionary. Oxford University Press. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2019. 
  5. ^ "Huygens". Merriam-Webster Dictionary. 
  6. ^ "Huygens" 15 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Random House Webster's Unabridged Dictionary.
  7. ^ "Boerhaave Museum Top Collection: Hague clock (Pendulum clock) (Room 3/Showcase V20)". Museumboerhaave.nl. 19 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2010. 
  8. ^ "Boerhaave Museum Top Collection: Horologium oscillatorium, siue, de motu pendulorum ad horologia aptato demonstrationes geometricae (Room 3/Showcase V20)". Museumboerhaave.nl. 20 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2010. 
  9. ^ Marrison, Warren (1948). "The Evolution of the Quartz Crystal Clock". Bell System Technical Journal. 27 (3): 510-588. doi:10.1002/j.1538-7305.1948.tb01343.x. 13 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ Epstein/Prak (2010). Guilds, Innovation and the European Economy, 1400–1800. Cambridge University Press. ss. 269-70. ISBN 978-1-139-47107-7. 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2013. 
  11. ^ a b van den Ende, H., Hordijk, B., Kersing, V., & Memel, R. (2018). The invention of the pendulum clock: A collaboration on the real story. 3 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  12. ^ van Kersen, Frits & van den Ende, Hans: Oppwindende Klokken – De Gouden Eeuw van het Slingeruurwerk 12 September – 29 November 2004 [Exhibition Catalog Paleis Het Loo]; Apeldoorn: Paleis Het Loo,2004,
  13. ^ Hooijmaijers, Hans; Telling time – Devices for time measurement in museum Boerhaave – A Descriptive Catalogue; Leiden: Museum Boerhaave, 2005
  14. ^ No Author given; Chistiaan Huygens 1629–1695, Chapter 1: Slingeruurwerken; Leiden: Museum Boerhaave, 1988
  15. ^ Howard, N. (2008). "Marketing Longitude: Clocks, Kings, Courtiers, and Christiaan Huygens". Book History. 11: 59-88. ISSN 1098-7371. JSTOR 30227413. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022. 
  16. ^ Michael R. Matthews (2000). Time for Science Education: How Teaching the History and Philosophy of Pendulum Motion Can Contribute to Science Literacy. Springer. ss. 137-8. ISBN 978-0-306-45880-4. 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2013. 
  17. ^ Jardine, L. (2008). Going Dutch: How the English Plundered Holland's Glory (İngilizce). HarperPress. ss. 263-290. ISBN 978-0007197323. 
  18. ^ Bunge et al. (2003), Dictionary of Seventeenth and Eighteenth-Century Dutch Philosophers, p. 471.
  19. ^ Baalke, R. (2011). "Historical Background of Saturn's Rings". solarviews.com. Later, it was determined that Saturn's rings were not solid but made of several smaller bodies. 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  20. ^ Louwman, Peter (2004). "Christiaan Huygens and his telescopes". Titan – from Discovery to Encounter. 1278: 103-114. Bibcode:2004ESASP1278..103L. 2 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2021. 
  21. ^ van Helden, Albert (2004). "Huygens, Titan, and Saturn's ring". Titan – from Discovery to Encounter. 1278: 11-29. Bibcode:2004ESASP1278...11V. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2021. 
  22. ^ Antony Cooke (1 Ocak 2005). Visual Astronomy Under Dark Skies: A New Approach to Observing Deep Space. Springer. s. 67. ISBN 978-1-84628-149-5. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2013. 
  23. ^ Chapman, A. (1995). "Christiaan huygens (1629–1695): astronomer and mechanician". Endeavour (İngilizce). 19 (4): 140-145. doi:10.1016/0160-9327(95)90076-4. ISSN 0160-9327. 
  24. ^ "A dark spot on Mars – Syrtis Major". www.marsdaily.com. 3 Şubat 2012. 21 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2016. 
  25. ^ a b van den Bosch, D. (2018). The application of continued fractions in Christiaan Huygens planetarium.[1] 13 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  26. ^ "Amin, H. H. N. (2008). Christiaan Huygens' planetarium" (PDF). 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Nisan 2021. 
  27. ^ 2801 Huygens (1935 SU1)
  28. ^ "(2801) Huygens". IAU Minor Planet Center. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  29. ^ "Mars'daki Uzun Krater İncelemesi". 17 Mayıs 2013. 6 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  30. ^ "Mons Huygens". 17 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Christiaan Huygens Koleji (Hollanda, Eindhoven)
  • Christiaan Huygens gemisi (Hollanda hattı)
  • Uluslararası ve Hollandalı öğrenciler için Huygens Burs Programı

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikipedi'nin kardeş projelerinden
'
hakkında daha fazla bilgi edinin
Commons'ta ara Commons'ta dosyalar
Vikisöz'de ara Vikisöz'de alıntılar
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Christiaan_Huygens&oldid=34166119" sayfasından alınmıştır