Beylerbeyi

Beylerbeyi (Osmanlı Türkçesi): Osmanlı Devleti döneminde bir eyaletin yönetiminden sorumlu olan kişiydi. Fars kültüründen alınan yöneticilik birimi için ve Vali gibi sözcükler de Osmanlı tarihinin çeşitli dönemlerinde beylerbeyi sözcüğüyle eş anlamda kullanılmıştır.

Osmanlı Devleti'nin ilk döneminde sadece 1 beylerbeyi vardı. Padişah Anadolu'dayken Rumeli bölgesini yöneten kişiye "Rumeli Beylerbeyi" denmişti.Rumeli Beylerbeyliği I. Murat döneminde kurulmuştur. Sonradan Yıldırım Bayezit döneminde ise "Anadolu Beylerbeyliği" kuruldu. Buna ileriki dönemlerde yapılan fetihlerle yeni eyaletler katıldı. Son dönemlerde 40'ı aşkın beylerbeyliği ve bunları yöneten beylerbeyleri bulunmaktaydı.

Osmanlı Beylerbeylikleri

Eyâlet	Bugünkü yeri
Adana Eyaleti	Anadolu'nun Akdeniz kıyısı
Anadolu Eyaleti	Anadolu'nun batı kesimi
Ankara Eyaleti	İç Anadolu Bölgesi
Aydın Eyaleti	Ege Bölgesi
Bağdat Eyaleti	Irak'ın orta bölümü
Basra Eyaleti	Irak'ın güneyi
Bosna Eyaleti	Bosna-Hersek, Sırbistan, Hırvatistan ve Karadağ'ın bölümleri
Budin Eyaleti	Macaristan ve Sırbistan, Hırvatistan'ın bazi bölümleri
Cezayir-i Bahr-i Sefid Eyaleti	Bugünkü Yunanistan, Gelibolu, Adalar
Cezayir Eyaleti	Bugünkü Cezayir
Çıldır Eyaleti	Bugünkü Gürcistan
Diyâr-ı Bekr Eyaleti	Güneydoğu Anadolu ve kuzey Irak'ın bazı bölümleri
Edirne Eyaleti	Edirne ve Trakya
Eğri Eyaleti	Macaristan'ın bazı bölümleri
Erzurum Eyaleti	Erzurum ve çevresi
Girit Eyaleti	Girit Adası
Habeş Eyaleti	Sudan, Suudi Arabistan, Eritre, Somali
Halep Eyaleti	Suriye'nin Halep kenti çevresi
Hersek Eyaleti	Bosna-Hersek
Hüdavendigâr Eyaleti	Bursa ve çevresi
İstanbul Eyaleti	İstanbul
Kanije Eyaleti	Macaristan ve Hırvatistan'ın bazı bölümleri
Karaman Eyaleti	Konya ve Orta Anadolu civarı
Karesi Eyaleti	Çanakkale-Balıkesir yöresi
Kars Eyaleti	Kuzeydoğu Anadolu ve Gürcistan'ın bazı kesimleri
Kastamonu Eyaleti	Kastamonu ve Orta Karadeniz kıyıları
Kefe Eyaleti	Ukrayna ve Rusya'dan bazı bölümler
Kıbrıs Eyaleti	Kıbrıs adası
Lahsa Eyaleti	Suudi Arabistan'ın doğu kıyıları
Manastır Eyaleti	Makedonya
Mısır Eyaleti	Mısır ve İsrail, Ürdün, Suudi Arabistan'ın bazı kesimleri
Mora Eyaleti	Mora Yarımadası
Musul Eyaleti	Kuzey Irak
Niş Eyaleti	Niş
Podolya Eyaleti	Ukrayna'nın güneybatı ve orta batısı, Podolya
Rakka Eyaleti	Suriye ve Irak'ın kuzey bölümleri ile Güneydoğu Anadolu
Rum Eyaleti	Sivas ve çevresi
Rumeli Eyaleti	Rumeli ve Arnavutluk
Sayda Eyaleti	Sayda
Selanik Eyaleti	Selanik, Orta Makedonya ve Taşoz
Silistre Eyaleti	Bulgaristan, Romanya, Moldova ve Ukrayna
Şam Eyaleti	Şam, Kudüs ve Akabe Körfezi
Şehrizor Eyaleti	Irak'ın Kerkük bölgesi
Temeşvar Eyaleti	Romanya, Sırbistan, Macaristan
Trablusgarp Eyaleti	Libya
Trablusşam Eyaleti	Trablusşam, Hama ve Humus arasında kalan bölgeler
Trabzon Eyaleti	Lazistan yöresi
Tunus Eyaleti	Tunus
Uyvar Eyaleti	Slovakya'nın güneyi ve Uyvar şehri
Van Eyaleti	Van çevresi
Varat Eyaleti	Romanya'nın günümüzdeki Bihor ili ve çevresi
Vidin Eyaleti	Bulgaristan'ın kuzeybatı Tuna kıyıları
Yanya Eyaleti	Yunanistan'ın günümüzdeki Epir bölgesi
Yemen Eyaleti	Yemen çevresi
Zigetvar Eyaleti	Macaristan'ın güneyi Baranya bölgesi
Zülkadriye Eyaleti	Elazığ ve çevresi

Hidiv : Mısır valileri beylerbeyi unvanının yanı sıra hidiv olarak da anılmışlardır.
Dayı : 1671 yılından itibaren seçilerek göreve getirilen Cezayir Eyaleti ve Tunus Eyaleti yöneticilerinin unvanıdır.

Kaynakça

Halil Inalcık. Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ (1300 - 1600), İstanbul 2005