İzotretinoin

İzotretinoin
Klinik verisi
Telaffuz	See note at tretinoin
Ticari adlar	Accutane (originator), subsequently many generics
AHFS/Drugs.com	Monografi
MedlinePlus	a681043
Lisans veri	US FDA: Isotretinoin ;
Gebelik; kategorisi	AU: X (Yüksek risk); ;
Uygulama; yolu	Oral, Topikal
Hukuki durum
Hukuki durum	AU: S4 (Yalnızca reçeteyle); CA: Reçeteli ilaç; UK: POM (Yalnızca reçeteyle); US: Yalnızca ℞; Genel olarak: ℞ (Yalnızca reçeteyle) ;
Farmakokinetik veri
Biyoyararlanım	Variable
Protein bağlanma	99.9%
Metabolizma	Hepatik
Eliminasyon yarı ömrü	10–20 saat
Boşaltım	Renal ve Dışkı
Tanımlayıcılar
	IUPAC adı (2Z,4E,6E,8E)-3,7-Dimetil-9-(2,6,6-trimetilsikloheks-1-en-1-il)nona-2,4,6,8-tetraenoik asit;
CAS Numarası	4759-48-2 ;
PubChem CID	5282379;
IUPHAR/BPS	7600;
DrugBank	DB00982 ;
ChemSpider	4445539 ;
UNII	EH28UP18IF ;
KEGG	D00348 ;
ChEBI	CHEBI:6067 ;
ChEMBL	ChEMBL547 ;
CompTox Bilgi Paneli (EPA)	DTXSID4023177 ;
ECHA Bilgi Kartı	100.022.996
Kimyasal ve fiziksel veriler
Formül	C20H28O2
Mol kütlesi	300.44
3D model (JSmol)	İnteraktif görüntü;
	SMILES O=C(O)\C=C(/C=C/C=C(/C=C/C1=C(/CCCC1(C)C)C)C)C;
	InChI InChI=1S/C20H28O2/c1-15(8-6-9-16(2)14-19(21)22)11-12-18-17(3)10-7-13-20(18,4)5/h6,8-9,11-12,14H,7,10,13H2,1-5H3,(H,21,22)/b9-6+,12-11+,15-8+,16-14- ; Key:SHGAZHPCJJPHSC-XFYACQKRSA-N ;

Accutane markası altında satılan izotretinoin (13-cis-retinoik asit olarak da bilinir), esas olarak şiddetli akneleri tedavi etmek için kullanılan bir kimyasal ilaçtır. Ayrıca bazı cilt kanserlerini (skuamöz hücreli karsinom) önlemek veya tedavi etmek için de kullanılır. İnsan bedeninde tabiatı gereği az bulunan bir kimyasal olan retinoid içerir, yani vitamin A ile ilgilidir. İzomeri tretinoin de bir akne ilacıdır. En yaygın gözlemlenen yan etkileri, akneler üzerinde geçici bir kötüleşme (1–4 ay süren), nemsiz kuru dudaklar (keilit), kuru ve kırılgan cilt ve güneş yanığına karşı artan duyarlılıktır. Yaygın olmayan veya nadir görülen yan etkiler arasında kas ağrıları ve baş ağrıları bulunur.

Tarihçesi

İzotretinoin ilk olarak 1969 yılında patentlendi ve tıbbi kullanımı 1971'de başladı.^[2] Hoffmann-La Roche tarafından Accutane olarak pazarlandı. Yıllar boyunca iyi sattı, ama 2009 yılında, Roche, Accutane'i, ABD pazarından, enflamatuar bağırsak hastalığı iddiaları karşısında eski Accutane kullanıcılarına milyonlarca dolar tazminat verdikten sonra çıkarmaya karar verdi. Amerikan Gastroenteroloji Koleji, inflamatuar bağırsak hastalığı olan kişilerin, aknelerini izotretinoin ile tedavi etmekten kaçınmaması gerektiğini belirten bir çalışma yayınladı. Daha sonra genel telif lisansa açıldı ve 2017 itibarıyla dünya çapında birçok marka adı altında pazarlandı.^[3]^[4]

Tıbbi kullanımı

İzotretinoin öncelikle diğer tedavi yöntemlerine tepki vermeyen şiddetli akne durumunda kullanılır.^[5] Pek çok dermatolog aynı zamanda şiddetli olmayan akne vakalarında da aknenin yol açtığı fiziksel ve psikolojik zararları önlemek için kullanımını önermektedir.^[6] Nadiren, belirli cilt kanserleri (skuamöz hücreli karsinom) ve diğer kanserlerin tedavisinde de kullanılır. Genellikle ölümcül deri hastalığı Harlequin-tip iktiyozis ve lamellar iktiyozis tedavisinde kullanılır.

Sınırlamalar

Amerika Birleşik Devletleri'nde, ilacı elde etmek için özel bir prosedür gereklidir. Diğer birçok ülkede, bu riskleri açıklayan bir onay formu gereklidir. İzotretinoin kullanan kadınlar, izotretinoin tedavisinin kesilmesinden sonra 1 ay boyunca hamile kalmamalıdır. Cinsel yoksunluk veya etkili kontrasepsiyon bu dönemde zorunludur. Korunma yöntemleri, (örneğin, kondomlar), yaklaşık olarak %3'lük kabul edilemez başarısızlık oranları nedeniyle yeterli kabul edilmemektedir. İzotretinoin tedavisi alırken gebe kalan kadınlara genellikle kürtaj önerilir.

Yan etkileri

En sık görülen yan etkiler, aknenin (1-4 ay süren geçici) kötüleşmesi, kuru dudaklar (nekilit), kuru ve kırılgan cilt ve güneş yanığına karşı artmış duyarlılıktır.^[7] Nadir görülen yan etkiler arasında kas ağrıları ve baş ağrıları bulunur.^[7]

İzotretinoinin, normal embriyonik gelişimi kontrol eden doğal bir A vitamini türevi olan retinoik aside yakın benzerliği nedeniyle, in-utero maruziyetine bağlı doğum kusurlarına neden olduğu bilinmektedir. Psikiyatrik yan etkileri, en sık depresyon ve aynı zamanda daha nadiren psikoz ve sıra dışı davranışlarla da ilişkilidir, ancak bu etkiler nadirdir.^[8] Diğer nadir yan etkiler arasında hiperostoz ve prematüre epifiz kapanması olduğu bildirilmiştir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; brands isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ Fischer J, Ganellin CR (2006). Analogue-based Drug Discovery (İngilizce). John Wiley & Sons. s. 476. ISBN 978-3-527-60749-5. 5 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2019.
^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2018.
^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2019.
^ Merritt B, Burkhart CN, Morrell DS (Haziran 2009). "Use of isotretinoin for acne vulgaris". Pediatric Annals. 38 (6). ss. 311-20. doi:10.3928/00904481-20090512-01. PMID 19588674.
^ Strauss JS, Krowchuk DP, Leyden JJ, Lucky AW, Shalita AR, Siegfried EC, Thiboutot DM, Van Voorhees AS, Beutner KA, Sieck CK, Bhushan R (Nisan 2007). "Guidelines of care for acne vulgaris management". Journal of the American Academy of Dermatology. 56 (4). ss. 651-63. doi:10.1016/j.jaad.2006.08.048. PMID 17276540.
^ ^a ^b Brelsford M, Beute TC (Eylül 2008). "Preventing and managing the side effects of isotretinoin". Seminars in Cutaneous Medicine and Surgery. 27 (3). ss. 197-206. doi:10.1016/j.sder.2008.07.002. PMID 18786498. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2019.
^ Kontaxakis VP, Skourides D, Ferentinos P, Havaki-Kontaxaki BJ, Papadimitriou GN (Ocak 2009). "Isotretinoin and psychopathology: a review". Annals of General Psychiatry. Cilt 8. s. 2. doi:10.1186/1744-859X-8-2 . PMC 2637283 $2. PMID 19154613.

[brands-1] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; brands isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[Fis2006-2] Fischer J, Ganellin CR (2006). Analogue-based Drug Discovery (İngilizce). John Wiley & Sons. s. 476. ISBN 978-3-527-60749-5. 5 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2019.

[3] "Arşivlenmiş kopya". 16 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2018.

[4] "Arşivlenmiş kopya". 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2019.

[pmid19588674-5] Merritt B, Burkhart CN, Morrell DS (Haziran 2009). "Use of isotretinoin for acne vulgaris". Pediatric Annals. 38 (6). ss. 311-20. doi:10.3928/00904481-20090512-01. PMID 19588674.

[pmid17276540-6] Strauss JS, Krowchuk DP, Leyden JJ, Lucky AW, Shalita AR, Siegfried EC, Thiboutot DM, Van Voorhees AS, Beutner KA, Sieck CK, Bhushan R (Nisan 2007). "Guidelines of care for acne vulgaris management". Journal of the American Academy of Dermatology. 56 (4). ss. 651-63. doi:10.1016/j.jaad.2006.08.048. PMID 17276540.

[Brelsford2008rev2-7] Brelsford M, Beute TC (Eylül 2008). "Preventing and managing the side effects of isotretinoin". Seminars in Cutaneous Medicine and Surgery. 27 (3). ss. 197-206. doi:10.1016/j.sder.2008.07.002. PMID 18786498. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2019.

[Kontaxakis2009rev-8] Kontaxakis VP, Skourides D, Ferentinos P, Havaki-Kontaxaki BJ, Papadimitriou GN (Ocak 2009). "Isotretinoin and psychopathology: a review". Annals of General Psychiatry. Cilt 8. s. 2. doi:10.1186/1744-859X-8-2 . PMC 2637283 $2. PMID 19154613.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d Retinoidler
Birinci nesil retinoidler	• Retinol (Vitamin A₁) • Retinal (retinaldehit) • Tretinoin (all-trans-retinoik asit) • İzotretinoin (13-cis-retinoik asit) • Alitretinoin (9-cis-retinoik asit)
İkinci nesil retinoidler	• Etretinat • Asitretin
Üçincü nesil retinoidler	• Adapalen • Beksaroten • Tazaroten