İslam hukuku

İslam hukuku dinsel kökenli (İslam dininden kaynaklanan) hukuk kurallarını ve bunların uygulanma esaslarını tanımlar. Kimi zaman Fıkıh bilimi ile aynı anlamda kullanılır. Bazen de Şeriat kavramı kastedilmektedir.

Tanım ve Kapsam

Fıkıh üç ana kısma ayrılır:

1. Muamelat (İşlemler)

2. Ukubat (Yaptırımlar/Cezalar)

3. İbadat (ibadetler).

"İslam Hukuku" ifadesi ile aslında Fıkıh içerisindeki Muamelat ve Ukubat alanları kastedilmektedir. Muamelat, alanına ve konusuna bakılmaksızın her tür hukuki işlemi inceler ve düzenler. Ukubat ise yine alan ve konu ayrımı yapılmaksızın cezalarla ve (aslında daha geniş olarak ve daha doğru bir karşılıkla) yaptırımlarla ilgilenir.

İbadat (ibadetler) alanı Fıkıh içerisinde yer almakla birlikte hukukun ilgi alanı içerisine girmediği için ayrı bir kategori olarak değerlendirilir. Münakahat (nikah, aile hukuku) ise Osmanlı döneminde Mecelle ile birlikte eklenmiş ancak sınıflandırmada genel kabul görmemiştir.

“Fıkıh” adı verilen İslam Hukuk Bilimi’nin gelişmesiyle ortaya çıkmıştır. Fıkıh, kanunların teorik ve pratik uygulama çalışmalarına verilen isimdir. Fıkıh bilginlerine “Fakih” denir. Devlet yetkisine dayalı bir yasama faaliyeti yoluyla konulmamıştır, bilimsel doktrin niteliğinde daha çok medreselerde oluşmuştur. Fakihlerin bilimsel öğretileri sonucu ortaya çıkmaktadır. Akıl yürütme ve mantık ilk dönemlerde yoğun olarak kullanılmıştır.

İslam Hukuk Usulü (Yöntemi)

1. İcma: Görüşleri toplamak, görüş birliğine varmak.

2. Kıyas: Benzer örnekleri karşılaştırma yoluyla sonuç çıkarma. Sorunu çözerken ona çok benzeyen önceki örnek olaylardan yararlanılır (Örnekseme).

Meseleleri ayrı ayrı inceleyerek geliştirilen hukuki çözümlerin bir araya toplanmasıyla oluşmuştur. Bu bakımdan her meseleye ilişkin bir hukuk kuralı ortaya konmaktadır (fetva).

Ayrıca bakınız

• Şeriat
• Fıkıh

Kaynakça

• Doi, Abd ar-Rahman I., and Clarke, Abdassamad (2008). Shari'ah: Islamic Law. Ta-Ha Publishers Ltd., ISBN 978-1-84200-087-8 (hardback) (İngilizce)
• El-Gamal, Mahmoud A. (2006). Islamic Finance: Law, Economics, and Practice (PDF). Cambridge University Press. Archived from the original (PDF) on 3 April 2018. Retrieved 28 February 2017. (İngilizce)
• Gaudiosi, Monica M (April 1988). "The Influence of the Islamic Law of Waqf on the Development of the Trust in England_ The Case of Merton College". University of Pennsylvania Law Review. The University of Pennsylvania Law Review. 136 (4): 1231–1261. doi:10.2307/3312162. JSTOR 3312162. (İngilizce)
• Ignaz Goldziher, op. cit. 66-70; M. Muranyi: Fiqh. In: Helmut Gätje (Hrsg.): Grundriß der arabischen Philologie. Bd. II: Literaturwissenschaft. Wiesbaden 1987. S. 298–299; Irene Schneider: Die Terminologie der aḥkām al-ḫamsa und das Problem ihrer Entstehung, dargestellt am Beispiel der šāfi⁽itischen adab al-qāḍī-Literatur. In: ZDMG, Suppl. VIII, XXIV. Deutscher Orientalistentag vom 26. bis 30. Sep. 1988 in Köln, hrsg. von W. Diem und A. Falaturi. Stuttgart 1990, 214-223.
• Miklos Muranyi (1987), S. 301; An Introduction to Islamic Law. S. 179–180. 2. Auflage. Oxford 1965 (İngilizce)

Dış bağlantılar

• İSLÂM HUKUKUNUN DEĞERİ, Kemal Gözler, 201929 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.