İçeriğe atla

İmikuşağı Höyüğü

Bağlantı ekle
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Arkeolojik Höyük
Adı: İmikuşağı Höyüğü
il: Elazığ
İlçe: Baskil
Köy: İmikuşağı
Türü: Höyük
Tescil durumu:
Tescil No ve derece:
Tescil tarihi:
Araştırma yöntemi: Kazı

İmikuşağı Höyüğü, Elazığ İli, Baskil İlçesi, İmikuşağı Köyü'nün kuzeybatısında yer alan bir höyüktür. Fırat'ın doğu kıyısındadır. Tohma Çayı'nın Fırat'a döküldüğü bölgenin karşısındadır. Nehir yatağından 38 metre yüksekteki höyük 200 x 150 metre boyutlarındadır.[1] Ovadan yüksekliği ise 20 metredir.[2]

Kazılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Höyükteki ilk araştırmalar 1975 yılında, Karakaya Barajı Gölü altında kalacak arkeolojik yerleşmelerin saptanması çalışmaları sırasında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nden Doç. Dr. Ümit Serdaroğlu başkanlığındaki ekipçe yapılmıştır. Daha sonra İstanbul Üniversitesi'nden Prof. Dr. Mehmet Özdoğan tarafından 1976-77 yıllarında ayrıntılı olarak incelenmiştir.[1] Höyükteki kazılar ise Prof. Dr. Veli Sevin başkanlığında 1981-86 yılları arasında, baraj gölünde su toplanmaya başlamasına kadar yapılmıştır.[3]

Tabakalanma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kazılardan elde edilen sonuçlara göre 14 yapı katında[3] sekiz kültür evresi[4] belirlenmiştir. Eskiden yeniye göre tabakalanma şu şekildedir.

Orta Tunç Çağı II'den Geç Tunç Çağı I'e geçişi temsil eden 11. yapı katı izlerine sınırlı bir alanda ulaşılabilmiştir. Kazı başkanı, bu evrenin çok kısa ömürlü olduğunu, bununla birlikte Orta Anadolu etkilerinin höyüğe 10. yapı katının kuruluşundan önce ulaştığını gösterdiğini belirtmektedir.[13]

9. yapı katının çanak çömleği Geç Tunç Çağı II'nin 7. ve 8. yapı katları çanak çömleğinden oldukça farklıdır. Daha çok Kuzeybatı İran ve Transkafkasya çanak çömleği ile yakın benzerlikten hareketle 9. yapı katının MÖ 1.500'den "çok daha geç olamayacağı" önerilmektedir.[14]

Yerleşmede Geç Tunç Çağı I. evreye tarihlenen 10. yapı katına kadar Mezopotamya etkisi görülmekte, bu yapı katından itibaren Orta Anadolu kültürünün etkisi hakim olur. Daha önceki 12. ve 13. yapı katları, Asur Ticaret Koloni Çağı ile çağdaştır.[15] Orta Tunç Çağı'nın II. evresine tarihlenen bu tabakaların mimarisinde Anadolu etkisi açık olmakla birlikte Habur Seramiği'nin yoğun olarak kullanıldığı, fakat bölgedeki diğer yerleşmelerde bu durumun görülmediği belirtilmektedir.[6][16] Orta Tunç Çağı I. evreye ait 11. yapı katının Fırat'ın büyük bir taşkınının son verdiği anlaşılmaktadır.[5]

Buluntular

[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Tunç Çağı'na tarihlenen 12. yapı katından itibaren yerleşmenin doğu yönünün bir surla çevrili olduğu saptanmıştır. Söz konusu sur, çeşitli onarımlar geçirerek 10. yapı katında 2,35 metre genişlikte bir sur olarak kullanılmaya devam edilmiştir.[17] Bu yapı katı mimarisinde, kazılarda hiç kerpiç yıkıntısına rastlanmaması yüzünden, tümüyle taş kullanıldığı düşünülmektedir.[18]

Geç Tunç Çağı II. evreye tarihlenen (Hitit İmparatorluğu) 8. yapı katının en ilginç buluntusu, 12,4 cm. boyundaki pişmiş topraktan Ana tanrıça figürinidir. Hitit tipi çarıklar giymiş çıplak tanrıça, Anadolu'nun ünik tanrıça heykelciklerinden biridir. Söz konusu yapı katı, 9. yapı katının sonunu getiren olayla ilgili bir yangın tabakası üstüne kurulmuştur. Bu yapı katı, aynı kültür evresine ait 7. ve 8. yapı katından, gerek mimari, gerekse çanak çömlek buluntuları yönünden farklılık göstermektedir. Mimarideki en belirgin fark çok sıralı, yüksek taş temelli yapılardır. Çanak çömlek ise daha çok Eski Hitit ya da Erken Hitit İmparatorluk Çağı çanak çömleğine benzemektedir.[19]

Değerlendirme

[değiştir | kaynağı değiştir]

İmikuşağı Höyüğü, Fırat bölgesinin en büyük ve önemli yerleşimi olarak görülmektedir. Genellikle geçit vermeyen Fırat, bu noktada kolay geçiş veren bir seviyede olduğu için yerleşme, daha elverişli konumda bulunmaktadır.[3]

Yüzey bulgularına göre Geç Kalkolitik Çağ'da küçük bir yerleşme olan höyük, Erken tunç çağı'nda yoğun iskan görmeye başlamış, MÖ 2. binyılda muhtemelen en parlak dönemine erişmiştir. Çok sayıda Hitit çanak çömleğinin yanı sıra pişmiş topraktan bir boğa ritonu (insan ya da hayvan başı biçiminde ayaksız kap) bulunmuş olması, höyüğü önemli bir Hitit yerleşimi olabileceğinin kanıtı olarak görülmektedir. Söz konusu buluntu Boğazköy ve Tokat / Maşat Höyük'te bulunanlarla büyük benzerlik göstermektedir.[20]

Yerleşmenin, MÖ 1.700 – 1.500 yıllarına tarihlenen Orta Tunç Çağı II. evresine ait 12. yapı katı, Asur Ticaret Kolonileri Çağı'nın son yapı katıdır ve ağır bir yangın geçirmiştir. İmikuşağı'na yakın diğer bir höyük olan Arslantepe Höyüğü Vb tabakası da aynı şekilde ağır bir yangın bulguları vermektedir. Her iki yerleşmede de Asur Ticaret Kolonileri Çağı'nın bir yangınla sona ermesinin, bir istila ya da kavim hareketine bağlı olabileceği önerilmektedir.[6]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c Erkan Konyar, İmikuşağı 10. Yapı Katı (Eski Hitit Dönemi) Çanak Çömlekleri 22 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sh.: 381
  2. ^ 4. Kazı Sonuçları Toplantısı, (1982) – Sh.: 121
  3. ^ a b c "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2012. 
  4. ^ 6. Kazı Sonuçları Toplantısı, (1984) – Sh.: 96-97
  5. ^ a b 9. Kazı Sonuçları Toplantısı, (1987) Sh.: 311
  6. ^ a b c Turgut Yiğit, Tarihöncesi ve Hitit Döneminde İşuwa Bölgesi 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sh.: 241
  7. ^ 9. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 311
  8. ^ 8. Kazı Sonuçları Toplantısı, (1986) – Sh.: 182
  9. ^ 5. Kazı Sonuçları Toplantısı, (1983) – Sh.: 140
  10. ^ 5. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 139
  11. ^ 7. Kazı Sonuçları Toplantısı, (1985) – Sh.: 165
  12. ^ 7. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 164
  13. ^ 9. Kazı Sonuçları Toplantısı, (1987) – Sh.: 308
  14. ^ 8. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 183-184
  15. ^ Erkan Konyar, Sh.: 381-382
  16. ^ 9. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 309
  17. ^ 9. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 303
  18. ^ 8. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 186
  19. ^ 7. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 168-169
  20. ^ 4. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 122
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İmikuşağı_Höyüğü&oldid=31003924" sayfasından alınmıştır