İbrahim Anlaşmaları
İbrahim Anlaşmaları, İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn arasında 15 Eylül 2020'de imzalanan, Arap-İsrail normalleşmesine ilişkin ikili anlaşmalardır.[1][2] Amerika Birleşik Devletleri'nin aracılık ettiği, 13 Ağustos 2020 tarihli ilk duyuru yalnızca İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri ile ilgiliydi. 11 Eylül 2020'de İsrail ile Bahreyn arasında bir takip anlaşmasının duyurulmasından önce, 15 Eylül 2020'de, İbrahim Anlaşmalarının ilk yinelenmesine ilişkin resmi imza töreni, Trump yönetiminin ev sahipliğinde 11 Eylül 2020'de gerçekleştirildi. İkili anlaşmaların bir parçası olarak hem Birleşik Arap Emirlikleri hem de Bahreyn, İsrail'in egemenliğini tanıdı ve tam diplomatik ilişkilerin kurulmasına olanak sağladı.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Antlaşmanın İmzalanması
[değiştir | kaynağı değiştir]İsrail'in Birleşik Arap Emirlikleri ile ilk anlaşması, İsrail-Ürdün barış anlaşması’nın yürürlüğe girdiği 1994 yılından bu yana İsrail'in bir Arap ülkesiyle diplomatik ilişkiler kurmasının ilk örneği oldu.[3] İbrahim Anlaşmaları, Bahreyn dışişleri bakanı Abdullatif bin Rashid Al-Zayani ve BAE dışişleri bakanı Abdullah bin Zayed Al-Nahyan tarafından, İsrail başbakanı Benjamin Netanyahu'nun karşısında, ABD başkanı Donald J. Trump'ın şahitliğinde imzalandı. Bunlar, Trump'ın damadı ve kıdemli danışmanı Jared Kushner ve Kushner'ın asistanı Avi Berkowitz tarafından müzakere edildi.[4]
Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn için ayrı anlaşmaların resmi uzun biçimli belge başlıkları sırasıyla şunlardı: “İbrahim Anlaşmaları Barış Anlaşması: Birleşik Arap Emirlikleri ile İsrail Devleti Arasında Barış Anlaşması, Diplomatik İlişkiler ve Tam Normalleşme ve İbrahim Anlaşmaları: Barış, İşbirliği ve Yapıcı Diplomatik ve Dostça İlişkiler Bildirgesi.”[5][6] İbrahim Anlaşmalarının adı, İbrahimi dinlerin, özellikle Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam'ın, İbrahim'in manevi bir patrik olarak rolüne ilişkin ortak inancına dayanmaktadır.[7][8]
Arap Olmayan Müslüman Devletlere Genişleme
[değiştir | kaynağı değiştir]7 Mart 2023 itibarıyla Başbakan Netanyahu ve Dışişleri Bakanı Eli Cohen, Abraham Anlaşması'nın Endonezya, Nijer, Moritanya ve Somali'yi kapsayacak şekilde genişletilmesi için Amerikalılarla görüşmelerde bulunuyor.[9]
Haziran 2023'te ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, İsrail'i, yerleşim faaliyetlerinin ilerletilmesi de dahil olmak üzere Filistinlilerle artan gerilimlerin, başta Suudi Arabistan olmak üzere Arap ülkeleriyle normalleşme anlaşmalarının genişletilmesi tehdidi altında olduğu konusunda uyardı. Haziran başında Blinken ile birlikte konuşan Suudi Dışişleri Bakanı, "Filistin halkı için barışa giden bir yol bulunmadan... herhangi bir normalleşmenin sınırlı faydaları olacaktır" demişti.[10]
Fas
[değiştir | kaynağı değiştir]22 Aralık 2020'de İsrail-Fas normalleşme anlaşması imzalandı. Fas'ın İsrail egemenliğini tanıması karşılığında ABD, Fas'ın Batı Sahra üzerindeki egemenliğini tanıdı .
Sudan
[değiştir | kaynağı değiştir]Sudan hükûmeti, 6 Ocak 2021'de (Ekim 2020'de imzalanan) İsrail-Sudan normalleşme anlaşması’nın ardından, Amerikan hazine bakanı Steven Mnuchin'in şahitliğinde Hartum'da "İbrahim Anlaşmaları Bildirgesi"ni imzaladı. Tam normalleşme süreci devam ediyor olsa da ABD, Sudan'ın "Terörizmin Devlet Sponsoru" statüsünü kaldırmayı kabul ederek anlaşmayı teşvik ederken, aynı zamanda Sudan hükûmetinin ülkenin teröre olan borçlarını temizlemesine yardımcı olmak için 1,2 milyar ABD doları tutarında bir kredi sağladı.[11][12]
Sudan anlaşmanın bildirim kısmını imzalamış olsa da Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn'in aksine İsrail ile ilgili belgeyi imzalamadı. Şubat 2023 itibarıyla İsrail ile tam normalleşme konusunda Sudan hükûmetiyle görüşmeler devam ediyor.[13]
2023 Hamas-İsrail Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bahreyn, devam eden Hamas-İsrail Savaşı nedeniyle 2 Kasım 2023'te yaptığı açıklamada, İsrail büyükelçisinin Bahreyn'den ayrıldığını, Bahreyn'in İsrail büyükelçisini geri çağırdığını ve "sağlam ve tarihi bir anlaşma" gerekçesiyle İsrail ile tüm ekonomik ilişkileri askıya aldığını söyledi. Filistin davasını ve Filistin halkının meşru haklarını destekleyen bir duruş."[14][15] Açıklama Bahreyn parlamentosu tarafından yapıldı ve İsrail, karar hakkında hiçbir bilgilerinin olmadığını söyledi.[16]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Moroccan Foreign Minister Bourita Says Abraham Accords Provide "Incredible Momentum" for Peace in Middle East | AJC". www.ajc.org. 2023-06-12.
- ^ Federico-O'Murchú, Seán (2020-08-13). "Read the full statement by the US, Israel and UAE on normalizing Israel-UAE relations". CNN. Archived from the original on 2020-11-15. Retrieved 2020-09-15.
- ^ "Israel, UAE and Bahrain sign Abraham Accord; Trump says "dawn of new Middle East"". The Hindu. Press Trust of India. 2020-09-16. Archived from the original on 2020-09-19. Retrieved 2020-09-21.
- ^ Ravid, Barak (2020-08-13). "Behind the scenes: How the Israel-UAE deal came together". Axios. Retrieved 2020-10-28.
- ^ Makovsky, David (2020-09-16). "How the Abraham Accords Look Forward, Not Back". Washington Institute. Archived from the original on 2020-10-02. Retrieved 2021-09-21.
- ^ Riechmann, Deb; Lee, Matthew; Lemire, Jonathan (2020-08-13). "Israel signs pacts with 2 Arab states: A 'new' Mideast?". Associated Press. Archived from the original on 2021-02-15. Retrieved 2020-09-25.
- ^ "The Abraham Accords Declaration". State.gov. U.S. State Department. 2020-09-15. Archived from the original on 2020-09-20. Retrieved 2022-09-04.
- ^ Meuse, Alison Tahmizian (2020-09-16). "Israel inks twin Arab treaties with UAE, Bahrain". Asia Times. Archived from the original on 2020-10-23. Retrieved 2020-09-21.
- ^ Bassist, Rina (2023-03-07). "Israel eyes normalization with Mauritania, Indonesia to expand Abraham Accords". al-monitor.com. Retrieved 2023-03-10.
- ^ "Blinken says US told Israel that violence with Palestinians could jeopardize possible normalization with Saudi Arabia". CNN.
- ^ "Sudan quietly signs Abraham Accords weeks after Israel deal". Reuters. 2021-01-07. Retrieved 2022-11-21.
- ^ Lawder, David (2021-01-07). Ellis, Aurora (ed.). "U.S. Treasury signs loan deal to clear Sudan's $1.2 billion World Bank arrears". Reuters.
- ^ Lis, Jonathan (2023-02-02). "Sudan to Advance Normalization With Israel, Three Years After Signing Deal, Official Says". Haaretz.
- ^ "Bahrain expels Israel ambassador and cuts economic ties". Arab News. 2 Kasım 2023. 8 Ağustos 2018 tarihinde
|arşiv-url=kullanmak için|url=gerekiyor (yardım) arşivlendi. - ^ "Bahrain recalls ambassador from Israel, cuts economic ties over Gaza war: Parliament". gulfnews.com. 2 Kasım 2023.
- ^ "Bahrain parliament says envoy to Israel returned home, Israel says ties stable". www.reuters.com. 2 Kasım 2023.
