Jilin sayfasının kaynağını görüntüle

{{hakkında|Jilin eyaleti|Aynı ismi taşıyan şehir|Jilin Şehri}}
{{Çin eyalet bilgi kutusu
|Çinceadı     = 吉林省
|Pinyin       = Jílín Shěng
|Türkçeadı    = Jilin Eyaleti
|Ad           = Jilin
|Kısaltma     = 吉
|Kısapinyin   = Jí
|ISOkısa      = 22
|Harita       = Jilin in China (+all claims hatched).svg
|Haritaboyut  = 275px
|Adınkökeni   = [[Mançuca]]da "nehir boyunca" anlamına gelen "''girin ula''" terimi
|İdaritür     = [[Çin'in idari bölümleri#Eyalet düzeyi|Eyalet]]
|Başkent      = [[Jilin (şehir)|Jilin Şehri]] (1949-1954)<br />[[Çangçun]] (1954-günümüz)
|Enbüyükşehir = [[Çangçun]]
|Sekreter     = [[Bayanqolu]]
|Vali         = [[Liu Guozhong]]
|Yüzölçümü    = 191.126
|Yüzölçümüsıra = 14ncü
|Nüfusyıl     = 2010
|Nüfus        = 27.462.297
|Nüfussıra    = 21nci
|Nüfusyoğunluğu = 140
|Nüfusyoğunluğusıra = 23ncü
|GSYİHyıl     = 2016
|GSYİH        = 1,49 trilyon
|GSYİHsıra    = 22nci
|GSYİHkişibaşına   = 54.066
|GSYİHkişibaşınasıra = 11nci
|İGEyıl        = 2010
|İGE            = 0,715
|İGEsıra        = 10ncu
|İGEkat         = <span style="color:#090;">yüksek</span>
|Etnikyapı  = [[Han Ulusu|Han]] - %91<br />[[Çin'deki Koreliler|Koreli]] - %4<br />[[Mançular|Mançu]] - %4<br />[[Çin'deki Moğollar|Moğol]] - %0,6<br/ >[[Huiler|Hui]] - %0,5
|İller    = 9
|İlçeler       = 60
|Beldeler      = 1006
|Websitesi        = http://www.jl.gov.cn <br /> 
}}
'''Jilin''' ({{Çince|c=吉林|p=Jílín}}), [[Çin]]'in [[Kuzeydoğu Çin|kuzeydoğusu]]nda bulunan bir [[Çin'in eyaletleri|eyalet]]. Doğuda [[Kuzey Kore]] ve [[Rusya]], kuzeyde [[Heilongjiang]] eyaleti, güneyde [[Liaoning]] eyaleti ve batıda [[İç Moğolistan]] ile sınır paylaşmaktadır.

"Jilin" isminin, [[Mançuca]]da "nehir boyunca" anlamına gelen "girin ula" teriminin Çince transkripsiyonu olan "Jilin wula" ({{Çince|s=吉林乌拉|t=吉林烏拉}})'dan türettiği düşünülmektedir. Bu transkripsiyonun Çincedeki doğrudan anlamı "Uğurlu Orman"'dır. [[Hanyu Pinyin]] [[harf çevirisi|harf çeviri]] sisteminin resmî kullanıma girmesinden önce Jilin eyaletinin ismi, Batı dillerinde '''''Kirin''''' olarak kayda geçti.

Jilin eyaletinde eş isimli [[Jilin (şehir)|Jilin şehri]] bulunmaktadır, ancak eyaletin başkenti ve en büyük şehri [[Çangçun]]. [[II. Dünya Savaşı]] tarihinde Çangçun, "Hsinking" ({{Çince|c=新京|p=Xīnjīng}}, "yeni başkent") ismi altında Japonya'nın kurduğu [[Mançukuo]] kukla rejiminin başkenti olarak işlev göstermesi için bilinir.

== İdari yapılanma ==

Jilin Eyaleti toplam dokuz farklı [[Çin'in idari bölümleri#İl düzeyi|il düzeyi idari bölüm]]den oluşmak üzere sekiz [[il düzeyi şehir]] ve bir [[Özerk il (Çin Halk Cumhuriyeti)|özerk il]] barındırmaktadır.

{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; width:90%; text-align:center"
! colspan="10" |'''Jilin Eyaleti'nin İdari Bölümleri'''
|-
| colspan="10" | <div style="position: relative" class="center">
{{Image label begin|image=Administrative Division Jilin.svg|width={{{1|768}}}|link=|font-size=85%}} 
{{Image label|x=450|y=400|scale={{{1|768}}}/1280|text='''[[Çangçun]]'''}}
{{Image label|x=665|y=510|scale={{{1|768}}}/1280|text='''[[Jilin Şehri|Jilin]]'''}}
{{Image label|x=340|y=530|scale={{{1|768}}}/1280|text='''[[Siping]]'''}}
{{Image label|x=460|y=650|scale={{{1|768}}}/1280|text='''[[Liaoyuan]]'''}}
{{Image label|x=510|y=800|scale={{{1|768}}}/1280|text='''[[Tonghua]]'''}}
{{Image label|x=720|y=775|scale={{{1|768}}}/1280|text='''[[Baishan]]'''}}
{{Image label|x=340|y=270|scale={{{1|768}}}/1280|text='''[[Songyuan]]'''}}
{{Image label|x=180|y=190|scale={{{1|768}}}/1280|text='''[[Baicheng]]'''}}
{{Image label|x=940|y=590|scale={{{1|768}}}/1280|text='''[[Yanbian Kore Özerk İli|Yanbian Kore<br>Özerk İli]]'''}}
</div>
|- span class="nowrap"
!! rowspan="2" | Bölüm kodu<ref>{{web kaynağı|url=http://files2.mca.gov.cn/cws/201502/20150225163817214.html|başlık=中华人民共和国县以上行政区划代码|yayıncı=中华人民共和国民政部|erişimtarihi=19 Ağustos 2017|arşivtarihi=2 Nisan 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150402113603/http://files2.mca.gov.cn/cws/201502/20150225163817214.html|ölüurl=hayır}}</ref>
!! rowspan="2" | İsim
!! rowspan="2" | Çince<br/>[[Pinyin]]
!! rowspan="2" | Alan<br /> (km<sup>2</sup>)
!! rowspan="2" | Nüfus<ref>{{Web kaynağı | url = http://tjj.jl.gov.cn/tjsj/qwfb/202105/t20210524_8079098.html | başlık = 吉林省第七次全国人口普查公报（第二号） | yayıncı = 吉林省统计局 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210920213046/http://tjj.jl.gov.cn/tjsj/qwfb/202105/t20210524_8079098.html | arşivtarihi = 20 Eylül 2021}}</ref><br />（2020 yılı）
!! rowspan="2" | Merkez
!! colspan="4" | İlçe düzeyi bölümler<ref>{{kitap kaynağı |author=中华人民共和国民政部 |başlık=《中国民政统计年鉴2014》|tarih=Ağustos 2014 |yayıncı=中国统计出版社 |isbn= 978-7-5037-7130-9}}</ref>
|-
!! width="45" | [[Semt (Çin Halk Cumhuriyeti)|Semtler]]
!! width="45" | [[İlçe düzeyi şehir]]ler
!! width="45" | [[Çin'in ilçeleri|İlçeler]]
!! width="45" | [[Çin'deki özerk ilçeler|Özerk ilçeler]]
|- style="font-weight: bold"
! 220000 !! Jilin Eyaleti
| 吉林省<br/>Jílín Shěng || 191.202,36 || 24.073.453 || Çangçun Şehri || 21 || 20 || 16 || 3
|- style="font-weight: bold"
|-bgcolor=lightblue
| colspan="10" style="text-align:center;"|'''— [[Eyalet altı şehir]]ler —''' 
|-
! 220100 !! [[Çangçun|Çangçun Şehri]]
| 长春市<br/>Chángchūn Shì || 24.734,13 || 9.066.906 || [[Nanguan Semti]] || 7 || 3 || 1 || 
|-bgcolor=lightblue
| colspan="10" style="text-align:center;"|'''— [[İl düzeyi şehir]]ler —''' 
|-
! 220200 !! [[Jilin Şehri]]
| 吉林市<br/>Jílín Shì || 27.711,41 || 3.623.713 || [[Chuanying Semti]] || 4 || 4 || 1 || 
|-
! 220300 !! [[Siping|Siping Şehri]]
| 四平市<br/>Sìpíng Shì || 10.241,73 || 1.814.733 || [[Tiexi Semti (Siping)|Tiexi Semti]] || 2 || 1 || 1 || 1
|-
! 220400 !! [[Liaoyuan|Liaoyuan Şehri]]
| 辽源市<br/>Liáoyuán Shì || 5.140,45 || 996.903 || [[Longshan Semti]] || 2 ||  || 2 || 
|-
! 220500 !! [[Tonghua|Tonghua Şehri]]
| 通化市<br/>Tōnghuà Shì || 15.611,54 || 1.812.114 || [[Dongchang Semti]] || 2 || 2 || 3 || 
|-
! 220600 !! [[Baishan|Baishan Şehri]]
| 白山市<br/>Báishān Shì || 17.505,26 || 951.866 || [[Hunjiang Semti]] || 2 || 1 || 2 || 1
|-
! 220700 !! [[Songyuan|Songyuan Şehri]]
| 松原市<br/>Sōngyuán Shì || 21.169,77 || 2.252.994 || [[Ningjiang Semti]] || 1 || 1 || 2 || 1
|-
! 220800 !! [[Baicheng|Baicheng Şehri]]
| 白城市<br/>Báichéng Shì || 25.758,73 || 1.551.378 || [[Taobei Semti]] || 1 || 2 || 2 || 
|- style="font-weight: bold"
|-bgcolor=lightblue
| colspan="10" style="text-align:center;"|'''— [[Özerk il (Çin Halk Cumhuriyeti)|Özerk iller]] —''' 
|-
! 222400 !! [[Yanbian Kore Özerk İli]]
| 延边朝鲜族自治州<br/>Yánbiān Cháoxiǎnzú Zìzhìzhōu || 43.329,34 || 1.941.700 || [[Yanji|Yanji Şehri]] ||  || 6 || 2 || 
|}

== Nüfus ==

2010 yılı Çin Ulusal Nüfus Sayımı'na göre Jilin'in toplam nüfusu {{formatnum:27452815}}.<ref name="nüfussayımı">{{Web kaynağı|url=http://www.stats.gov.cn/tjsj/pcsj/rkpc/6rp/indexch.htm|başlık=中华人民共和国国家统计局&#x3000;>>&#x3000;第六次人口普查数据|eser=stats.gov.cn|ölüurl=hayır|arşivurl=https://web.archive.org/web/20121127080641/http://www.stats.gov.cn/tjsj/pcsj/rkpc/6rp/indexch.htm|arşivtarihi=27 Kasım 2012|erişimtarihi=15 Haziran 2020}}</ref>

=== Etnik yapı ===

Jilin'deki başlıca etnik gruplar şunlardır:

{| class="wikitable sortable"
|+ Jilin'deki başlıca etnik gruplar (2010)<ref name="nüfussayımı"/>
|-
! [[Çin'deki etnik gruplar listesi|Etnik grup]] !! Nüfus
|-
| [[Han Çinlisi|Han]] || style="text-align: right;" | {{formatnum:25267110}}
|-
| [[Çin'deki Koreliler|Koreli]] || style="text-align: right;" | {{formatnum:1040167}}
|-
| [[Mançular|Mançu]] || style="text-align: right;" | {{formatnum:866365}}
|-
| [[Çin'deki Moğollar|Moğol]] || style="text-align: right;" | {{formatnum:145039}}
|-
| [[Huiler|Hui]] || style="text-align: right;" | {{formatnum:118799}}
|}

=== Diller ===

Jilin sakinlerinin çoğu [[Han Çinlileri|Han Ulusu]]'na ait olup [[Beifanghua]] konuşur. Beifanghua'nın bir lehçesi olan {{ill|Kuzeydoğu Guanhua|en|Northeastern Mandarin}}'nın (Çincede kısaca "{{dil|zh-Latn-pinyin|Dōngběihuà|dil_adı=hayır}}" {{dil|zh-Hans|东北话|dil_adı=hayır}} olarak bilinir) farklı değişkeleri eyalet çapında konuşulur. Bunun dışında, ''[[Ethnologue]]''{{'}}a göre, Jilin'de [[Korece]], [[Mançuca]] ve [[Moğolca]] da konuşulmaktadır.<ref>{{kitap kaynağı | yazarlar = Eberhard, David M., Gary F. Simons, & Charles D. Fennig (eds.) | yıl = 2021 | başlık = Ethnologue: Languages of the World |basım= 24| yer = Dallas, Teksas | yayımcı = SIL International | url = http://www.ethnologue.com/ | erişimtarihi = 13 Ekim 2021 |arşivurl= https://www.webcitation.org/5ElIZL7dM?url=http://www.ethnologue.com/ |arşivtarihi= 30 Mart 2006 | ölüurl = hayır }}</ref>

Jilin'deki [[Çin'deki Koreliler|etnik Koreliler]]in çoğu eyaletin doğusunda yer alan [[Yanbian Kore Özerk İli]]'ne yoğunlaşmış olup Korecenin {{ill|Hamgyŏng lehçesi|en|Hamgyŏng dialect|lt=Hamgyŏng lehçesini}} konuşur.<ref>{{dergi kaynağı | son = Park | ilk = Youngmae | yıl = 2003 | url = https://repository.kulib.kyoto-u.ac.jp/dspace/bitstream/2433/87836/1/kgn00022_001.pdf | başlık = A Preliminary Study of the Language of Ethnic Koreans in China : Toward a Sociolinguistic Study | dergi = 京都大学言語学研究 (Kyoto University Linguistic Research) | dil = İngilizce | sayı = 22 | sayfalar =1-21| erişimtarihi = 12 Ekim 2021 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20200202162217/https://repository.kulib.kyoto-u.ac.jp/dspace/bitstream/2433/87836/1/kgn00022_001.pdf |arşivtarihi= 2 Şubat 2020 | ölüurl = hayır }}</ref> Yanbian İli'nde Korece medyada kullanılır (ör. ''{{ill|Yanbian Weishi|en|Yanbian Television}}'' televizyon kanalında);<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.iybtv.com/ | başlık = Yanbian Radyo Televizyon Kurumu | dil = Korece | erişimtarihi = 12 Ekim 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20061026173050/http://www.iybtv.com/ | arşivtarihi = 26 Ekim 2006}}</ref> 20. yüzyılın ortasından beri buradaki okullarda iki dilli Çince ve Korece eğitimi de verilmiştir, ancak Ocak 2021'de [[Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Konseyi]]'ne bağlı {{ill|Yasama İşleri Ofisi|en|Legislative Affairs Office}}, bu iki dilli eğitimin uygulanma şeklini anayasaya aykırı bulup ildeki Korece eğitiminin aşamalı olarak azaltılması gerektiğini hükmetti.<ref>{{Web kaynağı | son = Wei | ilk = Changhao | tarih = 20 Ocak 2021 | url = https://npcobserver.com/2021/01/20/recording-review-pt-7-constitutionally-mandated-mandarin-medium-education/#more-15057 | başlık = Recording & Review Pt. 7: Constitutionally Mandated Mandarin-Medium Education | dil = İngilizce | eser = NPC Observer | erişimtarihi = 12 Ekim 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210121020028/https://npcobserver.com/2021/01/20/recording-review-pt-7-constitutionally-mandated-mandarin-medium-education/#more-15057 | arşivtarihi = 21 Ocak 2021}}</ref><ref>{{haber kaynağı | tarih = 30 Ocak 2021 | url = https://www.economist.com/china/2021/01/30/assimilation-of-chinese-minorities-is-not-just-a-uyghur-thing | başlık = Assimilation of Chinese minorities is not just a Uyghur thing | dil = İngilizce | eser = [[The Economist]] | erişimtarihi = 12 Ekim 2021 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20211002045803/https://www.economist.com/china/2021/01/30/assimilation-of-chinese-minorities-is-not-just-a-uyghur-thing |arşivtarihi= 2 Ekim 2021 | ölüurl = hayır }}</ref>

== Ayrıca bakınız ==
{{Commons-ufak|吉林}}

* [[Antik Koguryo Krallığı'nın Başkentleri ve Mezarları]]
* [[Jilin'deki yükseköğretim kuruluşları listesi]]
* [[Yanbian Kore Özerk İli]]

== Kaynakça ==

{{kaynakça}}

== Dış bağlantılar ==

* [https://web.archive.org/web/20120501180231/http://jl.gov.cn/ Resmi site] {{zh icon}}

{{Çin-yerleşim-taslak}}

{{Jilin}}
{{Çin Halk Cumhuriyeti'nin en üst düzey idari birimleri}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Jilin| ]]