Cloaca Maxima
Cloaca Maxima, dünyanın en eski kanalizasyon sistemlerinden biridir. Antik Roma'da, yerel bir bataklığın drenajı ve döneminde dünyanın en kalabalık şehirlerinden birinin atık sularının tasfiyesi için yapılmış olup, atık suları şehrin içinden akan Tiber Nehri'ne taşırdı.
İsmin tam olarak anlamı En büyük Lağım dır. Efsanelere ışığında, MÖ 600'lerde Roma Kralı'ı Lucius Tarquinius Priscus'un emriyle inşa edilmiş olması olasıdır.
Bu halk yapımı eser büyük ölçüde, Etrüsk'lü mühendislerin ve Roma'nın en fakir sınıfından çok sayıda yarı-mecburi işgücünün yardımıyla bitirilmiştir.
Livy, onu Roma'nın altında kazılmış tüneller olarak tasvir edip, bu olaydan sonra harika bir iş diye yazıyordu. Yazıtlardan ve ip uçlarından anlaşıldığı kadarıyla orijinalinde, akıntılarla ve komşu tepelerin ağaçlarıyla şekillendirilmiş açık bir drenaj kanalı olup, ana Forum'a doğru kanallar açılmış oradanda Tiber Nehrine bağlanmıştır. Bu açık kanalların üzeri zamanla şehrin değerini arttıran boşluklar oluşturacak şekilde azar azar kapatılmıştır. Her iki teorininde doğru olması mümkündür ve sistemin bazı alçak bölümlerinin gösterdiği gibi destek yapıları zamanında, zemin seviyesin altındaydılar.
Ana kanalizasyondan ayrılan birçok kol vardı ama görünüşe göre resmi lağımlar, halk tuvaletlerine, hamamlar ve kamu binalarına hizmet veriyordu. Roma'daki özel ikametler, özellikle zengin olanlarınkinde lağım için çeşitli foseptik çukuru bulunurdu.
Cloaca Maxima, Roma İmparatorluğu süresince iyi korunmuştur ve iddiaların ispatı olarak Batı Roma İmparatorluğu'nun geleneksel yıkılışının ardın geçen onca zamana rağmen hala çalışmaktadır. MÖ 33'te bilindiği kadarıyla Marcus Vipsanius Agrippa tarafından incelenip, bakımı yaptırılmıştır ve arkeolojinin açığa çıkarttığı birkaç binanın stili ve farklı dönemlerden buluntular sistemin düzenli olarak kontrol edildiğini göstermektedir. Daha sonraki dönemlerde, geride kalan geçitler modern lağım sistemi ile bir birine bağlanmış, asıl olarak nehir suyunun geri hareketi (backwash) problemi ile uğraşılmıştır.
Cloaca Maxima'yı Tanrıça Cloacina'nın koruduğu düşünülürdü.
Roma kayıtlarına göre — duruma göre rakamların gerçekliği değişir — kanallarda sürüklenen insan cestelerini sayısı, İmparatorlar Elagabalus ve Saint Sebastian arasındaki sürede, normal cenaze töreni ile gömülenlerden daha fazladır: cenaze görüntüleri ünlü ressam Lodovico Carracci'ye konu olmuştur.
Cloaca Maxima'nı Tiber nehrine açılan dış duvarları bugün hala Ponte Palatino ve Ponte Rotto köprüleri yakınında görülebilir. Forum'daki Julia Bazilikası yanında aşağıya inen merdivenlerden yine dış duvarları görmek mümkündür. Bazıları da yine San Giorgio al Velabro kilisesinin karşısında yüzeyde görülebilir.
