İndeksler

İndeksler - statiskada durli sostawly zatlaryn jeminin umumy dinamikasynyn mukdar taydan hasiyetlendiryan otnositel ululygy anladyar. Mysal ucin, dowlet bolek satuw nyrhlary SSSR 64/50=0,76 (ya 76%), yagny bu gorkeziji SSSR-de 1964 nji yylda dowlet sowdasynda ahli bolekleyin satuw nyrhlarynyn umumy derejesi 1950 yyldaky derejesine garanda 0,76 ya-da 76% diymekdir. Bashgaca aydylanda, umumylykda alnan shol nyrhlar shol dowrun icinde ortaca 0,24 ya-da 24% arzanlady diyilgidir. Islendik I. elementlei bolup shu ashakdakylar hasaplanyar: a) indeksirlenyan ululyk; b)I-in tipi (formasy); w) I-in agramy; g)hasaplanylan mmohleti . I-in elementine (a) baglylykda nyrhlaryn I-i, onumin fiziki (natural) mocberinin I-I zahmet ondurjiliginin I-I we s.m bolar. I-in tipine (b) baglylykda agregat i-ini we ortalyk I=I tapawutlandyrmak bolar. Ortalyk I. (formalaryna garap) ortalyk arifmetiki I-e, ortalyk geometric I-e ortalyk garmonik I-e we s.m bolunyar. Agramyna (w) baglylykda yonekey (agramy cekilmedik) I. we agramy cekilen I. tapawutlandyrylyar. Hasaplanylan mohletine (g) baglylykda bazisli I. (durnukly, hic wagt uytgemeyan bazaly) we zynjyr gornushli I. (eger her gundelik mohletde indeksirlenyan ululygyn san ahmiyeti onun shondan ozalky mohletdaki elementi bilen deneshdirilyan bolsa) tapawutlandyrylyar.