กุย

กุย
สถานะการอนุรักษ์
	; เสี่ยงขั้นวิกฤติต่อการสูญพันธุ์ (IUCN 3.1)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Mammalia
อันดับ:	Artiodactyla
วงศ์:	Bovidae
วงศ์ย่อย:	Antilopinae
สกุล:	Saiga; Gray, 1843
สปีชีส์:	S. tatarica
ชื่อทวินาม
	Saiga tatarica; (Linnaeus, 1766)
ชนิดย่อย
	S. t. mongolica Bannikov, 1946 (กุยมองโกเลีย; บางครั้งใช้ชื่อว่า S. borealis); S. t. tatarica (Linnaeus, 1766) (กุยธรรมดา);
	แผนที่แสดงการกระจายพันธุ์ (สีเขียว; กุยธรรมดา, สีแดง; กุยมองโกเลีย)
ชื่อพ้อง
	รายชื่อ Antilope saiga Pallas, 1766 ; A. scythica Pallas, 1766 ; Capra tatarica Linnaeus, 1766 ; C. sayga Forster, 1768 ; Cemas colus Oken, 1816 ; Ibex imberbis Gmelin, 1760 ;

กุย^[4] หรือ ไซกา (อังกฤษ: Saiga antelope, Saiga; จีน: 高鼻羚羊; เกาปี่ หลิงหยาง; ชื่อวิทยาศาสตร์: Saiga tatarica) เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ชนิดหนึ่ง ในวงศ์ Antilopinae ในวงศ์ใหญ่ Bovidae จัดเป็นสัตว์ที่มีความใกล้เคียงกับแอนทีโลป

จัดเป็นสิ่งมีชีวิตเพียงชนิดเดียวเท่านั้นที่อยู่ในสกุล Saiga^[5]^[6]

กุย มีความสูงประมาณ 0.6–0.8 เมตร โดยวัดจากไหล่ มีความยาวลำตัว 108–146 เซนติเมตร หางยาว 6–13 เซนติเมตร น้ำหนัก 36–63 กิโลกรัม ตัวผู้มีขนาดใหญ่กว่าตัวเมียและมีเขาซึ่งยาว 20–25 เซนติเมตร กุยมีลักษณะเด่นที่สังเกตได้ง่าย คือ จมูกที่มีขนาดใหญ่และยืดหยุ่นได้ มีรูปร่างแปลกเหมือนจมูกของสมเสร็จซึ่งมีหน้าที่ในการอุ่นอากาศหายใจในฤดูหนาวและกรองฝุ่นออกในฤดูร้อน ในฤดูร้อน ขนของกุยจะบางและมีสีเหลืองเหมือนสีอบเชย มีความยาว 18–30 มิลลิเมตร ส่วนในฤดูหนาวจะเปลี่ยนสีเป็นสีขาว ความยาว 40–70 มิลลิเมตร

พบกระจายพันธุ์ในเอเชียกลาง ได้แก่ ไซบีเรียตอนใต้, มองโกเลียตะวันตก และจีนตะวันตกเฉียงเหนือ แบ่งออกได้เป็น 2 ชนิดย่อย (ดูในตาราง)^[1]^[2]^[7]

กุยเป็นสัตว์ที่ตื่นตัวตลอดเวลา กินพืชได้หลายชนิดรวมทั้งพืชที่มีพิษ ว่ายน้ำเก่ง และยังสามารถวิ่งได้ 80 กิโลเมตรต่อชั่วโมง ในวันหนึ่งสามารถเดินทางได้ไกล 80–100 กิโลเมตร จะอพยพทุก ๆ ปีในช่วงฤดูใบไม้ผลิขึ้นเหนือเพื่อไปพื้นที่เล็มหญ้าในช่วงฤดูร้อน

มีอายุขัยประมาณ 6–10 ปี ตัวเมียเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์เมื่ออายุ 8 เดือนและตัวผู้เมื่ออายุ 20 เดือน ฤดูผสมพันธุ์ของกุยนั้นเริ่มในเดือนพฤศจิกายน ซึ่งพวกตัวผู้นั้นจะต่อสู้กันจนตาย เพื่อครอบครองเหล่าตัวเมียที่อยู่ในกลุ่มประมาณ 5–50 ตัว หลังจากหมดฤดูผสมพันธุ์ในปลายเดือนเมษายน กุยตัวผู้ที่เหลือรอดนั้นจะมาร่วมกลุ่มกัน 10–2,000 ตัวเพื่อการอพยพในช่วงฤดูใบไม้ผลิขึ้นเหนือ ส่วนตัวเมียนั้นจะอยู่ที่เดิมและพากันไปหาที่ให้กำเนิดลูก โดยมีระยะเวลาตั้งท้องนาน 140 วัน และในฤดูใบไม้ผลิประมาณปลายเดือนมีนาคม–ต้นเดือนเมษายน จะคลอดลูกครั้งละ 1–2 ตัว ลูกที่เกิดใหม่เริ่มกินใบไม้ได้เมื่ออายุ 4 วัน และจะหย่านมเมื่ออายุได้ 3–4 เดือน

กุยในอดีตถูกล่าเอาเขา ซึ่งเชื่อว่าปรุงเป็นยาจีนได้ และมีราคาซื้อขายที่แพงมากเหมือนนอแรด^[8]

ในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 2015 กุยจำนวนมากเริ่มตายจากการเจ็บป่วยด้วยโรคระบาดในสัตว์ลึกลับซึ่งสงสัยว่าเป็นการติดเชื้อพาสเจอร์เรลลา^[9] อัตราตายอยู่ที่ร้อยละ 100 เมื่อติดเชื้อ โดยมีการประมาณว่าร้อยละ 40 ของประชากรทั้งหมดของสปีชีส์ตายแล้ว^[10] พบซากกว่า 120,000 ซากในปลายเดือนพฤษภาคม โดยมีประชากรทั้งหมดที่ประเมินไว้เพียง 250,000 ตัว^[11]

อ้างอิง

↑ ^1.0 ^1.1 Mallon, D.P. (2008). Saiga tatarica. In: IUCN 2008. IUCN Red List of Threatened Species. Downloaded on 13 November 2008.Database entry includes justification for why this species is listed as Critically Endangered.
↑ ^2.0 ^2.1 Groves, C.; Grubb, P. (2011). Ungulate Taxonomy. Baltimore, USA: Johns Hopkins University Press. p. 157. ISBN 978-1-4214-0093-8.
↑ Sokolov, V.E. (1974). "Saiga tatarica" (PDF). Mammalian Species (38): 1–4. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-03-04. สืบค้นเมื่อ 2016-07-30.
↑ [https://web.archive.org/web/20110926151725/http://rirs3.royin.go.th/new-search/word-1-search.asp เก็บถาวร 2011-09-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน กุย ๑ น. ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542]
↑ Marcot, J.D. (2007). "Molecular phylogeny of terrestrial artiodactyls". ใน Prothero, D.R.; Foss, S.E. (บ.ก.). The Evolution of Artiodactyls (Illustrated ed.). Baltimore, USA: Johns Hopkins University Press. pp. 4–18. ISBN 978-0-8018-8735-2.
↑ Grubb, P. (2005). "Order Artiodactyla". ใน Wilson, D. E.; Reeder, D. M (บ.ก.). Mammal Species of the World (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. p. 688. ISBN 978-0-8018-8221-0.
↑ "Saiga/mongolian Saiga (Saiga tatarica)". Evolutionarily Distinct and Globally Endangered. Zoological Society of London. สืบค้นเมื่อ 19 December 2012.
↑ Saiga tatarica (อังกฤษ)
↑ "Endangered saiga antelope mysteriously dying in vast numbers in Kazakhstan". The Independent. Associated Press. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-02-14. สืบค้นเมื่อ 29 May 2015.
↑ "Mass deaths hit Kazakhstan's endangered Ice Age antelope species". reuters.com. Reuters. May 27, 2015. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-05-31.
↑ Taylor, Adam. "Kazakhstan's econological mystery". Washington Post. Worldviews. สืบค้นเมื่อ 29 May 2015.

แหล่งข้อมูลอื่น

ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Saiga tatarica ที่วิกิสปีชีส์

[iucn-1] 1.0 ^1.1 Mallon, D.P. (2008). Saiga tatarica. In: IUCN 2008. IUCN Red List of Threatened Species. Downloaded on 13 November 2008.Database entry includes justification for why this species is listed as Critically Endangered.

[Groves-2] 2.0 ^2.1 Groves, C.; Grubb, P. (2011). Ungulate Taxonomy. Baltimore, USA: Johns Hopkins University Press. p. 157. ISBN 978-1-4214-0093-8.

[Sokolov-3] Sokolov, V.E. (1974). "Saiga tatarica" (PDF). Mammalian Species (38): 1–4. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-03-04. สืบค้นเมื่อ 2016-07-30.

[4] [https://web.archive.org/web/20110926151725/http://rirs3.royin.go.th/new-search/word-1-search.asp เก็บถาวร 2011-09-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน กุย ๑ น. ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542]

[5] Marcot, J.D. (2007). "Molecular phylogeny of terrestrial artiodactyls". ใน Prothero, D.R.; Foss, S.E. (บ.ก.). The Evolution of Artiodactyls (Illustrated ed.). Baltimore, USA: Johns Hopkins University Press. pp. 4–18. ISBN 978-0-8018-8735-2.

[MSW3-6] Grubb, P. (2005). "Order Artiodactyla". ใน Wilson, D. E.; Reeder, D. M (บ.ก.). Mammal Species of the World (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. p. 688. ISBN 978-0-8018-8221-0.

[7] "Saiga/mongolian Saiga (Saiga tatarica)". Evolutionarily Distinct and Globally Endangered. Zoological Society of London. สืบค้นเมื่อ 19 December 2012.

[8] Saiga tatarica (อังกฤษ)

[9] "Endangered saiga antelope mysteriously dying in vast numbers in Kazakhstan". The Independent. Associated Press. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-02-14. สืบค้นเมื่อ 29 May 2015.

[10] "Mass deaths hit Kazakhstan's endangered Ice Age antelope species". reuters.com. Reuters. May 27, 2015. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-05-31.

[11] Taylor, Adam. "Kazakhstan's econological mystery". Washington Post. Worldviews. สืบค้นเมื่อ 29 May 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]