Mark Twain
 |
Tyn artikel ńy bůł jeszcze sprawdzůny we poprawnośći zapisowańo Steuerowům uortografijům a gramatycznyj. Jeli zdo Ći śe, co je to fest do porzůndku narychtowany artikel, symńij tyn muster. Tyn artikel niy bōł jeszcze sprawdzōny we poprawności zapisowaniŏ Ślabikŏrzowym szrajbōnkym a gramatycznyj. Jeli zdŏ Ci sie, co je to fest do porzōndku narychtowany artikel, symnij tyn muster. |
Mark Twain, po prowdźe Samuel Langhorne Clemens (ur. 30 listopada 1835 we uosadźe Florida, Monroe, stan Missouri, zm. 21 kwjetńa 1910 we Redding, stan Connecticut) – amerykański pisoř pochodzyńo škockigo, satyryk, hůmorysta, wolnůmulař. Wygetarjańin.
Mark Twain bůu jydnym s pjyršych wjelgich prozaikůw Stanůw Zjydnočůnych. Jygo charakterystyčny styl mjou dužy ajnflus na kštoutowańy śe stylu coukej literatury amerykańskij.
Wjynkšy rozgos přińosuo mu uopowjadańy The Celebrated Jumping Frog of Calaveras County (1865, Uo suownyj skačůncyj žabje s Calaveras).
W zwjůnzku s tym sukcesym we 1867 roku Twain zostou zaangažowany kej reporter i korespůndynt při grupje amerykańskych turystůw uodbywajůncych rajza do Ojropy na pokuadźe statku Mjasto Kwakrůw. Jygo udźou we wyprawje, kera uodwjydźiua ńymal wšyjstke nojwažńijše historyčńy mjejsca Starygo Kůntynyntu, spůnsorowany bůu bez cajtngi Alta California a New York Tribune. Twain uopisou podrůž we kśiůnžce Prostačkowje za grańicům (The Innocents Abroad, 1869), kera zyskoua dužy rozguos a stoua śe nojbardźij počytnům kśiůnžkům we Americe po Chaupje unkla Toma.
Nojbardźij znůnymi utworůma Twaina sům te, kere wešuy we skuod Eposu řyki Missisipi, napisane we uokreśe 1876-1882, a wjync Přigody Tomka Sawyera (The Adventures of Tom Sawyer, 1876) a Přigody Huckleberry Finna (The Adventures of Huckelberry Finn, 1884), kere šybko znolazuy śe we uůgůlnośwjatowym kanůńy literatury modźežowyj, a uodbjygajůnce uod ńich charakterym, autobjůgrafične Žyće na Missisipi. Twain realistyčńy předstawjo we tych dźeuach uobroz Ameriki drůgij pouowy XIX wjeku.
Dwa utwory - Krůlewič a fechtoř (The Prince and the Pauper, 1882) a Jankes na dwoře krůla Artura (A Connecticut Yankee In King Arthur's Court, 1889) – rozgrywajům śe we Angliji. Pjyršy to historyčno powjeść do modźežy, uo zamjańy růl bliźńačo podobnych chopcůw s přećiwstawnych bjygůnůw drabiny spouečnyj. Drůgo powjeść to satyra na zakořyńůne mity ojropejskij poezyji średńowječnyj a podwaliny ustroju spouečnygo krajůw zachodńij Ojropy.
Twain škryflou tyž - zwašča po 1897 roku - coroz wjyncyj mouych form, we kerych uostro krytykowou amerikańsko řečywistość. Wytykou Amerikonům raśizm, zapyndy imperjalistyčne, hipokryzyjo, wyśmjewou gupota patrjarchalnyj edukacyji, dezynwoltura dźynńikaři, skorůmpowańy wuadz. Stou śe wrynč autorym ńywygodnym, tym barźij, aže uostře jygo artykuůw i uopowjastek čynsto skerowane bůuo přećiw kůnkretnym uosobům. S tygo uostatńygo uokresu pochodzům satyry antymješčańske, take kej Čowjek, kery zdymoralizowou Hadleyburg (The Man Who Corrupted Hadleyburg, 1899) abo Tajymńičy přibyš (The Mysterious Stranger, 1916). W 1904 Twain zařućiu Teodorowi Rooseweltowi, aže wygrou wybory skutkym překupstwa.