Témbongkeun sumber pikeun J

{{dab-huruf}}{{wiktionary}}{{latin alphabet navbox}}
'''J''' nyaéta hurup kasapuluh dina [[aksara Latin|alfabét Latin]], sarta hurup pamungkas anu ditambah dina golongan 26 hurup. Ngaranna nyaéta '''je''', dibaca [dʒeɪ].

==Sajarah==
{{Sajarah hurup
| yunani kuno = iota | huruf yunani kuno = Greek Iota Z-shaped.svg | size yk = 50px
                     | huruf yunani kuno 2 = Greek Iota normal.svg | size yk 2 = 50px
| yunani modern = iota | huruf yunani modern = Iota uc lc.svg | size ym = 85px
| etruska = I | huruf etruska = etruscanI-01.svg | size e = 35px
| latin kuno = I | huruf latin kuno = RomanI-01.svg| size lk = 45px
| latin modern = J | huruf latin modern = RomanJ-01.svg | size lm = 50px
}}
'''J''' asalna mangrupa wangun séjén hurup [[I]], sedengkeun hurup I asalna ti hurup [[iota]] [[alfabét Yunani|Yunani]]. Wangun [[hurup leutik]] j dipaké dina [[Abad Pertengahan]] pikeun mungkas [[angka Romawi]] ngagantikeun ''i''. Pamakéan anu béda dimimitian dina [[basa Jerman Hulu Pertengahan]].<ref>[http://germazope.uni-trier.de/Projects/WBB/woerterbuecher/lexer/selectarticle?lemid=LJ00001 Mittelhochdeutsches Handwörterbuch von Matthias Lexer (1878)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304204600/http://germazope.uni-trier.de/Projects/WBB/woerterbuecher/lexer/selectarticle?lemid=LJ00001 |date=2016-03-04 }}</ref> [[Petrus Ramus]] (d. 1572) jadi jelema kahiji anu sacara écés ngabédakeun I sarta J minangka lambang sada anu béda. Mulanya, kadua hurup I sarta J melambangkan /i/, /iː/, sarta /j/; tapi [[rungkun basa Roman]] ngamekarkeun sada-sada anyar (ti /j/ sarta /g/) anu jadi sada-sada lambang I sarta J; ku éta, J [[basa Inggris]] (ti J [[basa Perancis|Perancis]], sarta pamustunganana dipaké dina [[basa Indonésia|Indonésia]]) rada béda sadana ti {{sadaIPA|Palatal approximant.ogg|j|ukuran=leutik}}.

==Pamakéan==
[[File:Gouden florijn.png|right|thumb|Koin emas ti [[Italia]] (abad ka-15 M), bergambar [[Yohanes Pembaptis]] jeung tulisan ''S Iohannes B'' di sekelilingna. Hurup [[I]] dipaké alatan dina mangsa éta hurup J atawa [[Y]] tacan tercipta.]]

Kabéh [[rungkun basa Jermanik|basa Jermanik]] kajaba Inggris, [[basa Skotlandia|Skotlandia]] sarta [[basa Luksemburg|Luksemburg]] ngagunakeun ''J'' pikeun /j/; kitu ogé dina [[basa Albania]], sarta [[rungkun basa Ural]] sarta [[rungkun basa Slavia|Slavia]] anu maké alfabét Romawi, kawas [[basa Hongaria]], [[basa Finlandia|Finlandia]], [[basa Éstonia|Éstonia]], [[basa Polandia|Polandia]], [[basa Céko|Céko]], sarta [[basa Slowakia|Slowakia]]. Sawaréh basa dina rungkun ieu, kawas [[basa Serbia]], turut nyerepan J ka dina [[abjad Sirilik]] pikeun tujuan anu sarua. Ku alatan éta pisan, hurup leutikna dipilih minangka lambang fonétik [[IPA (linguistik)|IPA]] pikeun {{sadaIPA|palatal approximant.ogg|j|ukuran=leutik}} (kawas "y" dina "ya").

Pamakéan J minangka lambang konsonan gésék pascarongga-gigi (/dʒ/) aya dina [[basa Igbo]], [[basa Indonésia|Indonésia]], [[basa Malayu|Malayu]], [[basa Shona|Shona]], [[basa Somali|Somali]], [[basa Oromo|Oromo]] sarta [[basa Zulu|Zulu]]. Basa Inggris makéna dina sawatara kecap, contona kecap ''jam'' (dibaca [d͡ʒæm]).

Dina [[basa Basqué]], [[diafoném]] anu dilambangkan ku ''j'' dilafalkan berbéda-béda nurutkeun dialek: [j], [ʝ], [ɟ], [ʒ], [ʃ], [x] (anu pamungkas umum dipaké di [[País Vasco]]).

Dina [[basa Indonésia]], J awalna melambangkan /j/, [[konsonan hampiran]] [[konsonan wiati-wiati|wiati-wiati]]. Saprak taun[[1972]], sada kasebut digantikeun jeung [[Y]] sarta hurup J dipaké pikeun melambangkan /dʒ/.

Dina éjahan standar [[basa Italia]] modérn, ngan kecap ti [[basa Latin]], [[ngaran diri|ngaran diri (linguistik)]] (kawas [[Jesi]], [[Letojanni]], [[Juventus]], sarta sajabana.) atawa kecap ti basa kosta anu maké J. Nepi ka [[abad ka-19]], J condong dipaké batan I dina [[diftong]], minangka gaganti akhiran ''-ii'', sarta dina jumplukan vokal (kawas dina kecap ''Savoja''); aturan ieu cukup heureut dina padoman éjahan resmi. J ogé dipaké pikeun nyerepan sada /j/ dina dialek, contona ''ajo'' dina basa Romanesque jadi ''aglio'' (–/ʎ/–). Novelis Italia [[Luigi Pirandello]] ngagunakeun J dina jumplukan vokal dina karya-karyanya anu ditulis dina basa Italia; manéhna ogé nulis basa indungna, basa Sicilia kalayan tetep ngabéla pamakéan J.

Dina [[basa Spanyol]], J melambangkan /x/ atawa /h/ (anu ngembang ti [[afrikat|konsonan gésék]] /dʒ/), sarupa jeung sada "h" atawa "kh" Indonésia.

Dina [[basa Perancis]], [[basa Portugis|Portugis]] sarta [[basa Rumania|Rumania]], hurup J mulanya berbunyi /dʒ/ tapi kiwari robah jadi /ʒ/ (kawas dina kecap ''measure'' basa Inggris).

Dina [[basa Turki]], [[basa Azérbaijan|Azérbaijan]] sarta [[basa Tatar|Tatar]], hurup J umumna melambangkan sada /ʒ/.

"J" ialah hiji-hijina hurup anu henteu kapanggih dina [[sistem périodik unsur]] (tapi ''Jl'' kungsi dipaké pikeun ngawakilan [[joliotium]], sarta ''J'' sorangan kungsi dipaké pikeun [[yodium]]<ref>Tempo [[unsur kimia]]</ref>).

==Kode komputasi==
{{Letter
|NATO=Juliet
|Morse=·–––
|Character=J0
|Braille=⠚
|width=80px
}}
{|class="wikitable"
!colspan=2|[[Titik kode]]
![[Huruf badag]]<br />{{PAGENAME}}
![[Huruf leutik]]<br />j
|-
!colspan=2|[[Unicode]]
|U+004A
|U+006A
|-
!rowspan=2|[[ASCII]]
![[Sistem bilangan désimal|Désimal]]
|74
|106
|-
![[Sistem bilangan biner|Biner]]
|01001010
|01101010
|-
!colspan=2|[[EBCDIC]]
|209
|145
|}

==Catetan suku==
{{commons|category:J|J}}
{{reflist}}

{{hurup Latin}}

[[Kategori:Hurup Latin]]