Motor-Rääd

Een oold Motor-Rääd uut de Tied fon'e Weimarer Republik

Een Motor-Rääd of Motor-Jool (Düütsk: Motorrad) is een eenspuurich motorisierd Vehikel foar dän Sträiten-Ferkier. Maasttieds hääbe do two Joole. Dät rakt een groote Fuulfoold fon loodige un lichte, gaue un minner gaue Bauwiesen wierfoar me dan uk unnerskeedelke Fierderskiene bruukt.

Fergeenhaid

Aan eersten Foarlooper waas die sonaamde Riedwoain "Reitwagen", dän ju Firma Daimler in 1885 baude, uum dän gau loopenden, mäd Benzin bedrieuwenen Otto-Motor ap'e Prouwe tou staalen. Dät jält as dät eerste Motor-Rääd, uk wan't buute ju eene Spuur noch two litje Stöän-Reede hiede. In do foulgjende Jiere experimentierde die Rääd-Sportler Heinrich Hildebrand eerste mäd n Damp-Oundrieuw, dan mäd n Two-Takter, bit hie touhoope mäd dän Konstrukteur Alois Wolfmüller in 1894 ju Hildebrand und Wolfmüller mäd n Fjauertakt-Motor präsentierje kuude. Dät waas dät eerste in Serie baude Motor-Rääd. Al in 1897 begon nu uk ju Produktsjoon fon Motor-Reede in Frankriek, die Begin fon een groote Uutspreedenge. Bolde waas dät in Europa un Amerikoa een ärfoulchrieke Ärfiendenge.

In dän Twäiden Buurenkriech un do Balkankriege wuuden al Motor-Reede al militärisk iensät, man in n grooten Stil begon dät dan in dän Eersten Waareldkriech (1914-1918).

Ätter 1918 äntwikkelde sik die Amerikoanske Bedrieuw Harley-Davidson tou dän waareldgrootste Häärstaaler fon Motor-Reede.

In 1935 begon ju japaniske Firma Koto Trading Company, een Dochter-Firma fon Sankyo, foar't eerste moal mäd dän Lizenz-Ätterbau fon dät amerikoanske Modell Harley-Davidson Flathead. Dät waas dan dät eerste japaniske Motor-Rääd. Besunners foaroun geen dät in Japan oaber eerste ätter dän Twäiden Waareldkriech. Ätter 1945 begonnen Bedrieuwe as Honda (1948), Suzuki (1952), Yamaha (1945) un Kawasaki (1961), Motor-Reede tou bauen. Uk in Düütsklound ferhoalden sik do Bedrieuwe. So wuude in't Jier 1955 die düütske Bedrieuw NSU Motorenwerke Waareld-Määrked-Fierder foar Two-Reede (Flitsepee oaber mee ienreekend). Motor-Reede wieren je uk billiger as Automobile, wieruum do in'e Ätter-Kriechs-Tied ljauer kooped wuuden. Man do japaniske Firmen wuuden uk gratter. Ju japaniske Firma Honda äntwikkelde sik uurloang tou n grootsten Häärstaaler fon Motor-Reede un is dät bit däälich (Stound: 2017) blieuwen.

• 
  Die Daimler-Riedwoain fon 1885
• 
  Hildebrand & Wolfmüller (1894)
• 
  Een Harley-Davidson fon 1923
• 
  Een Honda-Maskiene fon 1973