lartë

LARTË as. bised.

Lartësi; vend i lartë. U ngjit në të lartë. E vari me (në) të lartë (pastërmanë). Fluturojnë në (më) të lartë. Iu morën mendtë nga të lartët.

LARTË mb.

1. Që gjendet a që ndodh në largësi të madhe nga toka ose nga një sipërfaqe tjetër; që është në hapësirën mbi tokë; që ndodh në lartësi të madhe; kund. i ulët. Re të larta. Shtresat e larta të atmosferës. Fluturim i lartë. Shkreptima të larta. Tavan i lartë. Degë të larta.
2. Që është i gjatë në drejtimin pingul, që është mbi të tjerët nga gjatësia në drejtimin pingul; që shtrihet shumë lart, që ka lartësi të madhe; i gjatë; kund. i ulët; i shkurtër. Dru (lis) i lartë. Pyll i lartë. Mur (gardh) i lartë. Shtëpi e lartë. Pallate (oxhaqe, kulla) të larta. Katet e larta. Furrë e lartë furrnaltë. Tryezë e lartë. Me shtat (me trup) të lartë. Njeriu më i lartë në batë. Mal i lartë. Me taka të larta. Këpucë të larta këpucë me taka të gjata. Rritet i lartë.
3. Që është më lart se një rrafsh tjetër ose se sipërfaqja e detit; që ndodhet në male a në krahina malore; që ka mile, malor; kund. i ulët. Vend i lartë. Vende (zona, vise, toka) të larta. Kullota të larta. Liqene (këneta) të larta. Pjesa e lartë e vendit. Tomori është më i lartë se Dajti.
4. Që del mbi diçka tjetër ose më tepër se zakonisht, i dalë; i ngritur: Me ballë të lartë. Me gjoks të lartë. Me supe të larta.
5. Që ka forcë, që është në një masë të madhe a në një shkallë të ngritur; që është ose që bëhet në sasi të madhe a në numër të madh; i madh; që është a që ngrihet mbi nivelin mesatar a mbi normën e zakonshme; shumë i ngritur, shumë i mirë; shumë i zhvilluar e i përparuar; kund. i ulët. Temperaturë e lartë. Trysni e lartë. Tension i lartë. elektr. Prodhime (të korra) të larta. Prodhimtari e lartë. Rendiment i lartë. Kosto e lartë. Rroga (paga) të larta. Fitime (çmime) të larta. Ritme të larta. Cilësi e lartë. Teknikë e lartë. Zhvillim i lartë. Kalueshmëri e lartë. Notë e lartë. Mesatare e lartë. Me nivel shkencor (teorik) të lartë. Me kulturë të lartë. Me cilësi të larta morale. Me vetëdije (ndërgjegje) të lartë. Stil i lartë. gjuh. stil i cili përfshin mjete të tilla gjuhësore që i japin ligjërimit një ton të ngritur e solemn.
6. Që shquhet nga cilësia a nga rëndësia, shumë i rëndësishëm, i shquar, i nderuar. Dekoratë e lartë. Titull i lartë. Miq të lartë.
7. Që i përket shkallës më të sipërme në një shkallëzim shtetëror a shoqëror ose në një sistem arsimor; që është një shkallë më lart se diçka tjetër e një lloji me të; kund. i ulët. Organet e larta. Sferat (qarqet) e larta zyrtare. Shtresat e larta shoqërore. Nëpunës (zyrtar) i lartë. Oficer i lartë. Gjykata e lartë. Takim i nivelit të lartë. Kooperativë e tipit të lartë. Arsimi i lartë. Studimet e larta. Shkollë e lartë. Instituti i lartë pedagogjik. Cikli i lartë i shkollës tetëvjeçare. Klasat (kurset) e larta. Kuadrat e larta.
8. I hollë e i tingëllueshëm (për tingujt e zërat); kund. i ulët. Me zë të lartë. Tingull i lartë. Notë e lartë.
9. Që është në shkallën më të fundit të zhvillimit, i ndërlikuar; kund. i ulët. Organizma të lartë. Kafshë të larta. Bimë të larta bimë me kërcell, me rrënjë e me gjethe. Faza e lartë e zhvillimit.
10. fig. Që ka cilësi morale shumë të mira ose aftësi mendore të mëdha e dije të thella, që meriton nderin i nderuar; që ka synime a qëllime shumë të vlefshme për shoqërinë; që ka përmbajtje të rëndësishme e të ngritur. Njeri i lartë. Qëndrim i lartë. Sjellje e lartë. Synime (qëllime) të larta. Vepër e lartë. Për interesat e larta të Atdheut.
Shtypi i lartë shtypshkr. mënyrë shtypi: shkronjat e radhitura a të derdhura e të faqosura, figurat, skicat etj. dalin mbi rrafshin horizontal. Me zë të lartë me këmbëngulje, me forcë e pa bërë asnjë lëshim. Shkalla e lartë do (kërkon) këmbë të forta fj. u. shih te SHKALL/Ë,~A.